ოლღა გურამიშვილი
ოლღა გურამიშვილი-ჭავჭავაძე (დ. 12 მარტი, 1842, ქვემო ავჭალა — გ. 29 აპრილი, 1927) — ქართველი პოეტის, პუბლიცისტის, პოლიტიკური და საზოგადო მოღვაწის, ილია ჭავჭავაძის მეუღლე. წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების, ამიერკავკასიის ქალთა ინსტიტუტის მზრუნველთა საბჭოს წევრი, საქართველოს საისტორიო და საეთნოგრაფო საზოგადოების წევრი. 1895-1906 წწ. ქართველ ქალთა საქველმოქმედო საზოგადოების თავმჯდომარე, ქალთა ჭრა-კერვის სკოლის ხელმძღვანელი. ქველმოქმედი, ეხმარებოდა ღარიბ მოსწავლეთა შემწეობის თბილისის გუბერნიის თავად-აზნაურთა საზოგადოებას.
ოლღა გურამიშვილი-ჭავჭავაძე | |
---|---|
![]() | |
დაბადების სახელი | ოლღა გურამიშვილი |
დაბადების თარიღი |
12 მარტი, 1842 ქვემო ავჭალა, საქართველო |
გარდაცვალების თარიღი | 29 აპრილი, 1927 |
რელიგია | მართლამდიდებელი |
მეუღლე(ები) | ილია ჭავჭავაძე |
გვარის წარმომავლობა
რედაქტირებაXV საუკუნის მიწურულს ზემო ქართლიდან — მესხეთიდან გურამ ზევდგინიძეს, ლტოლვილ დიდგვაროვანს, კახთა მეფემ ალექსანდრემ გადასცა „ქვეყანა ხარკისა“ — ტერიტორია, ზედაზნიდან არაგვის გაყოლებით ავჭალამდე, რაც შემდგომში გურამიშვილთა გვარის შტოს ფუძემდებელი ფაქტორი გახდა, ხოლო „ხარკის ქვეყანა“ შემდგომში საგურამოდ მოინათლა.
ბიოგრაფია
რედაქტირებაოლღა გურამიშვილი დაიბადა 1842 წლის 12 მარტს, ქვემო ავჭალაში. როგორც ქვემო ავჭალის მიქელ მთავარანგელოზის ეკლესიის 1842 წლის მეტრიკული წიგნი იუწყება:
ოლღას მამა — თადეოზ გურამიშვილი (1800-1875) ქართლის ერთ-ერთი უმდიდრესი მემამულე, მარიამ ციციშვილის, საქართველოს უკანასკნელი დედოფლის დედის დისწული. ოლღას დედა — ელისაბედ გიორგის ასული (სამწუხაროდ, გვარი დღემდე უცნობია) ნაადრევად გარდაიცვალა. თადეოზ გურამიშვილს მისგან ორი ასული — ეკატერინე გურამიშვილი და ოლღა დარჩა.
ცხოვრება მამიდასთან
რედაქტირებადედით დაობლებული დები — ოლღა და ეკატერინე თბილისში დიდგვაროვან ახლო ნათესავთან, კერძოდ, მამიდასთან — სიდონია გურამიშვილთან, უშვილოდ დარჩენილ მდიდარ გენერალ — მაიორ სავარსამიძის ქვრივთან გადადიან. სწორედ მისგანვე ერგო ოლღას ქონება, რომელიც 1862 წლით დათარიღებული ანდერძით დასტურდება:
განათლება
რედაქტირება1854 წლის 1 საქტემბერს ოლღა გურამიშვილი ჩაირიცხა ამიერკავკასიის კეთიშობილ ქალთა ინსტიტუტში, თბილისში, სადაც შეისწავლა საღვთო სჯული, მსოფლიო ისტორია, გეოგრაფია, არითმეტიკა, რუსული, ფრანგული და მშობლიური ქართული ენა; გარდა ამისა, წერა, ცეკვა, ფერწერა და ყველა საგანში ფრიადზე სწავლისა და მისაბაძი ყოფა-ქცევის წყალობით 1856 წლის სექტემბერში წარმატებით გადავიდა მომდევნო კლასში, მაგრამ იმავე წლის 7 დეკემბერს მამის სურვილით სასწავლებლისთვის თავი მიანებებინეს.
მომავალ მეუღლესთან დაახლოება
რედაქტირებაწარჩინებული მამიდის ოჯახში მყოფი ოლღა გურამიშვილი თბილისის მაშინდელი მაღალი საზოგადოების წრეში ტრიალებდა და ყურადღებით ადევნებდა თვალს „ცისკრის“ გამოცემაში გაჩაღებულ „მამათა და შვილთა“ ბრძოლას. ეს ის პერიოდია, როდესაც პეტერბურგიდან ახლადდაბრუნებული ილია ჭავჭავაძე სამშობლოში საკუთარ ადგილს იმკვიდრებს. ილიას და ოლღას დაახლოება ემთხვევა „საქართველოს მოამბის“ პუბლიკაციის ასპარეზს. კერძოდ, 1863 წლის იანვარს, რაც თავის მხრივ, მიუთითებდა ეროვნულ-გამანთავისუფლებელი მოძრაობის ახალი ძალებით განახლებას. ოლღა ერთ-ერთ წერილში (თარიღი — 1863 წელი, 2 აპრილი) ამგვარ რამეს წერს:
როგორც ჩანს, ოლღამ სატრფოსთან მიმოწერის შესახებ თავის დას, ეკატერინეს გაუმხილა. აღელვებული ოლღა 1863 წლის 14 მარტს ილიას ატყობინებს:
ილიასთან თანაცხოვრება
რედაქტირებაილიას თანამოსაგრეები შიშობდნენ, რომ მათი მედროშის კარს მომდგარი ჯვრისწერა პირდაპირ ხელის შემშლელი იქნებოდა „საქართველოს მოამბის“ გამოცემისა. თუმცა ილიასთვის „საქართველოს მოამბე“ უკვე შობილი პირმშოა, რაზეც დიდი სიხარულით უზიარებდა ჯერ კიდევ ჯვარდაუწერელ მეუღლეს, ოლღას:
ილია ჭავჭავაძესა და ოლღა გურამიშვილის ჯვრისწერა საიდუმლოდ, 1863 წლის 10 აპრილს თბილისში, თბილისის სამების ეკლესიაში ჩატარდა. ილიას მხრიდან ჯვრისწერას ესწრებოდნენ — „საქართველოს მოამბის“ თანამშრომელი, დავით ყიფიანი და ნიკოლოზ ჭავჭავაძე, ხოლო ოლღას მხრიდან — ფლიგელ-ადიუტანტი ვიცე-პოლკოვნიკი ილია ჩოლოყაშვილი და „კოლეჟის ასესორი“ სულხან თუმანიშვილი. ჯვარი დასწერა მღვდელმა ნიკოლოზ არდაზიანმა, რომელმაც საეკლესოი წიგნში შემდეგი რამ ჩასწერა:
აღსანიშნავია, რომ „საქართველოს მოამბემ“ 1 წელი იარსება და მხოლოდ 12 ნომრით შემოიფარგლა. მთელი ამ ხნის მანძილზე ილიას გვერდით იდგა მეუღლე ოლღა, რომელიც ყველანაირად უწყობდა ხელს ჟურნალის გამოცემაში. თავად ილია აფასებდა და ანგარიშს უწევდა ოლღას ნიჭიერებას და ლიტერატურულ გემოვნებას. ჯერ კიდევ 1863 წლის 15 მარტით დათარიღებულ წერილში, ჯერ კიდევ ჯვარდაუწერელი ილია თამამად უმხელს მას თავის ლიტერატურულ ფსევდონიმს — „ჯუმბერიძე“. ილიას თანამებრძოლისა და პირველი ბიოგრაფის გროგოლ ყიფშიძის თქმით:
ოლღასადმი თავისი დიდი სიყვარული და პატივისცემა ილიამ იმითაც ცხადყო, რომ სწორედ მას უძღვნა არაერთი ლექსი და რაც მთავარია პოემა — „განდეგილი“.
გარდაცვალება
რედაქტირებათითქმის 20 წელი იცოცხლა ოლღა ჭავჭავაძემ ილიას სიკვდილის შემდეგ და ღრმად მოხუცი, 1927 წლის 29 აპრილს გარდაიცვალა, 85 წლის ასაკში. დაკრძალეს ილიას გვერდით მთაწმინდაზე. ოლღას ადამიანობა კიდევ უფრო გამოიკვეთა მაშინ, როდესაც ილიას მკვლელებს სიკვდილით დასჯა გადაუწყვიტეს. მან უმაღლეს მთავრობას თხოვნით მიმართა — მკვლელები შეეწყალათ, იმიტომ, რომ თავად ილია სასტიკი წინააღმდეგი იქნებოდა სიკვდილით დასჯისაო.
იოსებ იმედაშვილმა, ქართველმა მწერალმა და საზოგადო მოღვაწემ, შემდეგი სიტყვები წარმოსთქვა ოლღა გურამიშვილი-ჭავჭავაძის დაკრძალვაზე:
ლიტერატურა
რედაქტირება- ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. 210.
- ილია ჭავჭავაძე, ტ. 1, გამომცემლობა „ხელოვნება“ 1987 წ.
- ილია ჭავჭავაძე, ტ. 2, გამომცემლობა „ხელოვნება“ 1990 წ.