ველა-ლაველა (ინგლ. Vella Lavella) — ვულკანური კუნძული ნიუ-ჯორჯიის კუნძულების, სოლომონის არქიპელაგის ჯგუფში[1]. ადმინისტრაციულად შედის მელანეზიური სახელმწიფო სოლომონის კუნძულების დასავლეთი პროვინციის შემადგენლობაში. კუნძულის ძირძველი დასახელებაა — მბილუა[1].

ველა-ლაველა
მშობ. სახელი: ინგლ. Vella Lavella

კუნძულ ველა-ლაველა ადგილმდებარეობა
გეოგრაფია
მდებარეობა წყნარი ოკეანე
კოორდინატები 7°44′ ს. გ. 156°38′ ა. გ. / 7.733° ს. გ. 156.633° ა. გ. / -7.733; 156.633
ფართობი 628,9 კმ²
უმაღლესი წერტილი 808 მ
ტამბისალას მთა
პროვინცია დასავლეთი პროვინცია
დემოგრაფია
მოსახლეობა 9160 (1999)
სიმჭიდროვე 14,565 ად. /კმ²

გეოგრაფია

რედაქტირება
 
ნიუ-ჯორჯიის კუნძულების რუკა.

ველა-ლაველას კუნძული მდებარეობს წყნარი ოკეანის სამხრეთ ნაწილში. კუნძულიდან ჩრდილოეთით მდებარეობს კუნძული შუაზელი, ჩრდილო-დასავლეთით — კუნძული შორტლენდი, სამხრეთ-აღმოსავლეთით — კუნძული ახალი გეორგია.

ველა-ლაველას კუნძული წარმოადგენს ვულკანურ კუნძულს, რომელიც რამდენიმე ადგილას გარშემორტყმულია მარჯნის რიფით[1]. კუნძულის ტერიტორიაზე მდებარეობს 6 ვულკანური კონუსი და 1 თერმული წყარო[2]. ზღვის დონიდან ველა-ლაველას უმაღლესი წერტილია, ტამბისალას მთა, რომლის სიმაღლეა 808 მეტრი[1]. მეორე მწვერვალია — ლავადომ-ნონდას ვულკანი (კუნძულის ყველაზე ახალგაზრდა ვულკანი), რომლის სიმაღლეა 750 მეტრი[2].

ველა-ლაველას კუნძულის კლიმატი ტროპიკული და ნოტიოა[1]. კუნძულზე ხდება მიწისძვრები და ციკლონები.

1893 წლის 15 მარტს კუნძულზე დამყარდა ბრიტანეთის იმპერიის პროტექტორატი [3] და 1971 წლამდე იყო ბრიტანეთის დასავლეთ-წყნარი ოკეანის ტერიტორიების ნაწილი[3]

მეორე მსოფლიო ომის წლებში ახალი გეორგიის კუნძულზე და ველას სრუტის ბრძოლაში იაპონიის ჯარის დამარცხების შემდეგ იაპონელებმა ევაკუაცია გაუკეთეს საკუთარ გარნიზონებს სოლომონის კუნძულების ცენტრალურ ნაწილში. ველა-ლაველას კუნძულის ჩრდილოეთ ნაწილში მდებარე სოფელ ჰორანიუსთან, 1943 წლის 19 აგვისტოს მათ განალაგეს ბაზა კუნძულ კოლომბანგარადან ევაკუირებული გარნიზონისთვის, მაგრამ უკვე 14 სექტემბერს მოკავშირეთა ძალებმა ის დაიკავეს[4]. კუნძულზე რჩებოდა 600 იაპონელი ჯარისკაცი და მუშა, რომლებიც გამაგრდნენ ველა-ლაველას კუნძულის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში და ელოდებოდნენ ევაკუაციას, რომელიც მოხდა 1943 წლის 7 ოქტომბერს ველა-ლაველას კუნძულთან ბრძოლის შემდეგ[4].

1978 წლიდან ველა-ლაველას კუნძული სოლომონის კუნძულების სახელმწიფოს ნაწილია.

მოსახლეობა

რედაქტირება

1999 წელს ველა-ლაველას კუნძულის მოსახლეობის რაოდენობა შეადგენდა 9160 ადამიანს[5].

კუნძულელები ლაპარაკობენ მელანეზიურ ენაზებილუა (8740 მოლაპარაკე 1999 წელს)[6].

ეკონომიკა

რედაქტირება

ადგილობრივი მოსახლეობის ძირითადი საქმიანობაა — სოფლის მეურნეობა.

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 სოლომონის არქიპელაგის კუნძული. (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-03-17. ციტირების თარიღი: 2014-12-14.
  2. 2.0 2.1 [John Seach. ველა-ლაველას კუნძული. (ინგლისური). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2008-01-20. ციტირების თარიღი: 2014-12-14. John Seach. ველა-ლაველას კუნძული. (ინგლისური)]
  3. 3.0 3.1 Worldstatesmen. სოლომონის კუნძულები. (ინგლისური)
  4. 4.0 4.1 [სამხედრო-საზღვაო ბიბლიოთეკა. გარე თავდაცვითი პერიმეტრის განადგურება. (რუსული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2004-11-25. ციტირების თარიღი: 2014-12-14. სამხედრო-საზღვაო ბიბლიოთეკა. გარე თავდაცვითი პერიმეტრის განადგურება. (რუსული)]
  5. [მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული][მკვდარი ბმული] Lavella.html John Seach. ველა-ლაველას კუნძული. (ინგლისური)[მკვდარი ბმული]
  6. Ethnologue. სოლომონის კუნძულების ენები. (ინგლისური)