მთვარის პიერო

„მთვარის პიერო“, თხზ. 21 (ფრანგ. Pierrot lunaire, იგივე „სამჯერ შვიდი ლექსი ალბერ ჟიროს „მთვარის პიეროდან“ (გერმ. Dreimal sieben Gedichte aus Albert Girauds "Pierrot lunaire") — არნოლდ შონბერგის მელოდრამა. იგი ეფუძნება 21 ლექსს, რომელიც აღებულია ალბერ ჟიროს იმავე სახელწოდების ციკლის ოტო ერიხ ჰარტლებენისეული გერმანული თარგმანიდან.

„მთვარის პიერო“
არნოლდ შონბერგის მელოდრამა
შონბერგის ავტოპორტრეტი, 1910.
მშობ. სახელი	ფრანგ. Pierrot lunaire
სახელი	გერმ. Dreimal sieben Gedichte aus Albert Girauds "Pierrot lunaire"
ქართულად	„სამჯერ შვიდი ლექსი ალბერ ჟიროს „მთვარის პიეროდან“
ტონალობა	ატონალური
ოპუსი	თხზ. 21
ჟანრი	მუსიკალური მელოდრამა
სტილი	თავისუფალი ატონალობა, მოდერნიზმი
დაწერილი	1912
ტექსტი	ალბერ ჟიროს „მთვარის პიერო“, გერმანული თარგმანის ავტორი ოტო ერიხ ჰარტლებენი
ენა	გერმანული
ხანგრძლივობა	35-40 წუთი
ნაწილები	21
ვოკალი	სოლო მთხრობელი
ინსტრუმენტული შემადგენლობა	„პიეროს ანსამბლი“ (ფლეიტა, კლარნეტი; ვიოლინო, ჩელო; ფორტეპიანო)
პრემიერა
თარიღი	1912 წლის 16 ოქტომბერი
ადგილი	Berlin Choralion-Saal
დირიჟორი	არნოლდ შონბერგი
შემსრულებლები	ალბერტინ ცემე (სოპრანო) ჰანს ვ. დე ვრისი (ფლეიტა) კარლ ესბერგერი (კლარნეტი) იაკობ მალინიაკი (ვიოლინო) ჰანს კინდლერი (ჩელო) ედუარდ შტოიერმანი (ფორტეპიანო)

ნაწარმოები განკუთვნილია მთხრობელისათვის (ხმა ავტორს განსაზღვრული არ აქვს, თუმცა, ტრადიციულად, სოპრანოს მიერ სრულდება), რომელიც ლექსებს სიმღერისებური საუბრით, იგივე „შპრეხშტიმეს“ (გერმ. sprechstimme, გერმ. Sprechgesang) სტილში კითხულობს. მას აკომპანიმენტს უწევს მცირე ზომის ინსტრუმენტული ანსამბლი. წაკითხული ტექსტი მუსიკალური აკომპანიმენტის თანხლებით შონბერგს ადრეც ჰქონდა გამოყენებული „გურეს სიმღერებში“, რომელსაც ასევე „მელოდრამას“ უწოდებდა. მუსიკალური მელოდრამა გავრცელებული და მოდური მუსიკალური სტილი იყო მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოს. „მთვარის პიეროს“ მუსიკა ატონალურია, თუმცა, მასში არ გვხვდება შონბერგის თორმეტტონიანი ტექნიკა, რომელსაც იგი 1921 წლამდე არ იყენებდა.

„მთვარის პიერო“ შონბერგის ყველაზე ცნობილ და ხშირად შესრულებულ ნაწარმოებთა შორისაა. მისი ინსტრუმენტული შემადგენლობა – ფლეიტა, კლარნეტი, ვიოლინო, ჩელო და ფორტეპიანო (მათ სტანდარტულ დუბლირებებთან ერთად) – XX და XXI საუკუნის კლასიკურ მუსიკაში მნიშვნელოვანი ანსამბლია და მას „პიეროს ანსამბლს“ უწოდებენ ხოლმე.

ნაწარმოების პრემიერა 1912 წლის 16 ოქტომბერს, ბერლინის ქორალიონის დარბაზში (Choralion-Saal) შედგა, ვოკალისტის პარტიას სოპრანო ალბერტინ ცემე ასრულებდა. როგორც წესი, პერფორმანსი 35-დან 40 წუთამდე გრძელდება. ამერიკული პრემიერა 1923 წლის 4 თებერვალს, ნიუ-იორკში, ბროდვეის კლოს თეატრში (Klaw Theatre) გაიმართა, კომპოზიტორთა საერთაშორისო გილდიის მიერ ორგანიზებული საკონცერტო სერიების ფარგლებში.

ისტორია

ანსამბლი „მთვარის პიეროს“ პრემიერიდან

1912 წელს ალბერტინ ცემემ, ყოფილმა მსახიობმა, შეუკვეთა ციკლი ხმისა და ფორტეპიანოსთვის ბელგიელი მწერლის, ალბერ ჟიროს ლექსებზე. ლექსები პირველად 1884 წელს იყო გამოქვეყნებული და მათი შედარებით გვიანდელი გერმანული თარგანი ოტო ერიხ ჰარტლებენს ეკუთვნოდა. ცემეს უკვე ჰქონდა შესრულებული ლექსების ამ თარგმანზე დაფუძნებული „მელოდრამა“, რომლის ავტორიც კომპოზიტორი ოტო ფრისლანდერი იყო, თუმცა, შონბერგის მოსწავლის, პიანისტ ედუარდ შტოიერმანის თანახმად, რომელმაც ნაწარმოები პრემიერაზე შეასრულა, „მუსიკა საკმარისად ძლიერი არ იყო და ვიღაცამ [ცემეს] ურჩია, შონბერგისთვის მიემართა“.

შონბერგმა მუშაობა 12 მარტს დაიწყო და 9 ივლისს დაასრულა. ფორტეპიანოს ნაცვლად მან აკომპანიმენტისთვის მცირე მუსიკალური ანსამბლი გამოიყენა შემდეგი შემადგენლობით: ფლეიტა (დუბლირება პიკოლოზე), ლა კლარნეტი (დუბლირება ბანის კლარნეტზე და სი♭ კლარნეტზე), ვიოლინო (დუბლირება ალტზე), ჩელო და ფორტეპიანო.

ორმოცი რეპეტიციის შემდეგ, შონბერგმა და ცემემ (კოლომბინას სამოსში) პრემიერა ბერლინის ქორალიონის დარბაზში, 1912 წლის 16 ოქტომბერს გამართეს. რეაქცია არაერთგვაროვანი იყო. ანტონ ვებერნის მიხედვით, აუდიტორიის ნაწილი უსტვენდა და ხარხარებდა, თუმცა, საბოლოო ჯამში, პრემიერა წარმატებული გამოდგა. ზოგიერთმა ტექსტში არსებული მკრეხელობა გააკრიტიკა, რაზეც შონბერმა უპასუხა: „ისინი რომ მუსიკაში ერკვეოდნენ, არცერთი მათგანი ყურადღებას არ მიაქცევდა სიტყვებს. ნაცვლად ამისა, დარბაზიდან მელოდიების სტვენით გავიდოდნენ.“

სტრუქტურა

„მთვარის პიერო“ 3 ჯგუფად განაწილებული 21 ლექსისგან შედგება. პირველ ჯგუფში პიერო მღერის სიყვარულზე, სექსზე და რელიგიაზე; მეორეში ძალადობაზე, დანაშაულსა და მკრეხელობაზე; მესამეში კი თავის დაბრუნებაზე ბერგამოში და წარსულზე, რომელიც არ ასვენებს.

ნაწილი პირველი Mondestrunken („მთვარის სინათლით მთვრალი“) Colombine („კოლომბინა“) Der Dandy („დენდი“) Eine blasse Wäscherin („ფერმკრთალი მრეცხავი ქალი“) Valse de Chopin („შოპენის ვალსი“) Madonna Der kranke Mond („ავადმყოფი მთვარე“)

ნაწილი მეორე Nacht (Passacaglia) („ღამე“) Gebet an Pierrot („ლოცვა პიეროსადმი“) Raub („ძარცვა“) Rote Messe („წითელი მესა“) Galgenlied („სახრჩობელას სიმღერა“) Enthauptung („თავისკვეთა“) Die Kreuze („ჯვრები“)

ნაწილი მესამე Heimweh („ნოსტალგია“) Gemeinheit! („ცუდი თამაში“) Parodie („პაროდია“) Der Mondfleck („მთვარის ლაქა“) Serenade Heimfahrt (Barcarole) („მგზავრობა შინისაკენ“) O Alter Duft (“ო, უძველესო სურნელებავ“)

შონბერგი, რომელიც გატაცებული იყო ნუმეროლოგიით, აქტიურად იყენებს შვიდნოტიან მოტივებს მთლიანი ნაწარმოების განმავლობაში, ასევე, ანსამბლი (დირიჟორის ჩათვლით) შვიდი ადამიანისგან შედგება. ნაწარმოები მისი 21-ე თხულებაა, შეიცავს 21 ლექსს, მისი წერა კი 1912 წლის 12 მარტს დაიწყო. ნაწარმოებში, ასევე, მნიშვნელოვანია რიცხვები 3 და 13: თითოეული ლექსი 13 სტრიქონისგან შედგება (ორი ოთხსტრიქონიანი კუპლეტი, რომელსაც ერთი ხუთსტრიქონიანი მოჰყვება). ამავე დროს, ყველა ლექსის პირველი სტრიქონი სამჯერ მეორდება (მეორედ მე-7, ხოლო მესამედ მე-13 სტრიქონის სახით).

მუსიკა და ტექსტი

მიუხედავად იმისა, რომ „მთვარის პიერო“ თავისუფალი ატონალობის სტილშია დაწერილი, იგი რამდენიმე კლასიკურ ფორმასა და ტექნიკას იყენებს, როგორიცაა კანონი, ფუგა, რონდო, პასაკალია და თავისუფალი კონტრაპუნქტი.

ინსტრუმენტული კომბინაციები (დუბლირებების ჩათვლით) სხვადასხვა ნაწილში იცვლება. მთლიანი ანსამბლი მხოლოდ №6, 11, 14, 15 (ბოლოს), 16, 18, 19 (ბოლოს), 20 და 21 ნაწილებშია გამოყენებული. მუსიკოლოგი ალან ლესემი აღნიშნავს, რომ „მთლიანობაში, ინსტრუმენტული ტექსტურა ნაწარმოების განვითარებასთან ერთად უფრო სავსე ხდება“ და რომ ზოგადად, „მელოდრამების მთავარი ინსტრუმენტული გმირი ფორტეპიანოა“.

ტექსტი ძველი ფრანგული რონდოს გერმანულ ვერსიას წარმოადგენს, ორმაგი რეფრენით. თითოეული ლექსი შედგება სამი კუპლეტისგან 4 + 4 + 5 სტრიქონებით. პირველი კუპლეტის პირველი ორი სტრიქონი (1, 2) გამეორებულია მეორე კუპლეტის ბოლო ორი სტრიქონის სახით (7, 8), ხოლო პირველი სტრიქონი (1) კიდევ ერთხელ მეორდება მესამე კუპლეტის ბოლოს (13) და ასრულებს ლექსს. პირველი ლექსი მოცემულია ქვემოთ:

1. Mondestrunken (მთვარის შუქით მთვრალი)
Den Wein, den man mit Augen trinkt, Giesst Nachts der Mond in Wogen nieder, Und eine Springflut überschwemmt Den stillen Horizont. Gelüste schauerlich und süss, Durchschwimmen ohne Zahl die Fluten! Den Wein, den man mit Augen trinkt, Giesst Nachts der Mond in Wogen nieder. Der Dichter, den die Andacht treibt, Berauscht sich an dem heilgen Tranke, Gen Himmel wendet er verzückt Das Haupt und taumelnd saugt und schlürft er Den Wein, den man mit Augen trinkt.		ღვინოს, რომელიც თვალებით ისმევა, ტალღებად დააქცევს ღამით მთვარე, და გაზაფხულის ტალღა გადაფარავს მდუმარე ჰორიზონტს. ვნებები, მღელვარე და ტკბილი, ურიცხვი დაცურავს წყლებში! ღვინოს, რომელიც თვალებით ისმევა, ტალღებად დააქცევს ღამით მთვარე! პოეტი, გამხნევებული მისწრაფებებით, წმინდა სასმელით იწამლება; შეპყრობილი, თავს ზეცისკენ მიაპყრობს და ბარბაცით წრუპავს და სვამს ღვინოს, რომელიც თვალებით ისმევა.

Sprechstimme / Sprechgesang

ტექსტს განსაკუთრებულ სიცოცხლეს სძენს ატონალური, ექსპრესიონისტული მუსიკა, რომელიც გერმანულ კაბარესაც ეხმიანება. „შპრეხშტიმე“ (Sprechstimme), სიტყვასიტყვით, „სასაუბრო ხმა“, ხშირად გამოიყენება ვოკალურ პერფორმანსებში და უფრო ახლოსაა საუბართან, ვიდრე Sprechgesang, რაც „საუბრით სიმღერას“ ნიშნავს. მისი გამოყენებისას ვოკალისტი იყენებს მითითებულ რიტმებსა და ბგერებს, თუმცა, ბგერით სიმაღლეებს არ ინარჩუნებს, დაუყოვნებლივ ამაღლებს ან ადაბლებს მათ, ჩვეულებრივი საუბრის მსგავსად. ნაწარმოების წინასიტყვაობაში შონბერგი ამ ტექნიკას შემდეგნაირად აღწერს:

ვოკალური პარტიის ნოტაციაში მოცემული მელოდია, რამდენიმე მითითებული გამონაკლისის გარდა, არ არის განსაზღვრული სიმღერით შესასრულებლად. შემსრულებლის დავალებაა, აქციოს იგი „სასაუბრო მელოდიად“ [Sprechmelodie], რა დროსაც განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიაქციოს განსაზღვრულ ბგერით სიმაღლეებს. იგი ამას მიაღწევს შემდეგნაირად:

1. მიჰყვება რიტმს ისეთივე სიზუსტით, როგორც სიმღერის დროს, ესე იგი, არ მისცემს თავს იმაზე მეტ თავისუფლებას, ვიდრე ამას სასიმღერო მელოდიის შემთხვევაში გააკეთებდა;
2. ზედმიწევნით იქნება გარკვეული განსხვავებაში სასიმღერო ტონსა და სასაუბრო ტონს შორის: სასიმღერო ტონი ბგერის სიმაღლეს უცვლელად ინარჩუნებს, ხოლო სასაუბრო ტონი ეხება მას, თუმცა დაუყოვნებლივ შორდება ამაღლებით ან დადაბლებით. თუმცა, შემსრულებელი ფრთხილად უნდა იყოს, რათა არ შევიდეს ღიღინით საუბარში. ეს სრულებით არ არის გამიზნული. მიზანი ნამდვილად არ არის არც რეალისტური, ბუნებრივი საუბარი. პირიქით, ნათლად უნდა ჩანდეს განსხვავება ჩვეულებრივ საუბარსა და ისეთ საუბარს შორის, რომელიც გადმოსცემს მუსიკალურ ფორმას. მიუხედავად ამისა, ამან სიმღერის შთაბეჭდილებაც არ უნდა დატოვოს.

გარდა ამისა, შესრულების შესახებ უნდა ითქვას შემდეგი:

შემსრულებლის დავალება არავითარ შემთხვევაში არ არის ინდივიდუალური ნაწილების განწყობისა და ხასიათის განსაზღვრა ტექსტის სიტყვიერ შინაარსზე დაყრდნობით, არამედ, მხოლოდ და მხოლოდ მუსიკიდან. თუ მოვლენათა და შეგრძნებათა ტექსტში არსებული ბგერითფერწერული წარმოსახვა [tonmalerische Darstellung] კომპოზიტორისთვის მნიშვნელოვანია, იგი ისედაც იქნება ასახული მუსიკაში. თუ შემსრულებელი მას ვერ იპოვის, თავი უნდა შეიკავოს რაიმე ისეთის დამატებისგან, რაც კომპოზიტორს არ განუზრახავს. თუ ამას გააკეთებს, ეს გამოკლება იქნება და არა დამატება.

პარტიტურაში შპრეხშტიმე სანოტო ჯოხებზე არსებული პატარა x-ებითაა აღნიშნული. ტექნიკა მთელი ნაწარმოების განმავლობაშია გამოყენებული, თუმცა, დროდადრო კომპოზიტორი მიუთითებს, რომ გარკვეული პასაჟები სიმღერით უნდა შესრულდეს (გერმ. gesungen).

აღსანიშნავი ჩანაწერები

„მთვარის პიეროს“ მნიშვნელოვანი ჩანაწერებიდან აღსანიშნავია:

ვოკალისტი	ანსამბლი	დირიჟორი	ხმის ჩამწერი კომპანია	ჩაწერის წელი	ფორმატი
ერიკა შტიდრი-ვაგნერი		არნოლდ შონბერგი	Columbia Records	1940	LP
ჰელგა პილარჩიკი	კონსერვატორიის საზოგადოების საკონცერტო ორკესტრის წევრები	პიერ ბულეზი	Ades	1961	LP, CD
ბეთანი ბიერდსლი	კოლუმბიის კამერული ანსამბლი	რობერტ კრაფტი	Columbia / CBS	1963	LP
იან დაგაეტანი	თანამედროვე კამერული ანსამბლი	არტურ ვაისბერგი	Nonesuch	1970	LP, CD
კლიო ლეინი	Nash Ensemble	ელგარ ჰოვართი	RCA Red Seal Records	1974	LP
ივონ მინტონი	Ensemble InterContemporain	პიერ ბულეზი	Sony Music	1977	LP, CD
ბარბარა ზუკოვა	Schoenberg Ensemble	რეინბერტ დე ლევი	Koch Schwann	1988	CD
მარია ჰეგლინდი	Sonanza Ensemble	იან რისბერგი	Caprice records	1990	CD
ჯეინ მენინგი	Nash Ensemble	საიმონ რეტლი	Chandos	1991	CD
ფილის ბრინ-იულსონი	ნიუ-იორკის ახალი მუსიკის ანსამბლი	რობერტ ბლეკი	GM Recordings	1992	CD
ფილის ბრინ-იულსონი	Ensemble Modern	პეტერ ეტვეში	BMG	1993	CD
კარინ ოტი	Cremona Musica Insieme	პიეტრო ანტონინი	Nuova Era	1994	CD
კრისტინ შეფერი	Ensemble InterContemporain	პიერ ბულეზი	Deutsche Grammophon	1997	CD
ანია სილია	Twentieth Century Classics Ensemble	რობერტ კრაფტი	Naxos	1999	CD

თავად არნოლდ შონბერგმა ნაწარმოების საცდელი ჩანაწერები ლოს-ანჯელესელი მუსიკოსების ჯგუფთან ერთად 1940 წლის 24-26 სექტემბერს გააკეთა. ეს ჩანაწერები 1949 წელს LP ფორმატში Columbia Records-მა გამოსცა, ხოლო 1974 წელს ისინი ხელახლა გამოვიდა Odyssey-ს ლეიბლით.

ჯაზის მომღერალმა კლიო ლეინმა ნაწარმოები 1974 წელს ჩაწერა. მისი ვერსია „გრემის“ ჯილდოზეც იყო წარდგენილი. კიდევ ერთი ჯაზ-შემსრულებელი, რომელმაც „მთვარის პიერო“ შეასრულა, სოფია იერნბერგი იყო, შვედურ ანსამბლ Norrbotten NEO-სთან ერთად.

ავან-პოპის ვარსკვლავმა, ბიორკმა ნაწარმოები 1996 წელს, ვერბიეს ფესტივალზე შეასრულა, დირიჟორი კენტ ნაგანო იყო. 2004 წლის ინტერვიუში მომღერალმა განაცხადა: „კენტ ნაგანოს ჩანაწერის გაკეთებაც სურდა, თუმცა მე ვფიქრობდი, რომ ეს შეჭრა იქნებოდა იმ ადამიანების ტერიტორიაზე, რომლებიც ამ მუსიკას მთელი ცხოვრება მღერიან“. ხელმისაწვდომია ამ პერფორმანსის მხოლოდ ნაწყვეტი ჩანაწერები.

ამერიკელი მეცო-სოპრანო მერი ნესინჯერი „მთვარის პიეროს“ ექსკლუზიურად ლინკოლნის ცენტრის კამერულ ანსამბლთან, Chamber Music Northwest-თან და ანსამბლ Sequitur-თან ერთად ასრულებდა სხვადასხვა სივრცეში, მათ შორის, ელის ტალის დარბაზში და ვაილის კამერულ დარბაზში (კარნეგი-ჰოლი).

2011 წლის მარტში კანადელმა რეჟისორმა ბრუს ლაბრუსმა დადგა „მთვარის პიეროს“ პერფორმანსი ბერლინის ჰებელ-ამ-უფერის თეატრში. ეს ინტერპრეტაცია შეიცავს გენდერულ მრავალფეროვნებას, კასტრაციის სცენებს და დილდოებს, ასევე, ტრანსგენდერ მამაკაც პიეროს. ლაბრუსმა ეს ადაპტაცია 2014 წელს თეატრალური ფილმის სახითაც გადაიღო.

„პიეროს ანსამბლი“

„მთვარის პიეროში“ გამოყენებული ინსტრუმენტული კვინტეტი გახდა საფუძველი თანამედროვე მუსიკის ანსამბლის, The Fires of London, ჩამოყალიბებისას. ისინი 1965 წელს, „მთვარის პიეროს“ შესასრულებლად შეიკრიბნენ და სხვადასხვა კლასიკური და თანამედროვე ნაწარმოებების ერთობლივი პერფორმანსები შემდგომშიც განაგრძეს, თავდაპირველი სახელით „პიეროს შემსრულებლები“ („The Pierrot Players“). ჯგუფი 1987 წელს დაიშალა, მანამდე კი ამ შემადგენლობისთვის სპეციალურად არანჟირებულ ნაწარმოებებს ასრულებდა და ახალ ნაწარმოებებსაც უკვეთავდა, რომლებშიც „პიეროს ანსამბლის“ ტემბრული მრავალფეროვნება კარგად იყო გამოყენებული.

წლების განმავლობაში აღნიშნულ ინსტრუმენტულ შემადგენლობას არაერთი ჯგუფი იყენებდა. მათ შორის აღსანიშნავია ანსამბლები Da Capo Chamber Players, Eighth Blackbird,, ნიუ-იორკის ახალი მუსიკის ანსამბლი, პიტსბურგის ახალი მუსიკის ანსამბლი, ფინური თანამედროვე მუსიკის ანსამბლი Uusinta და სხვები, რომელთა მოღვაწეობამაც ამ შემადგენლობისთვის ფართო რეპერტუარის შექმნას შეუწყო ხელი.

იხილეთ აგრეთვე

• არნოლდ შონბერგი
• ატონალური მუსიკა
• XX საუკუნის კლასიკური მუსიკა
• ექსპრესიონიზმი (მუსიკა)

ლიტერატურა

• Bryn-Julson, Phyllis, and Paul Mathews. 2009. Inside Pierrot lunaire: Performing the Sprechstimme in Schoenberg's Masterpiece. Lanham, Maryland: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-6205-0 (pbk); ISBN 978-0-8108-6225-8 (ebook).
• Byron, Avior. "The Test Pressings of Schoenberg Conducting Pierrot lunaire" დაარქივებული 2022-01-16 საიტზე Wayback Machine. . accessed May 1, 2008.
• Byron, Avior. 2006–07. "Pierrot lunaire in Studio and in Broadcast: Sprechstimme, Tempo and Character დაარქივებული 2008-04-12 საიტზე Wayback Machine. ". Journal of the Society of Musicology in Ireland 2:69–91. (accessed October 29, 2008).
• Dunsby, Jonathan. 1992. Schoenberg: Pierrot lunaire. Cambridge University Press. ISBN 0521387159.
• Hazlewood, Charles. 2006. Discovering Music. BBC Radio 3 (June 24).
• Neighbour, Oliver W. 2001. "Schoenberg, Arnold (Franz Walter)". The New Grove Dictionary of Music and Musicians, second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell. London: Macmillan.
• Puffett, Kathryn. 2006. "Structural Imagery: Pierrot lunaire Revisited". Tempo 60, no. 237 (July): 2–22.
• Rosen, Charles. 1996. Arnold Schoenberg, with a new preface. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-72643-4.
• Schoenberg, Arnold. 1994. Verklärte Nacht and Pierrot lunaire. Dover Publications. ISBN 0-486-27885-9
• Winiarz, John. Schoenberg – Pierrot lunaire: an Atonal Landmark April 1, 2000 accessed July 23, 2006.

რეკომენდებული ლიტერატურა

• Argentino, Joe. 2012. "Serialism and Neo-Riemannian Theory: Transformations and Hexatonic Cycles in Schoenberg's Modern Psalm Op. 50c". Intégral 26:123–58.
• Gillespie, Jeffrey L. 1992. "Motivic Transformations and Networks in Schoenberg's 'Nacht' from Pierrot lunaire". Intégral 6:34–65.
• Gingerich, Katrina (2012). "The Journey of the Song Cycle: From 'The Iliad' to 'American Idiot'", Musical Offerings: Vol. 1: No. 2, Article 3.
• Lambert, Philip. 2000. "On Contextual Transformations". Perspectives of New Music 38, no. 1 (Winter): 45–76.
• Lessem, Alan. 1979. Music and Text in the Works of Arnold Schoenberg: The Critical Years, 1908–22. ISBN 0835709949.
• Metzer, David. 1994. "The New York Reception of Pierrot lunaire: The 1923 Premiere and Its Aftermath". The Musical Quarterly 78, no. 4 (Winter): 669–99.
• Roig-Francolí, Miguel A. 2001. "A Theory of Pitch-Class-Set Extension in Atonal Music". College Music Symposium 41:57–90.

რესურსები ინტერნეტში

გარე ვიდეოფაილები
	ორი ჯამბაზი: პიერო ხვდება პეტრუშკას, 3:50, IsraeliChambrProject, Morgan Library

• Pierrot lunaire, Op. 21: ნოტები მუსიკალური ნოტების საერთაშორისო ბიბლიოთეკის პროექტის საიტზე (IMSLP)
• Manuscript დაარქივებული 2005-11-08 საიტზე Wayback Machine. of the score at the Arnold Schönberg center
• Luna Nova New Music Ensemble: Arnold Schoenberg's Pierrot lunaire, study guide featuring a complete performance
• Pierrot Lunaire Ensemble Wien დაარქივებული 2019-02-02 საიტზე Wayback Machine. , Austrian ensemble for contemporary music
• "Pierrot lunaire", LiederNet Archive