ვედები
ვედები (სანსკრ. वेद „ცოდნა“) — უძველესი ინდური სიბრძნისმეტყველების წიგნები, რელიგიურ-ლიტერატურული ძეგლები, მორალისა და სამართლის კოდექსები, ფილოსოფიური, მხატვრული, მითოლოგიური შინაარსების შემცველნი, რომელთა შექმნის საიდუმლო ძვ. წ. მეორე ათასწლეულის მიღმა იკარგება.
| სტატიები თემატიკაზე ინდუიზმი | |
| |
| ისტორია · პანთეონი | |
| მიმართულებები · მითოლოგია | |
| რწმენა და პრაქტიკა | |
|---|---|
| რეინკარნაცია · მოკშა | |
| კარმა · პუჯა · მაია | |
| სამსარა · დჰარმა | |
| ნირვანა · | |
| ვედანტა · | |
| იოგა · აიურვედა | |
| იუგა · ვეგეტარიანელობა | |
| ბჰაკტი | |
| მწერლობა | |
| უპანიშადები · ვედები | |
| ბრაჰმანები | |
| რამაიანა · მაჰაბჰარატა (ბჰაგავადგიტა) | |
| პურანები · არანიაკები | |
| შიკშაპატრი · ვაჩანამრუტი | |
| დაკავშირებული თემები | |
| დჰარმული რელიგიები · | |
| ინდუიზმი ქვეყნების მიხედვით | |
| მასწავლებლები · მანდირი | |
| კასტები · მანტრა | |
| ტერმინოლოგია | |
| კამასუტრა | |
| დღესასწაულები | |
| მურტი | |
|
| |
სულ ოთხი მთავარი წიგნია (ჩაწერა უფრო მოგვიანებით მოხდა, ძვ. წ. 1500-1000 წლებში): 3 წოდების ცოდნა: რიგვედა (ანუ ჰიმნების ვედა), იაჯურვედა (ეს არის მსხვერპლის შეწირვასთან დაკავშირებული ვედა), სამავედა, ათარვავედა (მოგვთა ვედას) მათ მიეკუთვნება და მათგან გამომდინარეობს ბრაჰმანა (ე. ი. ვედების კომენტარები), სუტრა, ეროვნული ეპოსების — მაჰაბჰარატას და რამაიანას ძირები და სხვა, შემდეგ მოდის გვიანი ვედის ლიტერატურა (დაახ. ძვ. წ. 500 წელი). ათარვავედა შეიცავდა ცეცხლის ქურუმთა მაგიურ ფორმულებს, ავსულთა განმარიდებელ შელოცვებს, სამავედა — სამსხვერპლო გალობას და მისთ.
ვედები დაედო საფუძვლად ვედური რელიგიის შექმნას. ვედური ღმერთებიდან ცნობილია: ცის ღმერთი დიაუსი, ცეცხლის ღმერთი აგნი, წვიმის და მეხისა — ინდრა, მზის ღმერთი — სურია (ინდრას ორეულია რუდრა). ვედები ცნობენ ბოროტ დემონებს. მთავარი დემონი იყო წყლის გამტაცებელი ვრიტრა, გვალვის განსახიერება. დედამიწას აქაც ქალღმერთი ჰყავს — პრითხივი, განთიადს — უშასი (ინდოელთა ეოსი), ღმერთების დედა იყო ადითი. ვედური რელიგიის კულტი ითხოვდა მსხვერპლთშეწირვას, მაგიური ადათ-წესების დაცვას. მისი შემდგომი განვითარების შედეგად შეიქმნა ბრაჰმანიზმი, რაც უკვე ცნობს უზენაეს ღმერთს — ბრაჰმას და წმინდა სამებას, ტრიმურტს: ბრაჰმა-ვიშნუ-შივა. ხელოვნების ძეგლებში სამთავიანი ელდის მომგვრელი ღვთაებაა.
ვედების კრებული ხალხთა ერთ-ერთი მთავარი რელიგიის თავისებური „კოდექსია“, „ინდუიზმის ბიბლია“. ქრისტიანობა თავიდანვე მტრულად შეხვდა, სხვა ინდურ რელიგიებთან ერთად, წარმართულ მწვალებლობად გამოაცხადა., „უაზრო სიგიჟე“ და „ღვთის გარეგანი“ უწოდა. ვედიზმი — ხალხური რელიგია (მთავარი ღმერთი — ინდრა). მთავარი მოტივებია - სამსხვერპლო კულტი, მითური სიმბოლიკა, მისნობა.
ლიტერატურა
რედაქტირება- აკაკი გელოვანი „მითოლოგიური ლექსიკონი“
- Apte, Vaman Shivram (1965), The Practical Sanskrit Dictionary (4th revised & enlarged რედ.), Delhi: Motilal Banarsidass, ISBN 81-208-0567-4.
- Avari, Burjor (2007), India: The Ancient Past, London: Routledge, ISBN 978-0-415-35616-9
- Flood, Gavin (1996), An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press, ISBN 0-521-43878-0
- Flood, Gavin, რედ. (2003), The Blackwell Companion to Hinduism, Malden, MA: Blackwell, ISBN 1-4051-3251-5
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება