მონტე მელქონიანი
მონტე მელქონიანი (დ. 25 იანვარი, 1957 — გ. 12 ივნისი, 1993) — სომეხი-ამერიკელი რევოლუციონერი და სამხედრო მოღვაწე.
| მონტე მელქონიანი | |
|---|---|
| დაიბადა | 25 ნოემბერი, 1957 კალიფორნია, აშშ |
| გარდაიცვალა | 12 ივნისი, 1993 (35 წლის) აზერბაიჯანი |
| ეროვნება | სომეხი |
| საქმიანობა | სამხედრო მოღვაწე |
სანამ მთიანი ყარაბაღის ომში დაახლოებით 4000 კაცის მეთაური გახდებოდა, მას არანაირი გამოცდილება არ ჰქონდა ამ სფეროში. [1] მან დიდწილად სამხედრო გამოცდილება 1970-იანი წლების ბოლოს და 1980-იანი წლების დასაწყისში მიიღო, როდესაც ის ლიბანში იბრძოდა ASALA–სთან ერთად. მელქონიანი იბრძოდა ლიბანის სამოქალაქო ომში და ცაჰალის წინააღმდეგ ლიბანის 1982 წლის ომში.
მელქონიანს თავისი კარიერის განმავლობაში რამდენიმე მეტსახელი ჰქონდა და ყარაბაღში მისი მეთაურობის ქვეშ მყოფი ჯარებისათვის ცნობილი იყო როგორც ავო. მისი ცხოვრების ბოლო წლები გაატარა მთიანი ყარაბაღის თავდაცვის არმიასთან ბრძოლაში. [2] მონტე მოკლეს აზერბაიჯანელმა ჯარისკაცებმა სოფელ მერზილში დაკვირვებისას, ხუთ ამხანაგთან ერთად. [1] ის დაკრძალეს ერევნის იერაბლურის სასაფლაოზე და 1996 წელს გამოცხადდა სომხეთის ეროვნულ გმირად.
ადრეული ცხოვრება რედაქტირება
ახალგაზრდობა რედაქტირება
მონტე მელქონიანი დაიბადა 1957 წლის 25 ნოემბერს, ვიზალიას მუნიციპალურ საავადმყოფოში, ვიზალიაში, კალიფორნიაში, ჩარლზის (1918-2006) [3] და ზაბელ მელქონიანის (1920−2012) ოჯახში. [4] ბავშვობაში თამაშობდა ბეისბოლს და უკრავდა კლარნეტზე. მელქონიანის მშობლები იშვიათად საუბრობდნენ შვილებთან თავიანთ სომხურ მემკვიდრეობაზე, ხშირად წინაპრების ადგილს უწოდებდნენ „ძველ ქვეყანას“. მისი ინტერესი მისი წარმოშობის შესახებ მხოლოდ თერთმეტი წლის ასაკში გაჩნდა, როდესაც ოჯახთან ერთად 1 წლის განმავლობაში ევროპაში გაემგზავრა, 1969 წელს.
იმ წლის გაზაფხულზე ოჯახმა ასევე იმოგზაურა თურქეთში ქალაქ მერზიფონის მოსანახულებლად, საიდანაც იყვნენ მელქონიანის დედის ბაბუები. მერზიფონის მოსახლეობა იმ დროს შეადგენდა 23,475 ადამიანს, 1915 წლის სომეხთა გენოციდის დროს, მოსახლეობას 17,000 სომეხი მოსახლეობა მოაკლდა.
განათლება რედაქტირება
კალიფორნიაში დაბრუნებისთანავე მონტე დაუბრუნდა განათლების მიღებას. საშუალო სკოლაში, მან გადალახა ყველა სტანდარტი და უჭირდა ახალი აკადემიური გამოწვევების პოვნა. იმის ნაცვლად, რომ საშუალო სკოლა ადრე დაემთავრებინა, როგორც ეს მისმა დირექტორმა შესთავაზა, მონტემ მამის წყალობით იპოვა ალტერნატივა და საზღვარგარეთ, აღმოსავლეთ აზიაში სასწავლო პროგრამით წასვლა გადაწყვიტა. 15 წლის ასაკში მონტე გაემგზავრა იაპონიაში თავისი ცხოვრების ახალი ეტაპის დასაწყებად, კერძოდ საბრძოლო ხელოვნებისა და იაპონური ენის შესასწავლად. [5] იქ ყოფნისას მან დაიწყო ინგლისური ენის სწავლება, რის შემდეგადაც მას სამხრეთ-აღმოსავლეთის აზიის ქვეყნებში მოგზაურობა დაფუნინანსეს. ამის შედეგად, მან გაიცნო სხვადასხვა ქვეყნის კულტურა, ტრადიციები, ენა, ახალი უნარები და სხვა. [1] შეერთებულ შტატებში დაბრუნებისთანავე მან დაამთავრა საშუალო სკოლა და ჩაირიცხა კალიფორნიის უნივერსიტეტში, ბერკლიში, სტიპენდიით, ძველი აზიის ისტორიისა და არქეოლოგიის სპეციალობაზე. მონტემ ბაკალავრიატი სამ წელში დაასრულა. სკოლის დამთავრებისთანავე იგი მიიღეს ოქსფორდის უნივერსიტეტის არქეოლოგიის სამაგისტრო პროგრამაზე. თუმცა, მონტემ უარი თქვა ამ შანსზე. [1]
სწავლება ირანში რედაქტირება
ბერკლის უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ 1978 წლის გაზაფხულზე, მონტემ იმოგზაურა ირანში, სადაც ასწავლიდა ინგლისურს და მონაწილეობდა ირანის ისლამურ რევოლუციურ მოძრაობაში.
გარდაცვალება და მემკვიდრეობა რედაქტირება
მონტე დაიღუპა მიტოვებულ სოფელ მერზილში 1993 წლის 12 ივნის, ნაშუადღევს [6], აღდის ბრძოლის დროს.
მონტე დაკრძალეს 1993 წლის 19 ივნისს, იერაბლურის სამხედრო სასაფლაოზე, ერევნის გარეუბანში, სადაც მისი კუბო ქალაქის ცენტრში , სურბ ზორავარის ეკლესიიდან გადმოიტანეს. დაახლოებით 50,000-დან 100,000-მდე ადამიანი (ზოგიერთი ცნობით ეს მაჩვენებელი 250,000-მდეა), [7] მათ შორის სომხეთის პრეზიდენტი ლევონ ტერ-პეტროსიანი, თავდაცვის მინისტრის მოვალეობის შემსრულებელი ვაზგენ მანუკიანი, საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილე ჯერარდ ლიბარიდიანი, მთავრობის ოფიციალური პირები და პარლამენტარები დაესწრნენ მის დაკრძალვას.
1993 წელს ერევანში შეიქმნა მონტე მელქონიანის სამხედრო აკადემია. [8]
ლიტერატურა რედაქტირება
- de Waal, Thomas (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: New York University Press.
- de Waal, Thomas (2013). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War, 2nd (revised and updated), NYU Press.
- Melkonian, Markar (2005). My Brother's Road, An American's Fateful Journey to Armenia. New York: I.B. Tauris.
- Melkonian, Monte (1990). The Right to Struggle: Selected Writings of Monte Melkonian on the Armenian National Question. San Francisco: Sardarabad Collective
- Krikorian, Michael (2007) Portraits of Hope: Armenians in the Contemporary World. Berghahn Books, გვ. 237–242. ISBN 978-1-84545-257-5.
- Vorbach, Joseph E. (1994). „Monte Melkonian: Armenian revolutionary leader“. Terrorism and Political Violence. 6 (2): 178–195. doi:10.1080/09546559408427253.
- Zurcher, Christopher (2009). The Post-Soviet Wars: Rebellion, Ethnic Conflict, and Nationhood in the Caucasus. NYU Press. ISBN 978-0-81479-724-2.
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- მონტე მელკონური ფონდი არის არაკომერციული საქველმოქმედო ორგანიზაცია, რომელიც შეიქმნა 1995 წელს და ეძღვნება მელქონიანის საპატივცემულოდ.
- მონტე მელქონიანის გალერეა მელქონიის ფონდის ვებგვერდზე განთავსებულია მისი ახალგაზრდობის, ლიბანსა და ყარაბაღში გატარებული წლების ფოტოები.
- მონტე მელქონიანი ვიდეო დაარქივებული 2009-08-13 საიტზე Wayback Machine.
- Documentary video about Monte YouTube-ზე , მათ შორის ინტერვიუ მის მეუღლესთან (in Armenian)
- 2 ნაწილიანი დოკუმენტური ვიდეო მონტეს შესახებ, იშვიათი ინტერვიუების ჩათვლით, Google Video– ზე: ნაწილი 1 და ნაწილი 2 (in Armenian)
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Melkonian 2005.
- ↑ Croissant, Michael P. (1998). The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications. London: Praeger. ISBN 0-275-96241-5.
- ↑ Steinberg, Jim (20 September 2006). „Armenian Hero's Father Dies At 88“. The Fresno Bee. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 8 ოქტომბერი 2018. ციტირების თარიღი: 16 ოქტომბერი 2021.
- ↑ „Commander Monte Melkonian's mother dies at 92“. PanARMENIAN.Net. 10 December 2012.
- ↑ Zurcher 2009.
- ↑ de Waal 2003.
- ↑ Krikorian 2007.
- ↑ „Մոնթե Մելքոնյանի անվան վարժարանը նշել է հիմնադրման 21-ամյակը“. 1tv.am (სომხური). Public Television of Armenia. 15 November 2014. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 26 სექტემბერი 2015. ციტირების თარიღი: 16 ოქტომბერი 2021.