ვიკიპედია

ეგონ კრენცი

ეგონ კრენცი (გერმანულად: [ˈeːgɔn ˈkʁɛnts]; ) დაიბადა კოლბერგში, 1937 წლის 19 მარტს. [1] მისი ოჯახი 1944 წელს გადაასახლეს დამგარტენში. ეგონ კრენცი არის ყოფილი აღმოსავლეთ გერმანიის პოლიტიკოსი, რომელიც იყო აღმოსავლეთ გერმანიის უკანასკნელი კომუნისტური ლიდერი 1989 წლის ბოლო თვეებში. იგი წარადგინა ერიხ ჰონეკერმა, როგორც გერმანიის სოციალისტური ერთობის პარტიის (SED) გენერალური მდივანი, მაგრამ იძულებული გახდა, გადამდგარიყო მხოლოდ რამდენიმე თვის შემდეგ, როდესაც ბერლინის კედელი დაეცა. მას მოიხსენიებენ, როგორც ”აღმოსავლეთ გერმანიის უკანასკნელ დიქტატორს”. [2]

ეგონ კრენცი - გერმანიის სოციალისტური ერთობის პარტიის (SED) გენერალური მდივანი (Egon Krenz)
ეგონ კრენცი - გერმანიის სოციალისტური ერთობის პარტიის (SED) გენერალური მდივანი (Egon Krenz)
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
18 ოქტომბერი, 1989 – 3 დეკემბერი,1989
დაბადებული19 მარტი, 1937
კოლბერგი, ნაცისტური გერმანია
ეროვნებაგერმანელი
პროფესიაპოლიტიკოსი

მთელი თავისი კარიერის განმავლობაში, ეგონ კრენცმა დაიკავა არაერთი თვალსაჩინო პოზიცია გერმანიის სოციალური ერთობის პარტია SED-ში. ის იყო ჰონკერის მოადგილე 1984 წლიდან, 1989 წლამდე, მანამ სანამ რეჟიმის წინააღმდეგ პროტესტს გამოთქვამდა. კრენცი წარუმატებელი აღმოჩნდა კომუნისტური რეჟიმის ძალაუფლების შენარჩუნების მცდელობაში და ბერლინის კედლის დაცემიდან რამდენიმე კვირის შემდეგ თანამდებობა დატოვა. იგი გააძევეს SED პარტიიდან 1990 წლის 21 იანვარს. [3] 1990 წელს გერმანიის გაერთიანების შემდეგ, მას მიუსაჯეს ექვსნახევარი წლით პატიმრობა მკვლელობისთვის, კომუნისტური რეჟიმის დანაშაულებში მისი როლისთვის. ციხიდან გამოსვლის შემდეგ მან მხარი დაუჭირა ვლადიმერ პუტინს. [4]


პოლიტიკური კარიერა GDR-ში

რედაქტირება

ეგონ კრენცი კარიერის დასაწყისში, მასწავლებლად და ჟურნალისტად მუშაობდა. შეუერთდა თავისუფალ გერმანიის ახალგაზრდობას 1953 წელს. გერმანიის სოციალისტური ერთობის პარტიას (SED) კი 1955 წელს. [5]1959 წლიდან 1961 წლამდე ვოლქსარმში მსახურობის შემდეგ, იგი კვლავ შეუერთდა FDJ- ს. კრენცი სამი წლის განმავლობაში სწავლობდა მოსკოვში არსებულ კომუნისტური პარტიის პრესტიჟულ პერსონალურ სკოლაში, გახდა ნომენკლატურის წევრი და მოიპოვა სოციალურ მეცნიერებათა ხარისხი 1967 წლისთვის. მისი კარიერის განმავლობაში კრენსმა მრავალი თანამდებობა დაიკავა SED-სა და კომუნისტურ მთავრობაში. იგი იყო ერნსტ ტალმანის პიონერული ორგანიზაციის ლიდერი 1971 წლიდან 1974 წლამდე, ხოლო პარტიის ცენტრალური კომიტეტის წევრი გახდა 1973 წელს. ის ასევე იყო სახალხო პალატის (გდრ-ს საკანონმდებლო ორგანოს) წევრი 1971 წლიდან 1990 წლამდე. პრეზიდიუმის წევრი 1971 წლიდან 1981 წლამდე. 1974 და 1983 წლებში იყო კომუნისტური ახალგაზრდული მოძრაობის ლიდერი, თავისუფალი გერმანული ახალგაზრდობა (FDJ) . 1981 წლიდან 1984 წლამდე იყო სახელმწიფო საბჭოს წევრი.

1983 წელს, იგი შეუერთდა პოლიტბიუროს და გახდა ცენტრალური კომიტეტის მდივანი უსაფრთხოების პასუხისმგებლობაზე; იგივე პოზიცია, რაც ჰონეკერმა დაიკავა გენერალურ მდივანად დანიშვნამდე. 1984 წელს ის გახდა ჰონკერის მოადგილე სახელმწიფო საბჭოზე., რამაც მიანიჭა უდიდესი გავლენა და მნიშვნელობა. ამავე დროს, მან შეცვალა პოლ ვერნერი, როგორც არაოფიციალური ნომერ-მეორე ორი კაცი SED-ის ხელმძღვანელობაში, რითაც იგი მეორე ყველაზე ძლიერი ადამიანი გახადა ქვეყანაში. მიუხედავად იმისა, რომ იგი იყო პოლიტბიუროს უმცროსი წევრი,არსებობდა ვარაუდები, რომ ჰონეკერი მას თავის მემკვიდრედ გამოაცხადებდა. [6]


 


გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკის ლიდერი

რედაქტირება

გდრ-ის კომუნისტური მთავრობის წინააღმდეგ გამართული პროტესტის შემდეგ, 1989 წლის 18 ოქტომბერს SED-ის პოლიტბიურომ, ჰონეკერის მოხსნას დაუჭირა მხარი.ე გონ კრენცი აირჩიეს SED -ის ცენტრალური კომიტეტის ახალ გენერალურ მდივნად. კრენცს არ სურდა ამ ადამიანის წინააღმდეგ წასვლა, რომელსაც მან ”ჩემი მინდობილი მამა და პოლიტიკური მასწავლებელი” უწოდა. იგი თავდაპირველად მზად იყო, დალოდებოდა სერიოზულად დაავადებულ ჰონკერს სიკვდილამდე, მაგრამ ოქტომბრისთვის დარწმუნებუნდა, რომ ვითარება ძალიან მძიმე იყო. [7]

მიუხედავად მრავალი პროტესტისა, სახალხო პალატამ კრენცი აირჩია ორივე მთავარ თანამდებობაზე - სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარედ და ეროვნული თავდაცვის საბჭოს თავმჯდომარედ. ყოფილი პოსტი პრეზიდენტის თანამდებობის ტოლფასი იყო, ხოლო ამ უკანასკნელმა პოსტმა კრენცს მიანიჭა ეროვნული სახალხო არმიის მთავარსარდალის წოდება. მხოლოდ მეორედ, სახალხო პალატის ორმოცი წლის ისტორიაში, ხმის მიცემა არ იყო ერთსულოვანი და ერთიანი (პირველი იყო კანონი აბორტის შესახებ); 26 დეპუტატმა დაუჭირა მხარი და 26-მა თავი შეიკავა.

როგორც ლიდერმა, კრენცმა პირობა დადო, რომ გამოასწორებდა ჰონეკერის რეჟიმის უმძიმეს მხარეებს და გაატარებდა დემოკრატიულ რეფორმებს. იგი გამოვიდა სიტყვით და მიმართა როგორც SED-ის ცენტრალური კომიტეტის დახურულ ჯგუფს, ისე ეროვნულ აუდიტორიასაც როგორც "გენოსენმა" (ამხანაგმა) - ტერმინი, რომელიც მიღებულია SED-ის წევრებისთვის. ჰონეკერმა გადადგომისას კრენცი თავის მემკვიდრედ დაასახელა, საიდანაც კიდევ უფრო მეტად გამოიხატება არადემოკრატიული წინააღმდეგობა. [8]ამ და სხვა მიზეზების გამო, კრენცი თითქმის ისეთივე არასასურველი იყო ხალხისთვის, როგორც ჰონეკერი. ერთი პოპულარული ხუმრობა ვარაუდობს, რომ მათ შორის ერთადერთი განსხვავება ის იყო, რომ კრენცს ჯერ კიდევ აქვს ნაღვლის ბუშტი. მართლაც, ძალაუფლების ხელში ჩაგდებისთანავე, აღმოსავლეთ გერმანელი ათასობით ადამიანი გამოვიდა ქუჩაში მისი გადადგომის მოთხოვნით.

იმ დღესვე, როდესაც მან თანამდებობა დაიკავა, მიიღო საიდუმლო მოხსენება, გერჰარდ შურერისგან, რომელიც მიუთითებდა აღმოსავლეთ გერმანიის ეკონომიკურ კრიზისზე. მან აცნობა, რომ აღმოსავლეთ გერმანიას არ აქვს საკმარისი ფული მასიური უცხოური სესხების გადასახდელად. ეს იყო 123 მილიარდი DM სესხი. მიუხედავად იმისა, რომ კრენცი იყო ნომერ-მეორე ადამიანი ადმინისტრაციაში, ჰონეკერმა ეკონომიკის ჭეშმარიტი მდგომარეობა საიდუმლოდ დატოვა. კრენცი იძულებული გახდა, გაეგზავნა ალექსანდრე შალკ-გოლოდკოვსკი, რათა ეთხოვათ დასავლეთ გერმანიას, რომ მიეცათ მოკლევადიანი სესხი პროცენტის გარეშე.

კრენცი საჯაროდ მსჯელობდა ისეთ რეფორმებზე, როგორიცაა სამოგზაურო შეზღუდვების შემცირება, [9] მან ასევე პირადად ბრძანა, რომ დისიდენტური ჯგუფის ახალი ფორუმის განაცხადზე, რომ დაემტკიცებინათ ორგანიზაციად, უარი ეთქვათ. დიდი ალექსანდრეპლატის დემონსტრაციის წინ, 4 ნოემბერს, მან სტასს უბრძანა, რომ ხელი შეეშალა ხალხისათვის საზღვრის გადაკვეთის რაიმე სახის უნებართვო მცდელობისთვის, ფიზიკური ძალადობით.

7 ნოემბერს, კრენსმა დაამტკიცა პრემიერ-მინისტრის უილიამ სტოფისა და მისი მთელი კაბინეტის გადაყენება, პოლიტბიუროს ორი მესამედით. ამასთან, ცენტრალურმა კომიტეტმა ერთხმად ხელახლა აირჩია კრენცი გენერალური მდივნის პოზიციაზე. ამ ეტაპზე, კრენცი მოვლენებს ვერ აკონტროლებდა.

მიუხედავად რეფორმების დაპირებისა, რეჟიმისადმი საზოგადოების წინააღმდეგობა გრძელდებოდა. ძალისხმევის შეფერხების მცდელობისას, კრენცს ჰქონდა უფლება, განეახლებინა ჩეხოსლოვაკიის საზღვარი, რომელიც დალუქული იყო აღმოსავლეთ გერმანელების გაქცევის თავიდან ასაცილებლად დასავლეთ გერმანიაში. [10] ახლადშექმნილი პოლიტბიურო შეთანხმდა, რომ მინისტრთა საბჭოს დადგენილებით, მიიღებდა დასავლეთში გადასვლის ახალ რეგულაციებს.

 
ეგონ კრენცი (2007)


ბერლინის კედლის გახსნა

რედაქტირება

6 ნოემბერს, შინაგან საქმეთა სამინისტრომ გამოაქვეყნა ახალი სამგზავრო რეგულაციების პროექტი. პროექტი მხოლოდ კოსმეტიკური ცვლილებებით გამოირჩეოდა ჰონეკერის ეპოქის წესების პირობებში. მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფო უწყებებმა უნდა დაადასტურონ განაცხადები "სწრაფად", სინამდვილეში 30 დღე დასჭირდა საზღვარგარეთ განაცხადების დამუშავებას ჩვეულებრივი მოგზაურობის შესახებ, ექვსი თვე კი ემიგრაციის შესახებ. განაცხადების უარყოფა ხდება ჩვეულებრივი მიზეზების გამო (ეროვნული უსაფრთხოება, საზოგადოებრივი წესრიგი, საზოგადოებრივი ჯანმრთელობა, საზოგადოებრივი ზნეობა და ა.შ.), მაგრამ ეს არ იძლევა გარანტიას, რომ საზღვარგარეთ მოგზაურობის მსურველები მიიღებენ წვდომას უცხოურ ვალუტაში.

პროექტი გამოქვეყნდა რამდენიმე დღის შემდეგ. მთავრობამ ჩეხოსლოვაკიაში გამგზავრების უფლება მისცა მოსახლეობას. ამან გამოიწვია ლტოლვილთა ბრბოს შეკრება პრაღაში დასავლეთ გერმანიის საელჩოსთან. განრისხებულმა ჩეხოსლოვაკებმა აღმოსავლეთ გერმანელ კოლეგებს ულტიმატუმი წაუყენეს: თუ ამ საკითხს ერთდროულად არ განიხილავდნენ, პრაღას გადაწყვეტდა აღმოსავლეთ გერმანიისა და ჩეხოსლოვაკიის საზღვრის დალუქვას. 7 ნოემბერს, პოლიტბიუროს სხდომაზე, გადაწყდა, რომ დაუყოვნებლივ ამოქმედდეს სამგზავრო რეგულაციების პროექტი, რომელიც ეხება მუდმივ ემიგრაციას. თავდაპირველად, პოლიტბიუროს მიერ დაგეგმილი იყო საზღვრის შექმნა შირნდინგის მახლობლად, სპეციალურად ამ ემიგრაციისთვის. შინაგან საქმეთა და სტასის ბიუროკრატებმა, რომელთაც ახალი ტექსტის დამზადება ევალებოდათ, დაადგინეს, რომ ეს არ იყო მიზანშეწონილი გადაწყვეტილება და შეიმუშავეს ახალი ტექსტი, რომელიც ეხებოდა ემიგრაციას და დროებით მოგზაურობას. იგი ითვალისწინებდა, რომ აღმოსავლეთ გერმანიის მოქალაქეებს შეეძლოთ უცხოეთში გამგზავრება ნებართვის გარეშე, თუ ისინი დააკმაყოფილებდნენ მოგზაურობის წინა პირობებს.

ახალი ტექსტის წარმოება დასრულდა 9 ნოემბერს. თუმცა, პოლიტბიუროს წარმომადგენელი, აღმოსავლეთ ბერლინის პარტიის ხელმძღვანელი - გიუნტერ შაბოვსკის, არავისთვის უცნობებია, რომ რეგულაციები ძალაში შევიდოდა შემდეგ ნაშუადღევს. ამრიგად, ყოველდღიურ პრესკონფერენციაზე, როდესაც კითხვა დაისვა თუ როდის ამოქმედდებოდა რეგულაციები, შაბოვსკიმ ჩათვალა, რომ ისინი უკვე ამოქმედდა და უპასუხა: "რამდენადაც მე ვიცი - დაუყოვნებლივ, შეფერხებების გარეშე." პრესკონფერენციის ნაწყვეტები აჩვენეს დასავლეთ გერმანიის ტელევიზიით, რომელიც ხელმისაწვდომი იყო აღმოსავლეთ გერმანიის უმეტეს ნაწილში. ამან ბიძგი მისცა ათასობით აღმოსავლეთ ბერლინელის მასობრივ გამოსვლას ბერლინის კედლის ტერიტორიაზე, რომლებიც თვლიდნენ, რომ ეს გადაწყვეტილება ბერლინის კედელზე სასაზღვრო გადასასვლელების გახსნის გადაწყვეტილებას წარმოადგენდა. კრენცმა და დანარჩენმა ხელმძღვანელობამ არ ისურვა ძალის გამოყენების ბრძანენის გაცემა. და ბოლოს, მოუმზადებელი მესაზღვრეები ხალხს დასავლეთ ბერლინში გადასვლის უფლებას აძლევდნენ.

ბერლინის კედლის დაცემამ კრენცი და გერმანიის სოციალისტური ერთობის პარტია (SED) პოლიტიკურად გაანადგურა. 18 ნოემბერს, კრენცმა ფიცი დადო ახალ კოალიციურ მთავრობაში. ამასთან, აშკარა იყო, რომ პარტია SED ,,ნასესხები" დროით არსებობდა. CDU- მ და LDPD- მა, რომლებიც SED– ს დიდხანს ემორჩილებოდნენ, ჩამოაგდეს მათი პრო-კომუნისტური ხელმძღვანელობა და განაცხადეს, რომ ისინი ტოვებენ დემოკრატიულ ბლოკს. ახალი CDU პრეზიდიუმი, ლოსარ დე მაზიეს ხელმძღვანელობით, ასევე ითხოვდა კრენცის გადაყენებას შტატის საბჭოს თავმჯდომარისა და ეროვნული თავდაცვის საბჭოს თავჯდომარის პოზიციიდან.

1 დეკემბერს, Volkskammer-მა მნიშვნელოვნად შეცვალა აღმოსავლეთ გერმანიის კონსტიტუცია მისი კომუნისტური ხასიათის განწმენდის მიზნით. აღსანიშნავია, რომ პირველი მუხლი, რომელმაც აღმოსავლეთ გერმანია სოციალისტურ სახელმწიფოდ გამოაცხადა სედ-ის ხელმძღვანელობით, ჩაიშალა. ორი დღის შემდეგ, მთლიანი პოლიტბიურო და ცენტრალური კომიტეტი, მათ შორის კრენციც, გადადგა და სამუშაო კომიტეტმა აიღო პარტიის ხელმძღვანელობა. 1989 წლის 6 დეკემბერს, კრენცმა თანამდებობა დატოვა. 1990 წელს, აღმოსავლეთ გერმანიის პირველი თავისუფალი არჩევნების წინ, რეაბილიტაციის მცდელობაში, SED– ის მემკვიდრე ორგანიზაციამ, დემოკრატიული სოციალიზმის პარტიამ, გააძევა კრენცი და კომუნისტური რეჟიმის რამდენიმე სხვა ყოფილი ლიდერი.

სასამართლო პროცესი და პატიმრობა

რედაქტირება

1997 წელს, კრენცს მიესაჯა ექვსწელნახევრიანი პატიმრობა ცივი ომში ჩადენილი დანაშაულისთვის, კერძოდ, ოთხი გერმანელის მკვლელობისთვის, რომლებიც ცდილობდნენ აღმოსავლეთ გერმანიიდან გაქცევას ბერლინის კედლის მეშვეობით. მას ასევე ბრალი წაუყენეს არჩევნების გაყალბებაში, სხვა სისხლის სამართლის დანაშაულებთან ერთად.

კრენცმა გაასაჩივრა და განაცხადა, რომ ახლად გაერთიანებული გერმანიის სახელმწიფოს სამართლებრივი ჩარჩო არ ეხება ყოფილ გდრ-ში მომხდარ მოვლენებს. კრენცი ასევე ამტკიცებდა, რომ GDR- ს ყოფილი ჩინოვნიკების დევნა წარმოადგენდა დასავლეთ გერმანიის კანცლერის, ჰელმუტ კოლისა და საბჭოთა პრეზიდენტ, მიხაილ გორბაჩოვის მოლაპარაკებების დროს პირად ხელშეკრულებას, რამაც გამოიწვია გერმანიის გაერთიანება. ამის მიუხედავად, ვერდიქტი 1999 წელს იქნა მიღებული. კრენცმა განაცხადა, რომ მისი განაჩენი ”გამარჯვებულის სამართლიანობაა” [11].

კრენცმა სასჯელის მოხდა ჰაკენფელდის ციხეში, ამის შემდეგ მალევე დაიწყო.[12][13] კრენცის განცხადება ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში GDR-ს სისხლის სამართლის კანონმდებლობის ბოროტად გამოყენების თობაზე დიდ პალატამდე მივიდა, მაგრამ იგი 2001 წელს უარყოფილი იქნა. [14]

იგი ციხიდან გაათავისუფლეს 2003 წლის დეკემბერში.

SED-ის სხვა მაღალი რანგის ყოფილი წევრებისაგან განსხვავებით, როგორებიცაა გიუნტერ შაბოვსკი და გიუნტერ კლეიბერი, კრენცი კვლავ იცავს ყოფილ აღმოსავლეთ გერმანიას და ამტკიცებს, რომ მას არ შეუცვლია თავისი პოლიტიკური შეხედულებები. [15][16]

ლიტერატურა

რედაქტირება
  • The Rise and Fall of a Socialist Welfare State: The German Democratic Republic (1949–1990) and German Unification (1989–1994). Springer Science & Business Media. 15 November 2012. p. 23. ISBN 978-3-642-22528-4
  • Jarausch, Konrad H. (24 February 1994). The Rush to German Unity. Oxford University Press. p. 59. ISBN 978-0-195-35894-0
  • Sebetsyen, Victor (2009). Revolution 1989: The Fall of the Soviet Empire. New York City: Pantheon Books. ISBN 978-0-375-42532-5
  • Sarotte, Mary Elise (7 October 2014). The Collapse: The Accidental Opening of the Berlin Wall. New York City: Basic Books. p. 90. ISBN 9780465064946


რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ Fredrikson, John C. (2004). Biographical Dictionary of Modern World Leaders 1900–1991. p. 249. ISBN 978-0-816-05366-7
  2. ↑ https://www.thetimes.co.uk/article/east-germanys-last-dictator-defends-communist-dream-to-the-end-88s0c5nsc
  3. ↑ The Rise and Fall of a Socialist Welfare State: The German Democratic Republic (1949–1990) and German Unification (1989–1994). Springer Science & Business Media. 15 November 2012. p. 23. ISBN 978-3-642-22528-4
  4. ↑ https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-49971599
  5. ↑ Jarausch, Konrad H. (24 February 1994). The Rush to German Unity. Oxford University Press. p. 59. ISBN 978-0-195-35894-0
  6. ↑ http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-5120.html
  7. ↑ Sebetsyen, Victor (2009). Revolution 1989: The Fall of the Soviet Empire. New York City: Pantheon Books. ISBN 978-0-375-42532-5
  8. ↑ https://www.youtube.com/watch?v=pTG-zE6l27A
  9. ↑ Sarotte, Mary Elise (7 October 2014). The Collapse: The Accidental Opening of the Berlin Wall. New York City: Basic Books. p. 90. ISBN 9780465064946
  10. ↑ http://news.bbc.co.uk/hi/english/static/special_report/1999/09/99/iron_curtain/timelines/egermany_93.stm
  11. ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/509568.stm
  12. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-07-20. ციტირების თარიღი: 2012-07-20.
  13. ↑ http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/600851.stm
  14. ↑ http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/search.aspx?i=001-59353
  15. ↑ https://www.welt.de/politik/article2718602/Egon-Krenz-veroeffentlicht-Gefaengnis-Tagebuecher.html
  16. ↑ https://www.politico.eu/article/last-east-german-egon-krenz-communism-berlin-wall-anniversary/
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ეგონ_კრენცი&oldid=4667118“-დან