კუტოლი

კუტოლი (აფხ. Кәтол) — სოფელი საქართველოში, აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში, ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტში, შავიზღვისპირა დაბლობზე. თემის ცენტრი (სოფლები: აბააქითი, ახივაა, ბზანა, თოუმიში, ქერქენი). ზღვის დონიდან 100 მ, ოჩამჩირიდან 21 კმ, ტამიშიდან (უახლოესი რკინიგზის სადგური) 9 კმ. 2008 წლიდან ოკუპირებულია რუსეთის ფედერაციის მიერ. სოფელი „კვიტაული“ წყაროებში პირველად მოხსენიებულია XVII საუკუნეში.

სოფელი
კუტოლი აფხ. Кәтол
ქვეყანა	საქართველო
ავტონომიური რესპუბლიკა	აფხაზეთის არაფხაზეთის არ
მუნიციპალიტეტი	ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტი
თემი	კუტოლი
კოორდინატები	42°50′55″ ჩ. გ. 41°22′41″ ა. გ.
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995

ეტიმოლოგია

აფხაზურ სოფელს ქართულად კვიტოული ჰქვია. მისი ძველი სახელწოდებაა — კვიტაული. სწორედ ამ ფორმით იხსენიება იგი სამეგრელოს მთავრის ლევან II დადიანის 1640 წლის სინოდიკში, რომელშიც აღნიშნულია, რომ მთავარს თავისი ახლადგარდაცვლილი მეუღლის ნესტან-დარეჯანის ცხედარი დაუკრძალავს სოფელ ქიაჩში და ორი პანაშვიდი გადაუხდია კვიტაულის სასახლეში.

იმავე პერიოდში, 1639-1640 წლებში მთავარ ლევან II დადიანთან ჩამოსული რუსი ელჩების — ფედოტ ელჩინისა და პავლე ზახარიევის დაკითხვის ოქმებში სოფელი მოხსენიებულია „Китоули“ ფორმით (რუს. Февроля во 8 день начавали в деревне в Китоуле).

სოფლის სახელწოდება კვიტაული XIX საუკუნის მეორე ნახევარშიც იმავე ფორმით იხმარებოდა, როგორც XVII საუკუნეში. ამას გვიმოწმებს, კავკასიაში მართლმადიდებლობის აღმდგენი საზოგადოების 1862-1863 წლების ანგარიშიც, რომელშიც დამოწმებულია სოფელი კვიტაული.

საყურადღებოა ის ფაქტი, რომ ბოლო დრომდე ადგილობრივი მოსახლეობა სოფელს რუსულად კვიტაული (რუს. Квитаули), აფხაზები — კუტოლ (აფხ. Кәтол), ხოლო ქართველები კი — კვიტოულის სახელით მოიხსენიებდნენ. 1967 წლის 20 აპრილის დადგენილებით სოფელს ოფიციალურ სახელად დაუმკვიდრდა სოფლის აფხაზური ვარიანტი — კუტოლი//Кутол.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 90.

რესურსები ინტერნეტში

• გვანცელაძე გ., „სოფელ კვიტოულის სახელის ეტიმოლოგიისათვის“, ქართველური მემკვიდრეობა, 2008, XII, გვ. 53-56