გაიშიას ბრძოლა
გაიშიას ბრძოლა — ბრძოლა, რომელიც მოხდა ძვ.წ 203 წელს. ბრძოლა დასრულდა ლიუ ბანგის გამარჯვებით, რომელმაც თავი იმპერატორად გამოაცხადა და დააარსა ხანის დინასტია . ეს არის ჩუ-ჰანის აჯანყების ბოლო მნიშვნელოვანი ბრძოლა, რომელიც დასრულდა სიანგ იუს თვითმკვლელობით და ლიუ ბანგის უდავო მმართველობით.
ფონი რედაქტირება
ძვ.წ 204 წლის ნოემბერში ჰან-მთავარმა ჰან სინმა დაამარცხა ჩუ-ჩი კოალიცია მდინარე ვეის ბრძოლაში და 203 წლის დასაწყისში მან დაასრულა ჰანის დაპყრობა ცის სამეფოში. ამ მიზეზების გამო, დასავლეთ ჩუს ჰეგემონ-მეფის, სიანგ იუს მდგომარეობა სულ უფრო დაუცველი ხდებოდა. 205 წლიდან მან და ლიუ ბანგმა, ჰანის მეფემ, გამოფიტეს ერთმანეთი ცენტრალურ დაბლობში და სიანგს პრაქტიკულად არ ჰქონდა შესაძლებლობა ჩრდილოეთ ჩინეთის კონტროლი ჰან სინისგან ჩამოერთვა. ამიტომ, სიანგ იუმ გაუგზავნა ელჩი ჰან სინს წინადადებით, რომ იგი ნეიტრალური დარჩეს და ჩინეთი გაიყოს ლიუ ბანგს, სიანგ იუსა და ჰან სინს შორის. ჰან სინის მრჩეველმა კუაი ტონგმა მოუწოდა მას მიეღო ეს წინადადება და ზუსტად იწინასწარმეტყველა, რომ ლიუ ბანგი საბოლოოდ სიკვდილით დასჯის ჰან სინს. თუმცა, ჰან სინი მადლობელი იყო იმ შესაძლებლობებისთვის, რაც მან მიიღო ლიუ ბანგისგან და გაიხსენა, რომ როდესაც ის ადრე მსახურობდა სიანგ იუ მცველად, სიანგ იუმ უარი თქვა მისი წინადადებების მოსმენაზე. შედეგად, მან აირჩია ლიუ ბანგის ერთგული ყოფილიყო.[1]
იმავე დროს, ლიუ ბანგი და სიანგ იუ დაბანაკდნენ დასავლეთ გუანვუს გორაზე და აღმოსავლეთ გუანვუს გორაზე, ჩუს კონტროლირებად ქალაქ სინგიანგის ჩრდილოეთით. სულ უფრო იმედგაცრუებული, სიანგ იუ დაემუქრა ლიუ ბანგის დატყვევებულ მამასა და ცოლის მოკვლით და ცეცხლზე მოხარშვით, რათა აიძულოს ლიუ ბანგს დანებება. ლიუ ბანგმა უბრალოდ უპასუხა, რომ რადგან ორივემ ფიცი დადო, და ერთმანეთი "ძმებად" მიიჩნიეს ის ფაქტობრივად ხარშავდა მამამისს და ხუმრობდა, რომ სიანგ იუს არ უნდა დავიწყებოდა რომ გაეგზავნა „მათი“ მამით სავსე ხორცის თასი, რათა გაეზიარებინათ, როგორც კარგ ძმებს. მას შემდეგ, რაც წარუმატებლად სცადა დაეყოლიებინა ლიუ ბანგი დუელზე, სიანგ იუმ ასევე სცადა ლიუ ბანგის მოკვლა ფარული მშვილდოსნების გამოყენებით სიტყვიერი გაცვლის დროს. თუმცა, ეს უკანასკნელი გადაურჩა ჭრილობას.
203 წლის აგვისტოში ლიუ ბანგმა გაგზავნა ელჩი სიანგ იუსთან სამშვიდობო მოლაპარაკებების ჩასატარებლად. სიანგ იუს არმიას საკვები აკლდა. ჰანის მომხრე მეომარი პენ იუ 205 წლიდან თავს ესხმოდა სიანგ იუ-ს მომარაგების ხაზებს; ცის დაკარგვამ კიდევ უფრო იმოქმედა საკვების მიწოდებაზე; და ჰან სინმა, ცის მეფემ, დაიწყო თავდასხმები ჩუს კერაზე ჩრდილოეთიდან. ამ მიზეზების გამო, სიანგ იუ დათანხმდა მოლაპარაკებას. ლიუ ბანგის მამა და ცოლი დაუბრუნეს მას და შეთანხმდნენ, რომ ჩინეთი უნდა გაეყოთ ძველი ჰონგგუს არხის გასწვრივ.
სექტემბერში სიანგ იუმ დაიწყო აღმოსავლეთიდან გასვლა, მაგრამ ლიუ ბანგის სამშვიდობო წინადადება იყო ჰანის მრჩევლების, ჟანგ ლიანგის და ჩენ პინგის მიერ შემუშავებული ხრიკი, რათა სიანგ იუს დაებრუნებინა ლიუს მამა და ცოლი და დაეთმო კონტროლი სინგიანზე, შემდეგ კი მოუმზადებელ სიანგს თავს დასხმოდნენ. ოქტომბერში ლიუ ბანგმა დაარღვია მშვიდობა, დაედევნა სიანგ იუს იანსიამდე და მან გაგზავნა ელჩები ჰან სინსა და პენ იუესთან, უბრძანა მათ შეერთებოდნენ მას გულინგში, რათა გაენადგურებინათ სიანგ იუს ჯარი. თუმცა, მას შემდეგ, რაც ლიუ ბანგი გულინგისკენ წავიდა, ჰან სინი და პენ იუ არ მოვიდნენ. შემდეგ სიანგ იუ თავს დაესხა და მძიმე მარცხი მიაყენა ლიუს არმიას, აიძულა ლიუს ჯარისკაცები დარჩენილიყვნენ თავიანთი ბანაკის ბარიკადების მიღმა.
ჟანგ ლიანგისა და ჩენ პინგის რჩევით, ლიუ ბანგმა პირობა დადო, რომ ჰან სინი ჩუს მეფედ და პენ იუე ლიანგის მეფედ აქცევდა. ამ სტიმულით, ჰან სინი და პენ იუე უფრო მოუთმენლად მიუძღვნიდნენ თავს ჩუში შეჭრას, ჰან სინი, როგორც გენერალი, ხელმძღვანელობდა სტრატეგიის შემუშავებას.[2]
ბრძოლა რედაქტირება
ჰან სინის მიერ ცის სახელმწიფოს დაპყრობით, ჰანი და მათი მოკავშირეები ახლა სრულად აკონტროლებდნენ ჩრდილოეთ ჩინეთს და ჰან სინს ახლა შეეძლო ლაშქრობა სიანგ იუს წინააღმდეგ. როგორც ცის მეფეს, მოკავშირეებთან ჟაოსა და იანთან ერთად, მას ახლა უფრო დიდი არმია ჰყავდა, ვიდრე თავად ლიუ ბანგს, რომლის არმია, სიანგ იუსთან ერთად, გამოიფიტა ცენტრალურ დაბლობზე ორმხრივი კამპანიების შედეგად. საკუთარი არმიის, ლიუ ბანგის, პენ იუეს ძალების და სამხრეთით ჯიუჯიანში მდებარე ჰანისა და მოკავშირე ძალების გამოყენებით, 203 წლის ბოლოს ჰან სიინმა წამოიწყო მრავალმხრივი შეჭრა ჩუზე. ჰანმა შეუტია უფრო ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან, პენგმა უფრო ახლოს ჩრდილო-აღმოსავლეთით, ლიუმ დასავლეთით, ინგ ბუმ უფრო ახლოს სამხრეთ-აღმოსავლეთით და ჟოუ იინმა და ლიუ ჯიამ უფრო სამხრეთ-აღმოსავლეთით. ჰან სინის საერთო მეთაურობით, დეკემბერში ჯარებმა შეძლეს კოორდინაცია და შეერთება ჩუს ტერიტორიაზე, რაც ლოგისტიკურად შთამბეჭდავი წარმატება იყო იმის გათვალისწინებით, რომ ზამთარი იყო. დეტალები გაურკვეველია, მაგრამ თუ სიანგ იუ აპირებდა რომელიმე ამ არმიის დამარცხებას, სანამ ისინი გაერთიანებას შეძლებდნენ, მან ეს ვერ შეძლო.[3]
კოალიციურმა არმიამ დაამარცხა სიანგ იუ ბრძოლაში ყოფილი ჩუს დედაქალაქ ჩენთან, სანამ კვლავ გაიმართა ბრძოლაში გაიშიაში. ჰან სინის მიერ ჩრდილოეთ ჩინეთის დაპყრობის გამო, ჰანის კოალიციამ გადააჭარბა სიანგ იუს არმიას. გაიშიას ბრძოლაში ჰან სინის ტაქტიკა გარკვეულწილად ჰგავდა ჰანიბალ ბარკას ტაქტიკას კანეს ბრძოლაში . წარუმატებლობის შემთხვევაში ორი სარეზერვო ხაზი ჩამოაყალიბა, მისი ცენტრი წინ წაიწია მტრის ცენტრის წინააღმდეგ. ვერ მოიპოვა უპირატესობა სიანგ იუს ვეტერანებთან, ჰან სინმა შემდეგ გაიყვანა თავისი ცენტრი, რომელიც, სავარაუდოდ, მაშინ მისდევდნენ სიანგ იუს კაცებს. თუმცა, ჰანის არმიის მარცხენა და მარჯვენა ფლანგები, რომლებსაც მეთაურობდნენ, სავარაუდოდ, გენერალი გუნგი და გენერალი პი, შემდეგ თავს დაესხნენ სიანგ იუ ჯარს ორივე მხრიდან, სავარაუდოდ ორმაგი კონვერტით. ჰან სინმა დააბრუნა თავისი ცენტრი თავდასხმაში, მას შემდეგ რაც მტერი ადგილზე იყო მიმაგრებული და იწყებდა შერყევას და მან დიდი მარცხი მიაყენა ჩუს არმიას.
დამარცხების შემდეგ,სიანგ იუ გადარჩენილებთან ერთად უკან დაიხია თავის ბანაკში, სადაც ისინი გარშემორტყმული იყვნენ და იმ ღამეს, ჰანის ქვეითებმა, რომელთაგან ბევრი წარმოშობით ჩუდან იყო, მღეროდნენ ჩუს ტრადიციულ სიმღერებს. ამან სიანგ იუს არმიაში დეზერტირება გამოიწვია და სიანგი დააჯერა, რომ ბევრი ჩუ ჯარისკაცი უკვე გადავიდა ჰანის ჯარში. ჯარისკაცებს სჯეროდათ, რომ თავიანთ პოზიცია აზრი აღარ ჰქონდა, იმავე ღამით სიანგი მხოლოდ 800 მხედრით გაიქცა. გუან იინგის მეთაურობით ჰანის კავალერიის დაედევნა და დევნის დროს დარჩენილი მხედრების უმეტესი ნაწილი დაკარგა, როცა მდინარე ვუს მიაღწია, მან გადაწყვიტა საბოლოო ბრძოლა მდინარე ჰანთან კავალერიის წინააღმდეგ გაემართა. გავრცელებული ინფორმაციით, მან მოკლა ასობით ჰანი მდევარი და მრავალჯერ დაჭრეს მანამ, სანამ ყელის გამოჭრით თავი მოიკლა. ჰანის მხედრებმა, რომლებსაც ჯილდოებს ჰპირდებოდნენ სიანგ იუს მკვლელობისთვის, მისი სხეული დაანაწევრეს, რათა სიანგის მკვლელობა დაებრალებინათ. როდესაც ხუთმა ჯარისკაცმა სიანგ იუს თავი და კიდურები ააწყო მის ამოსაცნობად, ჯილდო - 1000 ოქრო და 10 000 კომლისაგან შემდგარი ფეოდი, ხუთმაა მხედარმა ეს ჯილდო გაიყო.
შემდგომი მოვლენები რედაქტირება
202 წლისთვის წინააღმდეგობის უმეტესი ნაწილი ჩახშობილი იყო. ჰან სინმა დაიპყრო ქალაქები ლუ და ჰულინგი (ლუ საბოლოოდ დანებდა, როცა მას აჩვენეს სიანგ იუ თავი), ხოლო ლიუ ბანგმა გაგზავნა ჯინ ქსი, რათა დაეპყრო ლინციანგის პრო-ქსიანგ იუ სამეფო და დაემორჩილებინა მისი მეფე გონგ ვეი, რომელიც სიკვდილით დასაჯეს. ლიუ. თებერვალში ლიუ ბანგი ავიდა ტახტზე, როგორც გაოზუ, ხანის დინასტიის პირველი იმპერატორი. სიანგ იუ წარმატებით რომ უკან დაეხია ვუში, მას შეეძლო შეეჩერებინა ხანის წინსვლა.[4]
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Qian, Sima. Records of the Grand Historian, Section: The Marquis of Huaiyin.
- ↑ Hung, Hing Ming (2011). The Road to the Throne: How Liu Bang Founded China's Han Dynasty. Algora, გვ. 155. ISBN 978-0875868387.
- ↑ Hung, Hing Ming (2011). The Road to the Throne: How Liu Bang Founded China's Han Dynasty. Algora, გვ. 156–157. ISBN 978-0875868387.
- ↑ Qian, Sima. Records of the Grand Historian, Sections: Emperor Gaozu of Han, Fan Kuai, Jin Xi, Li Shang.