ნიკოლაი პილჩიკოვი
ნიკოლაი პილჩიკოვი (დ. 21 მაისი,1857, პოლტავა, რუსეთის იმპერია — გ.19 მაისი, 1908, ხარკოვი, უკრაინა) — ფიზიკოსი, გეოლოგი, გამომგონებელი. ხარკოვის უნივერსიტეტის პროფესორი (1889-1894), ნოვოროსიისკის უნივერსიტეტის (1894-1902),ხარკოვის ტექნოლოგიური უნივერსიტეტის (1902-1908) პროფესორი. ავტორია ნაშრომების ოპტიკის, ხმელეთის მაგნიტიზმის, ელექტრო და რადიოინჟინერიის, რადიოაქტიურობის, რენტგენის სხივების, ელექტროქიმიის, გეოფიზიკის, მეტეოროლოგიის შესახებ.
| ნიკოლაი პილჩიკოვი | |
|---|---|
 | |
| დაბ. თარიღი | 21 მაისი, 1857[1] |
| დაბ. ადგილი | პოლტავა |
| გარდ. თარიღი | 19 მაისი, 1908 (50 წლის) |
| გარდ. ადგილი | ხარკივი |
| მოქალაქეობა | რუსეთის იმპერია |
| საქმიანობა | ფიზიკოსი |
| მუშაობის ადგილი | ოდესის უნივერსიტეტი |
| ალმა-მატერი | ხარკოვის უნივერსიტეტი |
| მამა | Dmytro Pylchykov |
ბიოგრაფია
რედაქტირებადაიბადა პოლტავაში 1857 წლის მაისში. მამა, დმიტრო პილჩიკოვი, წმინდა კირილესა და მეთოდეს საძმოს ერთ-ერთი წევრი, იყო უკრაინელი პატრიოტი, საზოგადო და კულტურული მოღვაწე, ასწავლიდა ისტორიასა და პოლიტიკურ ეკონომიკას პოლტავას კადეტთა კორპუსში. მამის ხელმძღვანელობით, მიკოლამ შეისწავლა 7 ენა, უკრაინული და პოლონური ლიტერატურა, პოლტავას გიმნაზიაში შესვლამდე კი რუსულიც ისწავლა და მე-4 კლასში ჩაირიცხა. 1870 - 1876 წლებში სწავლობდა პოლტავას ვაჟთა გიმნაზიაში. უკვე იმ დროს გამოავლინა არაჩვეულებრივი შესაძლებლობები ფიზიკასა და მათემატიკაში, ამიტომ სწავლის გაგრძელება გადაწყვიტა ხარკოვის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტზე. 1880 წელს უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ იგი დარჩა ფიზიკის კათედრაზე ასისტენტად. იმავე წელს გამოაქვეყნა თავისი სამეცნიერო მონოგრაფია.
1883-1884 წლებში მონაწილეობდა ექსპედიციაში კურსკის მაგნიტური ანომალიის შესასწავლად. ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც ივარაუდა, რომ ამ ანომალიის მიზეზს რკინის საბადოები წარმოადგენდა. ამ სამუშაოსთვის დაჯილდოვდა რუსეთის გეოგრაფიული საზოგადოების დიდი ვერცხლის მედლით.
1885 წელს დაინიშნა ხარკოვის უნივერსიტეტის კერძო ასისტენტ-პროფესორის თანამდებობაზე. დაიცვა დისერტაცია სანქტ-პეტერბურგის უნივერსიტეტში და 1886 წელს მიიღო ფიზიკისა და ფიზიკური გეოგრაფიის მაგისტრის წოდება. სწორედ მაგნეტიზმის კვლევამ მისცა საშუალება პილჩიკოვს გამხდარიყო მაგისტრი.
1888 წელს პილჩიკოვი მიიწვიეს სტაჟირებაზე პარიზის მაგნიტურ ობსერვატორიაში. ამ დროისთვის მას უკვე ჰქონდა გამოქვეყნებული 18 სამეცნიერო ნაშრომი და იყო 9 ძალიან სერიოზული ფიზიკური და ფიზიკოქიმიური მათ შორის, სითხეების რეფრაქტომეტრი ინსტრუმენტის ავტორი. საფრანგეთიდან დაბრუნების შემდეგ პილჩიკოვი გახდა პროფესორი, ასწავლიდა ხარკოვის უნივერსიტეტში მეტეოროლოგიასა და ფიზიკას. მან დააარსა მაგნიტურ-მეტეოროლოგიური განყოფილება და მეტეოროლოგიური სადგური უნივერსიტეტში, შექმნა სტრატოსფერული ბუშტის დიზაინი ატმოსფეროს ზედა ფენების შესასწავლად და პილოტისთვის მაღალი სიმაღლის კოსმოსური სკაფანდრიც კი შეიმუშავა. შექმნა ერთხაზიანი სეისმოგრაფი, გამოიგონა ახალი კონსტრუქციის მაგნიტური წნევის საზომი, შეისწავლა ატმოსფერული ოპტიკა და სინათლის პოლარიზაცია. პარალელურად მონაწილეობდა სამეცნიერო კონფერენციებში მოსკოვში, პეტერბურგში, პარიზსა და კიევში.
1894 წელს პილჩიკოვი გადავიდა ოდესაში და მუშაობდა ნოვოროსიისკის საიმპერატორო უნივერსიტეტში. 1894 წელს მან გამოიგონა ნათურა — პილჩიკოვის ფოკუსირების მილის სახელწოდებით და მისი დახმარებით გამოიკვლია რენტგეგანის სხივები და აღმოაჩინა ახალი კანონზომიერებები.
პილჩიკოვის მიერ შემუშავებული ელექტროლიზის შესწავლის ოპტიკურ-გალვანური მეთოდი შესაძლებელს ხდის ლითონის ფირფიტებზე ობიექტის გამოსახულების მიღებას. ამ ფენომენს ეწოდა ფოტოგალვანოგრაფია ან ელექტროფოტოგრაფია. ამავდროულად, პილჩიკოვმა შექმნა მოწყობილობა, რომელსაც შეეძლო მხოლოდ კონკრეტული სიგრძის რადიოტალღების მიღება, ანუ მოწყობილობა დაპროექტებული იყო კონკრეტულ რადიო ტალღაზე და ფილტრავდა ყველა რადიო ჩარევას.
1898 წლის მარტში, ოდესაში, პილჩიკოვმა წაიკითხა ლექცია და მოახდინა საკუთარი ექსპერიმენტების დემონსტრირება. [2]
1898 წლის დეკემბერში მან შესთავაზა სამხედრო უწყებას უკაბელო კომუნიკაციების გამოყენება სამხედრო დანიშნულებისთვის მის მიერ ჩატარებული ლაბორატორიული ექსპერიმენტების საფუძველზე:
- სატელეგრაფო კომუნიკაციის დამყარება ისე, რომ მტერმა ვერ მოახერხოს გადაცემაში ხელის შეშლა და შეტყობინების წაკითხვა;
- დადებული ნაღმების აფეთქება შორიდან;
- დისტანციურად კონტროლირებადი დანაღმული ნავების შექმნა მტრის გემების ჩაძირვის მიზნით;
- დისტანციურად კონტროლირებადი მიწის გამანადგურებლების შექმნა.
1901 წლის ბოლოს - 1902 წლის დასაწყისში პილჩიკოვი იმყოფებოდა სანქტ-პეტერბურგში ნატურალისტთა და ექიმთა XI კონგრესზე ხოლო 1902 წლის იანვარში ეწვია საზღვაო ტექნიკურ კომიტეტს, სადაც გაიმართა საუბარი. პოპოვისა და მისი ასისტენტის შულცის მონაწილეობით. ექსპერიმენტების ჩასატარებლად გამოიყო ფულადი სახსრები, აკუმულატორებო და შავი ზღვის ფლოტის გემი 1902 წლის ზაფხულის ბოლოს. [3]
პილჩიკოვმა აგრძელებდა სამეცნიერო კვლევებს, 1902 წელს დაბრუნდა ხარკოვში და გახდა ხარკოვის ტექნოლოგიური ინსტიტუტის პროფესორი. მისი ძალისხმევით, ინსტიტუტის ფიზიკური ლაბორატორია გახდა ყველაზე აღჭურვილი იმდროინდელ სასწავლო დაწესებულებებს შორის.
ექსპერიმენტების შემდგომი ბედი უცნობია. ცნობილია მხოლოდ, რომ რუსეთის ფლოტის მეთაურმა წყნარ ოკეანეში 1904 წლის 1 სექტემბერს მადლობა გადაუხადა ნ.პილჩიკოვს წყნარი ოკეანის ფლოტის სასარგებლოდ გაწეული მუშაობისთვის. პილჩიკოვის საქმიანობის მკვლევარები ამტკიცებენ, რომ მისი ნამუშევარი რადიოინჟინერიის სფეროში არ არის შემონახული. [4]
ხარკოვის ტექნოლოგიურ ინსტიტუტში პილჩიკოვმა საკუთარი ხარჯებით ააშენა რადიოსადგური 25 მეტრი სიმაღლის ანძით და პავილიონი უკაბელო ტელეგრაფიის ექსპერიმენტებისთვის. მან მანქანაზე მობილური სადგური დაამონტაჟა, თუმცა ეს სამუშაო ინსტიტუტის დირექტორმა შეაჩერა, რომელმაც ინსტიტუტის ტერიტორიაზე მანქანის მართვა აკრძალა.
პილჩიკოვი აირჩიეს ტულუზის მეცნიერებათა აკადემიის, ელექტრიკოსთა საერთაშორისო საზოგადოების და სხვა სამეცნიერო საზოგადოებების ნამდვილ წევრად რუსეთში, საფრანგეთში, ავსტრიაში, ბელგიაში, გერმანიასა და აშშ-ში.
სამეცნიერო მოღვაწეობის გარდა, პილჩიკოვი უკრავდა ვიოლინოზე, დაკავებული იყო ფერწერით, იცოდა 7 ენა, წერდა და აქვეყნებდა ლექსებს უკრაინულ ენაზე ჟურნალ "Skladka"-ში ფსევდონიმით M.P., რადგან 1905 წლამდე უკრაინული ბეჭდური ენა აკრძალული იყო რუსეთის იმპერიის მიერ უკრაინაში.[5]
1908 წლის მაისის დასაწყისში პილჩიკოვი გამოჩნდა იმ დროისთვის ცნობილი ფსიქიატრის ივან პლატონოვის კლინიკაში ხარკოვში. 6 მაისს, დაახლოებით დილის შვიდ საათზე, კლინიკის თანამშრომლებმა გასროლის ხმა გაიგეს და პილჩიკოვი გარდაცვლილი იპოვეს. მას ტყვია გულში ჰქონდა მოხვედრილი. განაცხადეს, რომ მეცნიერმა თავი მოიკლა, თუმცა მისი მკვლელობის შესახებ გაჩნდა კონსპირაციული ვერსიები. [6]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ http://www.encyclopediaofukraine.com/display.asp?linkpath=pages%5CP%5CY%5CPylchykovMykola.htm
- ↑ Полякова И. Л., Попова-Кьяндская Е. А. Николай Дмитриевич Пильчиков // Успехи физических наук. — 1954. — Т. LIII. Вып. 1. — С. 131—134.
- ↑ http://www.encyclopediaofukraine.com/display.asp?linkpath=pages%5CP%5CY%5CPylchykovMykola.htm
- ↑ Плачинда В. П. Микола Дмитрович Пильчиков (1857—1908). — К.: Наукова думка, 1983. — 197 с.
- ↑ РГА ВМФ. Ф.421. Оп.4. Д.737. Л.283—284.
- ↑ В харьковской психбольнице застрелился гениальный ученый. ციტირების თარიღი: 2021-02-01