ოგე ბენედიქტსენი

ოგე მეიერ ბენედიქტსენი (დან. Åge Meyer Benedictsen; დ. 13 ივლისი, 1866, კოპენჰაგენი — გ. 21 ოქტომბერი, 1927, ვიდებეკი, დანია) — დანიელი ლინგვისტი. ოსმალეთში სომხების გენოციდის მოწმე და ლტოლვილი სომხების ერთ-ერთი გულშემატკივარი. უბიხური ენის პირველი შემსწავლელი.

ოგე ბენედიქტსენი
დაბ. თარიღი	13 ივლისი, 1866(1866-07-13)
დაბ. ადგილი	კოპენჰაგენი
გარდ. თარიღი	21 ოქტომბერი, 1927(1927-10-21) (61 წლის)
გარდ. ადგილი	კოპენჰაგენი
მოქალაქეობა	დანიის სამეფო
საქმიანობა	მწერალი
სამეცნიერო ხარისხი	Candidatus philologiæ
ოგე ბენედიქტსენი ვიკისაწყობში

ბიოგრაფია

ბენედიქტსენის მამა — იოჰან ფილიპ ფერდინანდ მეიერი (Johan Philip Ferdinand Meyer) დანიელი ებრაელი, ხოლო დედა — ანა მარია ბენედიქტსენი (Anna Maria Benediktsen), ისლანდიელი კომერსანტის ასული იყო. დანიელი ჰყავდა მხოლოდ ერთი ბებია — ანა-მარია ფრამი. ოჯახი საკმაოდ კარგად იყო ინტეგრირებული კოპენჰაგენის ბურჟუაზიულ ცხოვრებაში. ბავშვობიდანვე გატაცებული იყო მოგზაურობით. 13 წლის ასაკში მიატოვა სკოლა და მიმართა მეზღვაურობას. ის ჩავიდა ისლანდიაში რათა მოენახულებინა თავისი დედის მშობლიური ქალაქი. ტრამვირებული თითის სამკურნალოდ ჩასული იყო კოპენჰაგენის გარნიზონის საავადმყოფოში, სადაც მისმა უფროსმა და-ძმებმა დაარწმუნეს 1886 წელს ჰაუკსის საშალო სკოლაში მიეღო დამამთავრებელი ატესტატი.

თავიდან ის სწავლობდა მედიცინას, შემდეგ ხელი მიჰყო ენების სწავლას. იმ დროისთვის ის ძალზე დაინტერესდა ლიბერალური პარტიის პოლიტიკური ბრძოლით, რომელმაც შემდგომში ასახვა ჰპოვა მის მიერ, ჩაგრული ხალხის მიმართ უფლებების დაცვაში. სწავლის პარალელურად ის მოგზაურობდა სხვადასხვა ქვეყნებში და სწავლობდა სხვადასხვა ენების უცნობ დიალექტებს. მიუხედავად მისი კვალიფიკაციისა, რიგი სუბიექტური მიზეზების გამო ის ვერ გახდა პროფესორი.

1897 წლის 7 სექტემბერს კოპენჰაგენიდან ჩამოვიდა თბილისში, მოიარა ქართლი და ერევნის გუბერნიის გავლით ოსმალეთში გაემგზავრა. ოსმალეთში გამგზავრების მიზანი იყო მოენახულებინა 1894–1896 წლების სომხური ხოცვა-ჟლეტების შედეგად დარჩენილი სომეხი მოსახლეობა. აღნიშნული მოგზაურობის დროს ბენედიქტსენმა შემთხვევით აღმოაჩინა კავკასიის შავიზღვისპირეთიდან ანატოლიაში გადასახლებული უბიხები. ეს იყო უბიხურ ენასთან სამეცნიერო სამყაროს პირველი ზიარება. მან ადგილზე სამი კვირა დაჰყო, გააკეთა ჩანაწერები, მაგრამ, სამწუხაროდ არ გამოუქვეყნებია. როგორც 1921 წელს პ. უშაკოვი იხსენებდა, მისი შრომები ადოლფ დირის ხელში აღმოჩნდა, რომელიც არ აქვეყნებდა მათ.

1905 წლის 11 ივნისს თბილისში იყო ჩამოსული როგორც დანიის სახალხო უნივერსიტეტის ლექტორი. მან ინახულა წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოება, შეკრიბა ცნობები რევოლუციური მოძრაობის შესახებ და შემდეგ გაემგზავრა სპარსეთში.

წლების მანძილზე მოგზაურობდა აღმოსავლეთ ევროპაში, თურქეთში (1897-98, 1913, 1922, 1923), სპარსეთსა და ქურთისტანში (1900-01), სომხეთში (1905-06), ინდოეთში (1907-08), ირლანდიაში (1909), ისლანდიაში (1910-11, 1921), კარიბის ბასეინში (1926), რუსეთსა და ბალკანეთში.

ოგეს მთავარ საზრუნავს სომეხთა საქმე წარმოადგენდა. იგი თავის გერმანელ მეგობარ ლეპსიუსთან ერთად დაიწყო დახმარების ოპერაცია. 1902 წელს დაფუძნდა გაერთიანება «De danske Armeniervenner», რომლის ინიციატივით სომხეთში გაგზავნილ იქნა კარენ იეპე. თუმცა აღნიშნულმა ვერ შეაჩერა პირველი მსოფლიო ომის დროს მომხადრი ტრაგედია.

ის ასევე იბრძოდა ისლანდიის სრულ გათავისუფლებისთვის. აღნიშNულთან დაკავშირებით 1915 წელს მან გამოაქვეყნა დიდი სტატია.

ოჯახი

1890 წლის 31 დეკემბერს დაქორწინდა ჟანეტ შონჰეიდერ ვან დოირსზე (Jeanette Schønheyder van Deurs; 1864-1898), რომლისაგანაც შეეძინა 2 შვილი. შვიდი წლის შემდეგ ოგეს მორიგი მოგზაურობისას ჟანეტი მძიმედ დაავადდა და მალევე გარდაიცვალა. ოგემ მეორეჯერ იქორწინა 1912 წლის 7 ივლისს — ანნა კატრინ (კატრი) ანდრეასენზე (Anna Kathrine (Katri) Andreasen; 1873-1970), რომელთანაც ჰყავდა 1 შვილი.

კატრისთვის კოპენჰაგენი ძაან შორს იყო. ამიტომ გადაწყვიტეს ეყიდათ ველი ტროლდხედში, სადაც ააშენეს ვიდევანგის სასტუმრო სახლი, რომელიც დღემდე ეკუთვნის ოჯახს.

1927 წელს ოგე ბენედიქტსენი მძიმედ დასნეულდა და გარდაიცვალა. ის არ დაკრძალეს, როგოც მას სურდა. მისი ფერფლი ურნაში დაფლულია ვიდებეკში (დან. Videbæk) საგვარეულო სასაფლაოზე.

ბენედიქტსენის საფლავის ქვაზე წინ შემდეგი წარწერაა:

ÅGE MEYER BENEDICTSEN

1866—1927

De undertrykte Nationers Tolk.

En lysende Aand for det danske Folk.

ხოლო უკან კი:

Venner, hans ædle

Virke vandt ham,

satte Sten

over Stridsmand god.

ბიბლიოგრაფია

• Finnerne og deres Land. Studentersamfundets Smaaskrifter. 1891;
• Es Folk, der vaagner. Kulturbilleder fra Litvaen. 1895;
• Les dialectes d'Awromān et de Pāwä. Sammen med Prof. Arthur Christensen. Det kgl. Videnskabernes Selskab. Historisk-filologiske Meddelelser. VI, 2. 1921;
• Overblik over det islandske Folks Historie. 1921;
• Lithuania. «The awaiking of a nation». 1924;
• Armenien. Et Folks Liv og Kamp gennem to Aartusinder. 1925;
• Armenien. En folkeskæbne. 1927.

პუბლიკაციები

• Slavisk Litteratur og Finsk Litteratur i Julius Clausen: 111. Verdens¬litteraturhistorie. 1901.
• Don Juan i Kurdistan. Wisbechs ill. Almanak 1909.
• Island. (I Bogen »Island« udg. af Dansk-isl. Samfund 1918).
• Det genfødte Litaven. Lysskær. En Bog om Litaven. Kbhvn. 1919.
• Aarsagen til de armeniske Rædsler. Frem. 1925.

I Serien »Grundrids ved folkelig Universitetsundervisning« har Åge Meyer Benedictsen skrevet følgende Hefter:

• 22. Polens Fald og dets Kampe for Genoprejsningen. 1899.
• 26. Russisk Jord og russiske Bønder. 1900.
• 66. Vore Dages Persien. 1903.
• 120. Jøderne og Jødehadet. 1906.
• 159. Indien og Europa. 1909.
• 186. Irlands Folkekamp. 1910.
• 187. Island i Nutiden. 1910.
• 218. Den muhammedanske Verden og Europa. 1913.
• 240. Stat og Nation. 1915.
• 258. Russisk Kultur. 1916.
• 303. Østerland og Vesterland. 1921.
• 314. Mennesket og Menneskeracerne. 1922.
• 335. Ruslands Sammenbrud. 1924.
• 355. Den sorte Race i Afrika og Amerika. 1927.

სტატიები

• Til Østerland. Højskolebladet. 1901.
• Russerne i Kaukasus. Politiken 6/12 1905.
• Paa bulgarske Veje. Tilskueren. 1908.
• Et Blik fra Ruslands Nutid mod dets Fremtid. Det ny Aarhundrede.

I. Aarg. 2. Bind.

• Russiske Partier under Nicolaj II. Det ny Aarh. 2. Aarg. 1. Bd. Jøder og Gojim. I—II. Ugens Tilskuer. 1911—12.
• Indtryk fra Rusland. Ugens Tilskuer. 1912—13.
• Den russiske Sfinks. I—II. Ugens Tilskuer. 1912—13.
• Islands Højskole. Højskolebladet. 1912.
• Det russiske Rigsproblem. I—IV. Ugens Tilskuer. 1913—14.
• Serbien. Højskolebladet. 1914.
• Island og Danmark. Højskolebladet. 1915.
• Det polske Folk under Verdenskrigen. Højskolebladet. 1915.
• Russiske Stemninger under Revolutionen. (Efter Russisk).

I. Til dig, Soldat!

II. Samtale med en Revolutionær. Højskolebladet. 1917.

• Island i Nutiden. En Studievejledning. Bogens Verden. 1918. Armenien. Menighedsbladet. Aarg. 6.
• Ruslands Ulykke. Dansk Udsyn. 1921.
• Freden mellem England og Irland. Højskolebladet. 1922.
• Om Irland. Hver 8. Dag. 10—3—1922.
• Et Genmæle. Politiken. 4/5 1922.
• Folket, der myr des. Aarhundredets største Skændsel. Hjemmet. 9/5 1923. Til vore Læsere. Armeniervennen. Nr. 1. 1921.
• Armenien efter Verdenskrigen. Armeniervennen. Nr. 5—6. 1921.
• Et Genmæle. Armeniervennen. Nr. 5—6. 1922.
• Godsejer Johs. Hage. Armeniervennen. Nr. 5—6. 1922.
• Europa og Tyrkiet. Armeniervennen. Nr. 1—2. 1923.
• Armeniens Dag. Armenier vennen. Nr. 9—10. 1924.
• De danske Armeniervenner i 1924. Armeniervennen. Nr. 5—6. 1925. Dr. Johannes Lepsius. Armeniervennen. Nr. 3—4. 1926.
• Folket i Nød. Armeniervennen. Nr. 1—2. 1927.

თარგმნები

• Juhani Aho: Alene. 1892. Fra Finsk.
• Juhani Aho: Spaaner. 1893. Do. sammen med N. J. Nørlund.
• Juhani Aho: Jærnbanen. 1893. Fra Finsk.
• Juhani Aho: Fredløs. 1895. Do.
• B. Némcovås: Bedstemoder. 1894. Fra cekisk.
• J. Vazof: Under Aaget. 1899. Fra Bulgarsk.
• Gogol: Døde Sjæle. En satirisk Digtning. 1900. Fra Russisk.
• Henryk Sienkiewicz: Med Ild og Sværd. I—II. 1903—04. Fra Polsk. Eliza Orzesko: Han gav sit Ord. 1916. Do.
• Gogol: Døde Sjæle. 1926. Fra Russisk.
• Gogol: Revisoren. 1927. Do.

ლიტერატურა

• „Åge Meyer Benediktsen, De undertrykte nationers tolk“, en mindebog, T. I, 1934
• „Åge Meyer Benediktsen, De undertrykte nationers tolk“, en mindebog, T. II, 1935

რესურსები ინტერნეტში

• ბიოგრაფია
• Benedictsen, Aage Meyer, 1866-1927 დაარქივებული 2022-07-09 საიტზე Wayback Machine.

ვიკისაწყობში არის გვერდი თემაზე:

ოგე ბენედიქტსენი