გეორგ ბედნორცი
იოჰანეს გეორგ ბედნორცი (გერმ. Johannes Georg Bednorz; დ. 16 მაისი, 1950, ნოიენკირხენი, ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალია, გერმანია) — გერმანელი ფიზიკოსი, რომელმაც 1987 წელს, ალექს მიულერთან ერთად, მიიღო ნობელის პრემია მაღალტემპრატურული ზეგამტარობის აღმოჩენისათვის კუპრატებში.
| გეორგ ბედნორცი | |
|---|---|
| გერმ. Johannes Georg Bednorz | |
 | |
| დაბ. თარიღი | 16 მაისი, 1950 |
| დაბ. ადგილი | ნოიენკირხენი, ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალია, გერმანია |
| მოქალაქეობა |
 გერმანია |
| ეროვნება | გერმანია |
| საქმიანობა | ფიზიკოსი |
| მუშაობის ადგილი |
IBM-ის კვლევითი ლაბორატორია ციურიხის უნივერსიტეტი Battelle Memorial Institute |
| ალმა-მატერი | ციურიხის შვეიცარიის უმაღლესი ტექნოლოგიური სკოლა |
| სამეცნიერო ხელმძღვანელი |
ჰეინი გრენიხერი, კარლ ალექსანდერ მიულერი |
| ჯილდოები |
მარსელ ბენოის პრიზი (1986) ნობელის პრემია ფიზიკაში (1987) |
| სამეცნიერო სფერო | ფიზიკა |
ბიოგრაფია
რედაქტირებაბედნორცი დაიბადა ნოიენკრიხენში, ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალია, გერმანია, სკოლის მასწავლების ანტონის და მუსიკის მასწავლებლის ელიზაბეტის ოჯახში. ის იყო მეოთხე შვილი. მისი მშბლები წარმოშობით იყვნენ სილეზიადან, მაგრამ მეორე მსოფლიო ომის დროს აღმოჩნდნენ გერმანიაში როგორც ლტოლვილები.[1]
გეორგი ბავშობიდანვე ავლენდა ინტერესს ტექნიკისა და ინჟინერიის მიმართ. მიუხედავად მშბლების მცდელობისა რომ ის კლასიკური მუსიკით დაეინტერესებინათ, გეორგი დროის უმეტეს ნაწილს მოტოციკლებისა და მანქანებს უთმობდა. სკოლის პერიოდში ის გატაცებული იყო საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებით, უმეტესად კი ქიმიით.[1]
1968 წელს ბედნორცი ჩაირიცხა მიუნსტერის უნივერსიტეტში, ქიმიის ფაკულტეტზე. მალევე ის გადავიდა კრისტალოგრაფიის მიმართულებით, კერძოდ მინეროლოგიაზე. 1972 წელს ახალგაზრდა გეორგი სტაჟირებაზე გაგზავნეს ციურიხში, IBM-ის ლაბორატორიაში. სწორდ აქ შეხვდა პირველად ალექს მიულერს, რომელიც იმ დროს ფიზიკის დეპარტამენტის ხელმძღვანელი იყო. ბედნორცის თქმით IBM-ში გატარებულმა დრომ განსაზღვრა მისი მომავალი და გადააწყვეტინა გაეგრძელებინა სამეციერო კარიერა.[1][2]
1973 წელს მას კიდევ ერთხელ მოუწია ციურიხის სტუმრობა, ხოლო 1974 წელს შედარებით ხანგრძლივად 6 თვით ეწვია ამ ქალაქს. მისი ვიზიტის მიზანი სადიპლომო ნაშრომზე მუშაობა იყო, სადაც პეროვსკიტის ტიპის კრისტალებს იკვლევდა. ალექს მიულერმა, რომელიც იმ დროისთვის უკვე ავტორიტერული მეცნიერი იყო, დაარწმუნა ბედნორცი რომ ამ მიმართულებით გაგრძელებინა სამეცნიერო მოღვაწეობა. მისი რეკომენდაციით, 1977 წელს ბედნორცი იწყებს ETH-ში დოქტორანტურაზე სწავლას. 1978 მისი მომავალი მეუღლეც ჩამოდის ციურიხში, რომელიც ასევე დოქტორანტურის სტუდენტი ხდება [1][2]
1982 წელს, დოქტორანტურის დამთავრების შემდეგ ბედნორცი შეურთდა IBM-ის ლაბორატორიას, კერძოდ კი ალექს მიულერის ჯგუფს.[3] 1983 წელს, მიულერმა და ბედნორცმა დაიწყეს ინტენსიური კვლევა კერამიკული მასალების ელექტრული თვისებებისა. 3 წლიანი სისტემატიური ძიების შედეგ, 1986 წელს მათ აღმოაჩინე ზეგამტარობა LaBaCuO შენაერთში (ეს მასალა ასე ცნობილია როგორც LBCO -„ლაბკო“). ამ ნივთიერების კრიტიკული ტემპერატურა იყო 35 კელვინი, 12 კელვინით მეტი ვიდრე მანამდე არსებული რეკორდული მაჩვენებლი. 1987 წელს, ბედნორცმა და მიულერმა მიიღეს ნობელი პრემია ფიზიკის დარგში „მათი მნიშვნელოვანი გარღვევისთვის ზეგამტარობის აღმოჩენაშ კერამიკულ მასალებში“[4].
გეორგ ბედნორცი შედის იმ ნობელიანტთა სიაში რომელიც ნამყოფია საქართველოში [5]. 2007 წელს, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტმა უმასპინძლა საერთაშორისო კონფერენციას ფიზიკაში თემაზე: ”მაღალტემპერატურული ზეგამტარობა: თავდაპირველი კონცეფცია და ახალი შედეგები”. ამ კონფერენციაში მონაწილეობა მიიღეს ალექს მიულერმა და გეორგ ბედნორცმა.ეს კონფერენცია მიეძღვნა ალექს მიულერის 80 წლის იუბილესა და ალექს მიულერისა და გეორგ ბედნორცის მიერ მაღალტემპერატურული ზეგამტარების აღმოჩენისათვის ნობელის პრემიის მინიჭების 20 წლისთავს. კონფერენციის ორგანიზატორები თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტთან ერთად იყვნენ საქართველოს ეროვნული სამეცნიერო ფონდი, მაქს პლანკის ინსტიტუტი (გერმანია) და ციურიხის უნივერსიტეტი (შვეიცარია) [6].
ჯილდოები
რედაქტირება- ფრინც ლონდონის ჯილდო (1987)
- დანი ჰაინმანის პრიზი, გოტინგენის აკადემია (1987)[1]
- რობერ რიჩარ პოლის პრიზი (1987)[1]
- ჰიულეტ-პაკარდის ფიზიკის პრემია (1988)[1]
- მარსელ ბენოს პრიზი(1986)
- ნობელის პრემია ფიზიკაში (1987)
- ჯეიმზ მაკგოდის პრიზი (1988)
- ოტო კლუგის პრიზი (1987)
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 გეორგ ბედნორცი საიტზე Nobelprize.org, წაკითხვის თარიღი: 20 აპრილი, 2020
- ↑ 2.0 2.1 Georg Bednorz (1950–Present). Pioneers in Electricity and Magnetism. Magnet Lab. დაარქივებულია ორიგინალიდან — January 9, 2008.
- ↑ J. G. Bednorz and K. A. Müller (1986). „Possible high Tc superconductivity in the Ba−La−Cu−O system“. Z. Phys. B. 64 (1): 189–193. Bibcode:1986ZPhyB..64..189B. doi:10.1007/BF01303701.
- ↑ http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1987/index.html
- ↑ „ნობელის პრემიის ლაურეატები საქართველოში (ნაწილი პირველი)“. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-06-26. ციტირების თარიღი: 2020-06-26.
- ↑ „ნობელის პრემიის ლაურეატები საქართველოში“.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება
- Pioneers in Electricity and Magnetism – Johannes Georg Bednorz, National High Magnetic Field Laboratory.