თრია (ლათ. Spermophilus, ადრე Citellus) — მღრღნელების გვარი ციყვისებრთა ოჯახისა. მათი სხეულის სიგრძეა 11–40 სმ, კუდისა — 4–25 სმ. ყურები მოკლეა, სუსტად შემოსილი. გააჩნიათ ლოყისუკანა პარკები. უკანა კიდურები წინაზე ოდნავ გრძელია. ზურგი შეფერილია მოყვითალო-რუხად, მუცელი უფრო ღიაა. ცნობილია 15 (უწინ 38-მდე) სახეობა. გავრცელებული არიან ევროპასა და აზიაში; ხეობების და მთის (3000 მეტრამდე) სტეპებსა და ტყესტეპებში, ნაწილობრივ — ტუნდრასა და ტყეტუნდრაში. მდინარეთა ჭალების საშუალებით აღწევენ ნახევრად უდაბნოებსა და უდაბნოებში.[1] საქართველოში, კავკასიონზე, თერგის სათავეებთან გვხვდება კავკასიური თრია (ლათ. Spermophilus musicus).[2] თანამედროვე კვლევების შემდეგ, ჩრდილოამერიკული სახეობები ახალ გვარში (Urocitellus, Callospermophilus) გადაიყვანეს, ხოლო ევრაზიულები აქ დატოვეს (გამონაკლისია 2 სახეობა).[3]

თრია

ევროპული თრია (Spermophilus citellus)
მეცნიერული კლასიფიკაცია
ლათინური სახელი
Spermophilus (Cuvier, 1825)

აქტიურები არიან დღის ნათელ დროს. თავშესაფარს იწყობენ სოროებში, რომელთაც თვითონ თხრიან, ხშირად სახლობენ კოლონიებად. ქვიშიან ნიადაგებში სოროს სიგრძე შეიძლება 20 მეტრსაც აღწევდეს, სიღრმე კი — 3 მეტრს. იკვებებიან მრავალნაირი მცენარეული საკვებით, ბევრი სახეობის რაციონში ცხოველური საკვებიც შედის, ძირითადად მწერები. შეუძლიათ საკვების მარაგის გაკეთება (6 კგ-მდე). ზამთარში ძილქუშს ეძლევიან (6–7 თვე, ჩრდილოეთში 10 თვემდე). წელიწადში ერთ თააობას იძლევიან, შობენ 2–13 ნაშიერს. სქესობრივ სიმწიფეს სიცოცხლის მე-2 წელს აღწევენ. თრია ბუნებრივი ეკოსისტემის მნიშვნელოვანი ელემენტია, ძირითადად მისი მთხრელი საქმიანობის გამო. მაღალი რიცხოვნობის პირობებში არსებითი ზიანის მიყენება შეუძლიათ სასოფლო-სამეურნეო კულტურებისათვის. მრავალი სახეობა რიგი დაავადებების გამომწვევის ბუნებრივი მატარებელია. დიდი ზომის თრიები — მეორეხარისხოვანი ბეწვეულის რეწვის ობიექტები.[1]

IUCN-ის თანახმად, ევროპული თრია (Spermophilus citellus) გადაშენების საფრთხეში მყოფი სახეობაა, კიდევ სამი სახეობა (Spermophilus suslicus, Spermophilus musicus, Spermophilus xanthoprymnus) — საფრთხესთან ახლოს მყოფი.[4]

სქოლიო რედაქტირება

  1. 1.0 1.1 Щипанов Н. А. СУСЛИКИ // Большая российская энциклопедия. т. 31. — М., 2016. — стр. 457.
  2. ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 4, თბ., 1979. — გვ. 699.
  3. Helgen Kristofer M; et al. (2009). „Generic revision in the Holarctic ground squirrel genus Spermophilus“. Journal of Mammalogy. 90 (2): 270–305. doi:10.1644/07-mamm-a-309.1.
  4. Spermophilus stats“. IUCN Red List of Threatened Species. 2020. 2020. ციტირების თარიღი: 3 სექტემბერი, 2020. შეამოწმეთ თარიღის პარამეტრი |accessdate=-ში (დახმარება)
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=თრია&oldid=4263128“-დან