ივანე მიჩურინი
ივანე ვლადიმერის ძე მიჩურინი (დ. 15 (27) ოქტომბერი, 1855, მამული ვერშინა, ახლანდ. პრონსკის რაიონი — გ. 7 ივნისი, 1935, მიჩურინსკი) — რუსი ბიოლოგი, სელექციონერ-გენეტიკოსი, ბუნებისმეტყველი, სოფლის მეურნეობის მეცნიერებათა საკავშირო აკადემიის აკადემიკოსი (1935), სსრკ მეცნიერებათა აკადემიის საპატიო წევრი (1935). რუსეთში ხეხილოვანი კულტურების სამეცნიერო სელექციის ფუძემდებელი.[8]
| ივანე მიჩურინი | |
|---|---|
| რუს. Иван Мичурин | |
 | |
| დაბ. თარიღი | 15 (27) ოქტომბერი, 1855[1] |
| დაბ. ადგილი | მიჩუროვკა |
| გარდ. თარიღი | 7 ივნისი, 1935[2] [3] [4] [5] (79 წლის) |
| გარდ. ადგილი | მიჩურინსკი |
| დასაფლავებულია | მიჩურინსკი |
| მოქალაქეობა |
რუსეთის იმპერია საბჭოთა რუსეთი .svg){kind=small} სსრკ |
| საქმიანობა | ბოტანიკოსი, გენეტიკოსი და პომოლოგი |
| სამეცნიერო ხარისხი | ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი[6] |
| ჯილდოები | ლენინის ორდენი, შრომის წითელი დროშის ორდენი, წმინდა ანას მე-3 ხარისხის ორდენი[7] და რსფსრ მეცნიერებისა და ტექნიკის დამსახურებული მოღვაწე |
| საიტი | imichurin.narod.ru/Index.html |
დაიბადა მამულ ვერშინაში, სოფელ დოლგოესთან ახლოს (ახლანდ. მიჩუროვკა, პრონსკის რაიონი, რიაზანის ოლქი), მცირემამულიანი აზნაურის ოჯახში. უმაღლესი განათლება არ მიუღია, დაკავებული იყო თვითგანათლებით. 1875 წელს ქალაქ კოზლოვთან (ახლანდ. მიჩურინსკი) დააარსა პომოლოგიური სანერგე, სადაც შეაგროვა ხეხილოვანი მცენარეების კოლექცია (800-ზე მეტი ფორმა), რომელსაც იყენებდა ჰიბრიდიზაციის გზით ახალი ჯიშების გამოსაყვანად. 1899 წელს ახალი ნაკვეთი შეიძინა (დაახლ. 13 ჰექტარი) მდინარე ლესნოი-ვორონეჟის ჭალაში, სადაც გადაიტანა თავისი სანერგე. აქ ცხოვრობდა და მუშაობდა სიცოცხლის ბოლომდე. 1913 წელს უარი განაცხადა აშშ-ის მიწათმოქმედების დეპარტამენტის შეთავაზებაზე, გადასულიყო ამერიკაში ან გაეყიდა თავისი კოლექცია. 1917 წელს ემხრობოდა საბჭოთა ხელისუფლების დამყარებას, რითაც შემდგომში საბჭოთა მთავრობისგან მხარდაჭერა მიიღო და განაგრძო თავისი საქმიანობა. მიჩურინის მოღვაწეობას იწონებდა ნიკოლოზ ვავილოვი. 1918 წელს თავისივე თხოვნით მოხდა სანერგის ნაციონალიზაცია, ივანე მიჩურინი გახდა დირექტორი, სანერგეს ეწოდა „ივანე მიჩურინის სახელობის საცდელ-პომოლოგიური სანერგე“ (დღეს — ხეხილოვანი მცენარეების გენეტიკისა და სელექციის ინსტიტუტი).[8]
მიჩურინის ძირითადი შრომები ეძღვნება ხეხილოვანი მცენარეების სელექციას, შორეული ჰიბრიდიზაციის თეორიის შემუშავებას, ჰიბრიდული ნათესარების გადარჩევასა და განვითარების მართვას. შემოგვთავაზა საფეხუროვანი აკლიმატიზაციის მეთოდი, გეოგრაფიულად დაშორებული ფორმების შეჯვარება, შეუჯვარებლობის გენეტიკური ბარიერების გადალახვის საშუალებები, შექმნა შეჯვარებისათვის საწყისი ფორმების შერჩევის თეორია. გამოიყვანა ხეხილოვანი, კენკროვანი, ბოსტნეული კულტურების და დეკორატიული მცენარეების 350-ზე მეტი ჯიში, რომელთაგან მრავალი დღემდეა დარაიონებული. სათავე დაუდო ჩრდილოეთში ყურძნის, გარგრის, ბლისა და სხვა კულტურების შეტანას.[8]
დაჯილდოებულია შრომის წითელი დროშისა (1925) და ლენინის ორდენებით (1931). დაწესებულია მიჩურინის სახელობის ოქროს მედალი, რომელსაც რუსეთის სოფლის მეურნეობის აკადემია გასცემს მცენარეების გენეტიკისა და სელექციის დარგში მოწინავე მიღწევებისათვის.[8] თბილისში არსებობს მისი სახელობის ქუჩა.
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Мичурин Иван Владимирович // Большая российская энциклопедия — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
- ↑ Мичурин Иван Владимирович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ SNAC — 2010.
- ↑ ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija — LZMK, 1999. — 9272 გვრ.
- ↑ Васильева Е. В. Последствия Августовской сессии ВАСХНИЛ для агробиологической науки на Дальнем Востоке, The consequences of the August Session of VASKhNIL (Lenin All-Union Academy of Agricultural Sciences) for agrobiology in the Russian Far East // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 1. — С. 61–84. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-11002
- ↑ Птушенко В. В., Волокитина Л. В. Штрихи к вопросу об «ученике» и «учителе» (Т.Д. Лысенко и И.В. Мичурин), Towards the issue of the ‘disciple’ and the ‘master’ (T.D. Lysenko and I.V. Michurin) // Историко-биологические исследования — 2020. — Т. 12, вып. 2. — С. 79–86. — ISSN 2076-8176; 2500-1221 — doi:10.24411/2076-8176-2020-12005
- ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 Савельев Н. И. Мичурин Иван Владимирович // Большая российская энциклопедия. т. 20. — М., 2012. — стр. 512.