თავისუფლების მოედანი (ბაქო)
თავისუფლების მოედანი (აზერბ. Azadlıq meydanı) — აზერბაიჯანის მთავარი მოედანი, მდებარეობს ქვეყნის დედაქალაქში, ქალაქ ბაქოში. მოედანი თავდაპირველად სტალინის სახელობის იყო, შემდეგ მან მიიღო სახელი „აზერბაიჯანის ლენინის სახელობის მოედანი“. თავისუფლების მოედანი, ასევე ცნობილია როგორც „აზადლიგის“ მოედანი.
თავისუფლების მოედანი დედაქალაქის ცენტრალური მოედანი და საზოგადოებრივი ღონისძიებების მთავარი ქალაქის ადგილია. აქ განთავსებულია აზერბაიჯანის მთავრობის სახლი, სასტუმრო „აფშერონი“ და „ჰილტონი“. მოედანი არაერთხელ გახდა მასშტაბური მიტინგების და მანიფესტების მთავარი ადგილი. აღნშნულ მოედანზე მდებარეობს ბაქოს ბულვარი და მერიის შენობა.
ისტორია რედაქტირება
1936–1952 წლებში მიმდინარეობდა მოედნის მთავარი შენობის, მთავრობის სახლის მშენებლობა. პროექტის ავტორები იყვნენ არქიტექტორები ლევ რუდნევი და ვლადიმერ მუნცი. 1957 წლის 6 ნოემბერს შენობის წინ აღმართეს ლენინის ძეგლი მოქანდაკე ჯალალ კარიაგდის მიერ. ძეგლის ქვეშ დგას სტენდები, რომლებზეც აზერბაიჯანის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტისა და აზერბაიჯანის მთავრობის ლიდერები გამოდიოდნენ აღლუმებისა და დემონსტრაციების დროს.
1980-იანი წლების შუა პერიოდში დაიწყო პერესტროიკა, მოგვიანებით კი ყარაბაღის კონფლიქტი. 1988 წლის 17 ნოემბერს ცენტრალურ მოედანზე დაიწყო მუდმივი საპროტესტო მიტინგები საბჭოთა კავშირის ხელმძღვანელობის პოლიტიკისა და ეროვნული დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ. დემონსტრანტებს შეშფოთებული იყვნენ მთიანი ყარაბაღის კონფლიქტის გაჩაღებისა და ლტოლვილთა მოზღვავების გამო [1], სწორედ მაშინ პირველად გაისმა აზერბაიჯანის სსრკ–დან გამოყოფის მოთხოვნა. ეს თარიღი ახლა ოფიციალურად აღინიშნება როგორც ეროვნული აღორძინების დღე. ზოგიერთი შეფასებით, იმ დღეებში მოედანზე დაახლოებით ნახევარი მილიონი ადამიანი შეიკრიბა. 22 ნოემბერს ბაქოში კომენდანტის საათი დაწესდა და საბჭოთა ჯარების დიდი ძალები ერთად გაიყვანეს, მაგრამ მთავრობის ამ ქმედებებმა აქცია არ შეაჩერა. რამდენიმე დღის შემდეგ მოედანი შემოიერთეს შინაგანი ჯარების ძალებმა, რომლებიც ბაქოში გაიყვანეს სსრკ–ს სხვადასხვა ნაწილში განლაგების ადგილებიდან. 3–4 დეკემბრის ღამეს მომიტინგეები დაშალეს ჯარისა და ჯავშანტექნიკის ძალის გამოყენებით. შემდგომში ბევრი მათგანი (დაახლოებით 400 ადამიანი) დააკავეს [2].
1991 წელს მოედანზე განთავსებული ლენინის ძეგლი დაანგრიეს. მის ადგილას აზერბაიჯანის რესპუბლიკის დროშა აღმართეს და ქალაქის მთავარ მოედანს დაერქვა „აზადლიგი“ ანუ თავისუფლების მოედანი.
1992 წლის 9 ოქტომბერს, ყარაბაღის ომის დროს, აზადლიგის მოედანზე გაიმართა დამოუკიდებელი აზერბაიჯანის რესპუბლიკის პირველი სამხედრო აღლუმი, რომელიც აზერბაიჯანის არმიის შექმნის პირველ წლისთავს დაემთხვა. აღლუმისთვის მზადება ერთ თვეზე მეტხანს გაგრძელდა. აღსანიშნავია, რომ აღლუმს ესწრებოდა საომარი მოქმედებების არეალიდან მოწვეული ორი ნაწილი, რომლებიც აღლუმის შემდეგ დაუყოვნებლივ დაბრუნდნენ ყარაბაღში [2].
2011 წლის 26 ივნისს მოედანზე გაიმართა აზერბაიჯანის ისტორიაში ყველაზე დიდი სამხედრო აღლუმი [3]. მას ესწრებოდა 6000 სამხედრო მოსამსახურე და 400 ერთეული სამხედრო ტექნიკა. ამ აღლუმზე პირველად გამოიფინა ბოლო წლებში აზერბაიჯანის ინდუსტრიის მიერ შექმნილი პროდუქტები - ტრანსპორტიორები, ასევე სხვადასხვა სახის მცირე ზომის იარაღი.
ორი წლის შემდეგ, 2013 წლის 26 ივნისს, ეროვნული არმიის შექმნის 95 წლისთავთან დაკავშირებით, მოედანზე გაიმართა მეოთხე სამხედრო აღლუმი, აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალები, რომელზეც უკვე 125000-ზე მეტი ადამიანი იმყოფებოდა [4]. 2016 წლის ივლისში მოედანთან მდებარე ბაქოს ფორმულა 1-ის ტრასაზე ჩატარდა ფორმულა 1-ის ეტაპი, ევროპის გრან პრი.
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- თავისუფლების მოედანი დაარქივებული 2020-10-31 საიტზე Wayback Machine.
- თავისუფლების მოედანი (ბაქო)
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ თარგი:Книга:The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule
- ↑ Сегодня — День национального возрождения. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-12-06. ციტირების თარიღი: 2013-08-13.
- ↑ «Кавказ мирно жить не может»
- ↑ 95 лет Национальной армии Азербайджана. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-06-28. ციტირების თარიღი: 2013-08-13.