ვიკიპედია

გიორგი კვიტკა-ოსნოვიანენკო

გიორგი თეოდორის ძე კვიტკა-ოსნოვიანენკო (უკრ. Григо́рій Фе́дорович Кві́тка-Основ'я́ненко, დ. 29 ნოემბერი, 1778 – გ. 20 აგვისტო, 1843) — უკრაინელი მწერალი, ჟურნალისტი და დრამატურგი. უკრაინული კლასიცისტური პროზის ფუძემდებელი.[6] დაიბადა ხარკივის მახლობლად.

გიორგი კვიტკა-ოსნოვიანენკო
სრული სახელი გიორგი თეოდორის ძე კვიტკა-ოსნოვიანენკო
დაბადების თარიღი 18 (29) ნოემბერი, 1778[1] [2] [3]
დაბადების ადგილი ოსნოვა, რუსეთის იმპერია
გარდაცვალების თარიღი 8 (20) აგვისტო, 1843[1] [3] (64 წლის)
გარდაცვალების ადგილი ხარკივი, რუსეთის იმპერია
დასაფლავებულია ხარკივის ქალაქის მეორე სასაფლაო
ფსევდონიმი ოსნოვიანენკო
საქმიანობა ჟურნალისტი, მწერალი[4] , დრამატურგი, პროზაიკოსი და ლიტერატურული კრიტიკოსი[5]
ენა უკრაინული ენა და რუსული ენა
მოქალაქეობა {{{link alias-s}}} დროშა რუსეთის იმპერია
ჟანრი იგავი, მოკლე რომანი, ვოდევილი, რომანი და პიესა
Magnum opus კონოტოპის ჯადოქარი, შეყვარება გონჩარივკაში
ხელმოწერა

ცხოვრება და სამუშაო

რედაქტირება

გიორგი კვიტკა-ოსნოვიანენკო დაიბადა 1778 წელს სოფელ ოსნოვაში, ქალაქ ხარკივის მახლობლად, უკრაინელი თავად-აზნაურების ოჯახში.[7] მან აიღო ფსევდონიმი „ოსნოვიანენკო“, რომელიც მიუთითებს მისი დაბადების სოფელზე, როდესაც ლიტერატურულ კარიერას შეუდგა.[8]

1812 წელს გ.ფ. კვიტკა-ოსნოვიანენკო იწყებს თავის სოციალურ საქმიანობას. იგი დაინიშნა ხარკივში გახსნილი ახალი რეგულარული საერო თეატრის დირექტორად. კვიტკა-ოსნოვიანენკო თეატრის სიყვარულს მთელი ცხოვრების მანძილზე განიცდიდა. მოგვიანებით ამ გრძნობამ აიძულა დაეწერა თეატრალური დრამატული ნაწარმოებები. 1841 წელს მან დაწერა „ხარკოვის თეატრის ისტორია“.[9]

კვიტკა-ოსნოვიანენკო იყო უკრაინულის, როგორც ლიტერატურული ენის, ერთ-ერთი პირველი მომხრე და დაიწყო გამოქვეყნება პირველ უკრაინულ ლიტერატურულ ჟურნალებში, რომლებიც დაბეჭდილი იყო ხარკივში XIX საუკუნის დასაწყისში.[10] უკრაინულ ლიტერატურულ სცენაზე, მისი თანამედროვეების უმეტესობის მსგავსად, ის ასევე წერდა რუსულადაც.[11] იგი ურთიერთობდა ტარას შევჩენკოსთაბ, მუდმივად ადევნებდა თვალყურს ლიტერატურულ ცხოვრებას. ის იყო ნიკოლაი გოგოლის მეგობარი და შესაძლებელია, რომ გოგოლის პიესა „რევისზორი“ შთაგონებული იყო კვიტკა-ოსნოვიანენკოს სატირული დრამით „ვიზიტორი კაპიტოლიუმიდან ან არეულობა რაიონულ ქალაქში“, რომელსაც აქვს ძალიან მსგავსი სიუჟეტი და პერსონაჟები.[12]

მისი უკრაინულენოვანი ნაწარმოებები ძირითადად ბურლესკული და სატირული ხასიათისა იყო, მაგრამ ის ასევე წერდა უფრო სერიოზულ პროზას, როგორიცაა მისი სენტიმენტალური ნოველა „მარუსია“.[13] მან დაიწყო უკრაინული კლასიცისტური პროზა ნოველით „მარუსია“.[14] ნოველას შესახებ საკუთარი განცხადების თანახმად, მან დაწერა ის “ერთი ურწმუნოსთვის იმის დასამტკიცებლად, რომ უკრაინულ ენაზე შეიძლება დაიწეროს რაღაც ნაზი და შემაშფოთებელი“.[15]

გოთიკურ ჟანრშიც მოსინჯა თავისი „მკვდარი კაცის აღდგომით“[16] (1834 წელი).

ისტორიული რომანები

რედაქტირება

საინტერესო ისტორიული ნაშრომებს შორისაა „სლობოჟანშჩინას ისტორიული და სტატისტიკური მონახაზი“ (1838), „სლობოდას პოლკების შესახებ“, „უკრაინელები“ (1841 წ.) და „ხარკოვის თეატრის ისტორია“ (1841 წ.).

1830-იან წლებში კვიტკამ შეადგინა ფანტასტიკური ჟანრის ლირიკული ისტორია XVII საუკუნის შუა ხანებში ქალაქ ხარკივის დაარსების შესახებ თავის წინაპარ ანდრეი კვიტკასთან ერთად. მის შეგროვებულ ნაშრომებში გამოქვეყნებული ეს ამბავი არცერთ წყაროს არ უჭერს მხარს და არცერთ ისტორიკოსს სერიოზულად არასოდეს განუხილავს.

ყველაზე ცნობილი ნამუშევრები

რედაქტირება
  • „Конотопська відьма“ (კონოტოპის ჯადოქარი) (1833)
  • „Маруся“ (მარუსია) (1832)
  • "Салдацький патрет" (ჯარისკაცის პორტრეტი) (1833)
  • „Сватання на Гончарівці“ (შეყვარება გონჩარივკაში) (1835)
  • „Пан Халявський“ (ბატონი ხალიავსკი) (1839)
  • "Сердешна Оксана" (გულიანი ოქსანა) (1841)
  • "Козир-дівка" (ტრამპის გოგონა) (1838)
  • „Ганнуся“ (ჰანუსია) (1839)
  • "Шельменко-волосний писар" (შელმენკო-ვოლოსტის კლერკი) (1829)

ფილმის ადაპტაციები

რედაქტირება

მის ნამუშევრებზე გადაღებული ფილმები:

  • შეყვარება გონჩარივკაში (1958)
  • შელმენკო მირმიდონი (1910, 1911, 1957)
  • შელმენკო მირმიდონი (1971)
  • ჯადოქარი (1990, 2 ა; ეფუძნება მოთხრობას „კონოტოპის ჯადოქარი“)

დოკუმენტური ფილმები გიორგი კვიტკა-ოსნოვიანენკოს შესახებ

რედაქტირება
  • „გიორგი კვიტკა-ოსნოვიანენკო“ (1979)
  • „კვიტკა-ოსნოვიანენკო“ (1988)

კრიტიკული მიღება

რედაქტირება

კვიტკა-ოსნოვიანენკოს ლიტერატურული მიღწევები უკრაინული კულტურის კრიტიკოსებისთვის პოლარიზებულ თემად იქცა. ერთის მხრივ, როგორც ერთ-ერთმა პირველმა პოპულარულმა მწერალმა, რომელმაც გამოიყენა უკრაინული ენა, იგი განიხილება უკრაინული ლიტერატურის დამფუძნებელ ფიგურად. მეორეს მხრივ, ბევრი გამოჩენილი უკრაინელი მეცნიერი, მათ შორის ივან ფრანკო, მიკოლა ზეროვი და დმიტრო ჩიჟევსკი, უყურებდნენ მის ნაშრომს, როგორც რეაქციულ და კონსერვატიულს და სკეპტიკურად უყურებდნენ სენტიმენტალურ, პასტორალურ იმიჯს, რომელიც მან დახატა უკრაინასა და უკრაინელებზე.[17]

სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ 1.0 1.1 Квитка, Григорий Феодорович // Русский биографический словарь — СПб: 1897. — Т. 8. — С. 589–597.
  2. ↑ http://iht.univ.kiev.ua/library/ks/1893/pdf/kievskaya-starina-1893-8-B-(9116-9150).pdf
  3. ↑ 3.0 3.1 Зубков С. Д. Квитка-Основьяненко // Краткая литературная энциклопедия — Москва: Советская энциклопедия, 1962. — Т. 3.
  4. ↑ Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
  5. ↑ Czech National Authority Database
  6. ↑ Ukraine - The arts en. ციტირების თარიღი: 2020-06-15
  7. ↑ (2001) Golden book of Ukrainian elite. Kompanii︠a︡ "I︠E︡vroimidz︠h︡". ISBN 978-966-7867-11-9. ციტირების თარიღი: 15 April 2012. 
  8. ↑ (1973) Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica. ISBN 978-0-85229-173-3. ციტირების თარიღი: 15 April 2012. 
  9. ↑ kharkov.vbelous.net/english/famous/fam-art/kvitka.htm
  10. ↑ Russia and Ukraine: Literature and the Discourse of Empire from Napoleonic to Postcolonial Times. 
  11. ↑ Handbook of Russian Literature. 
  12. ↑ The Enigma of Gogol: An Examination of the Writings of N. V. Gogol and Their Place in the Russian Literary Tradition. 
  13. ↑ Terras Victor (25 July 1990). Handbook of Russian Literature. Yale University Press, გვ. 241. ISBN 978-0-300-04868-1. ციტირების თარიღი: 15 April 2012. Terras Victor (25 July 1990). Handbook of Russian Literature. Yale University Press. p. 241. ISBN 978-0-300-04868-1. Retrieved 15 April 2012.
  14. ↑ Ukraine - The arts. ციტირების თარიღი: 2020-06-15."Ukraine - The arts". Encyclopedia Britannica. Retrieved 15 June 2020.
  15. ↑ Potichnyj Peter J.. Ukraine and Russia in Their Historical Encounter. CIUS Press, გვ. 242. ISBN 978-0-920862-84-1. ციტირების თარიღი: 15 April 2012. 
  16. ↑ Krys Svitlana, Between Comedy and Horror: The Gothic in Hryhorii Kvitka-Osnovianenko’s Dead Man’s Easter (1834). Slavic and East European Journal (SEEJ) 55.3 (Fall 2011): 341-358
  17. ↑ Russia and Ukraine: Literature and the Discourse of Empire from Napoleonic to Postcolonial Times. Shkandrij Myroslav (9 October 2001). Russia and Ukraine: Literature and the Discourse of Empire from Napoleonic to Postcolonial Times. McGill-Queen's Press - MQUP. p. 126. ISBN 978-0-7735-2234-3. Retrieved 15 April 2012.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=გიორგი_კვიტკა-ოსნოვიანენკო&oldid=4385758“-დან