ბრიჰუგეას ბრძოლა

ბრიჰუგეას ბრძოლა
ესპანური მემკვიდრეობისათვის ომის ნაწილი ნაწილი
თარიღი	8-9 დეკემბერი, 1710
მდებარეობა	ბრიჰუეგა, გვადალაჯარა, ესპანეთი
შედეგი	ფრანგო-ესპანელების გამარჯვება
მხარეები
Kingdom of Great Britain  Kingdom of France ფილიპე V
მეთაურები
ჯეიმზ სტენჰოპი ჩარლზ უილსი ლუი ჟოზეფ დე ვანდომი
ძალები
4,000 10,000, 12,000+
დანაკარგები
600 დაღუპული, 3400 დაჭრილი ან ტყვედ ჩავარდნილი 1,200 დაღუპული ან დაჭრილი

ბრიჰუგეას ბრძოლა — ბრიჰუეგა არის მუნიციპალიტეტი, რომელიც მდებარეობს ესპანეთში, გვადალახარის პროვინციაში. 2007 წლის აღწერის მონაცემებით მუნიციპალიტეტში ცხოვრობდა 2835 ადამიანი.

1710 წელს მძიმე ბრძოლა გაიმართა მუნიციპალიტეტში ლორდ სტენჰოპის ჯარებსა და ფრანკო-ესპანურ არმიას შორის ესპანეთის მემკვიდრეობისათვის ომის დროს. ქალაქი ასევე იყო ძალადობრივი ბრძოლების ზონა ესპანეთის სამოქალაქო ომში გვადალახარას ბრძოლის დროს.

პრელუდია

1710 წელს, ალმენარის ბრძოლასა (27 ივლისი) და სარაგოსას ბრძოლაში (20 აგვისტო) გამარჯვებებმა საშუალება მისცა დიდი ალიანსის არმიას, რომელიც მხარს უჭერდა კარლ IV-ს, მეორედ დაეპყრო მადრიდი. 21 სექტემბერს ესპანეთის ერცჰერცოგი, ჩარლზ III, მოკავშირეების ცნობით შევიდა მის მომავალ დედაქალაქში. მაგრამ 1710 წლის შემოსევა 1706 წლის შემოსევის მსგავსი აღმოჩნდა: ალიანსის 23000 კაციდან, 2000 დაკარგეს ალმენარასა და სარაგოსაში მოქმედებებში, ამის ფონზე პარტიზანებთან მუდმივი შეტაკებით და ავადმყოფობით, მათი დაპყრობების გამართვა და ორი კასტილიის ოკუპაცია რთული იქნებოდა, იმიტომ რომ ბრძოლები უთანასწორო იქნებოდა. პორტუგალიელებმა ვერ შეძლეს მათთვის დახმარების გაწევა.

ბურბონის არმია სწრაფად გადააკეთა და მისი რეორგანიზაცია მოახდინა ფრანგმა გენერალმა დუქ დე ვანდომმა, რომელიც ფილიპე V-ს სამსახურში ფააყენა მეფის ბაბუამ, მზის მეფემ. ესპანელ მოხალისეებს და რეგულარულ ქვედანაყოფებს შეუერთდნენ ირლანდიური ბრიგადა და ფრანგული ჯარები, რომლებმაც ფარულად მიმართეს ესპანეთს, რათა მათ არმიაში გაერთიანებულიყვნენ.

მადრიდი დაცარიელდა, ყველამ მიატოვა, გარდა უღარიბესი მოსახლეობისა და დიდი ალიანსის პოზიცია გაუსაძლისი გახდა. 9 ნოემბერს ალიანსმა ქალაქიდან ევაკუაცია მოახდინა და კატალონიაში უკან დახევა დაიწყო. არმიის ძირითადი ნაწილის დატოვების შემდეგ, ერცჰერცოგი 2000 კავალერიისგან შემდგარი გვარდიით დაწინაურდა და სწრაფად დაბრუნდა ბარსელონაში. ჯარის დანარჩენი ნაწილი ორ რაზმად გაიყო, მათ დივიზიას დაეკისრა საკვების მოძიება, რომელიც იმ დროისთვის საკმაოდ რთულ ამოცანას წარმოადგენდა. გენერალი გვიდო სტარჰემბერგი წინ მიიწევდა 12 000 კაცთან ერთად, ისინი ერთი დღის გზით იყვნენ წინ ბრიტანულ ჯარებზე, ბრიტანული ჯარები შეადგენდა 5000 კაცს, რომელსაც ლორდ სტენჰოპი მეთაურობდა. ძალების ამ განყოფილებამ კატასტროფა მოახდინა დუქ დე ვანდომის თანდასწრებით, ვანდომი იყო უნარიანი ლიდერი, დიდი მარაგით.

ბრძოლა

ვანდომი თალავერიდან თავისი ჯარით გაემგზავრა და უკან დახეულ ბრიტანულ არმიას გაჰყვა ისეთი სისწრაფით, რომელიც ალბათ არასოდეს არავის განუვითარებია ასეთ სეზონში და ასეთ ქვეყანაში. შუახნის ფრანგი ხელმძღვანელობდა თავის ფრანკო-ესპანურ არმიას დღე და ღამე. ტიპიური ვანდომის სტილში მან გადაცურა დატბორილი ჰენარესი, რომელიც თავისი კავალერიის სათავეში იყო და რამდენიმე დღეში გაუსწრო სტენჰოპს, რომელიც ბრიუეგაში იმყოფებოდა დიდი ალიანსის არმიის მარცხენა ფრთასთან ერთად.

ჩემთან არავინაა თქვა ბრიტანელმა გენერალმა და წარმოიდგენდა, რომ ისინი მათგან უკვე რამდენიმე დღის მანძილზე იყვნენ და მათი უბედურება გამოწვეული იყო მტრის არმიის წარმოუდგენელი მონდომებით. სტენჰოპს უკვე თითქმის აღარ ჰქონდა საკმარისი დრო იმისათვის, რომ მესინჯერი გაეგზავნა არმიის ცენტრში, რომელიც რამდენიმე ლიგის მოშორებით იყო ბრიჰუეგადან, მანამ სანამ ვანდომი იქ 8 დეკემბერს საღამოს იქნებოდა. მეორე დილით ქალაქის ინვესტიცია ჩატარდა ყველა მხრიდან.

ბრიჰუეგას კედლები მძიმე ქვემეხით ააფეთქეს, ერთ-ერთი ჭიშკრის ქვეშ ნაღმი ამოვარდა. ბრიტანელები საშინელ ახორციელებდნენ ქვემეხებით, სანამ მათი ფხვნილი არ დაიხარჯა. შემდეგ ისინი სასოწარკვეთილები იბრძოდნენ უმრავლესობის წინააღმდეგ, მათ წამოიწყეს ბაიონეტის ბრალდება ვანდომის კაცების წინააღმდეგ, მაშინ როდესაც ისინი შეიჭრნენ ქალაქში. ამის შედეგადა დაუნდობელი ჩხუბები იქნა გამოწვეული ქუჩებში. ბრიტანელებმა ცეცხლი წაუკიდეს შენობებს, რომლებიც მათმა თავდამსხმელებმა აიღეს, მაგრამ ამაოდ. ბრიტანელმა გენერალმა დაინახა, რომ შემდგომი წინააღმდეგობა მხოლოდ უსარგებლო ხოცვა-ჟლეტას გამოიწვევდა. მან დაასრულა კაპიტულაცია და მისი ჯარისკაცები საპატიო პირობებით სამხედრო ტყვეებად აქცა.

შემდეგ

ვენდომმა ძლივს მოაწერა ხელი კაპიტულაციაზე, როცა შეიტყო, რომ სტარემბერგი სტენჰოპის დასახმარებლად მიდიოდა. 10 დეკემბერს ისინი ერთმანეთს შეხვდანენ ვილავიჩიოსას სისხლიან ბრძოლაში, რის შემდეგაც სტარჰემბერგმა განაგრძო მოკავშირეთა უკანდახევა.

ბრიტანეთის ჯარები დიდხანს არ დარჩნენ ტყვეობაში, ისინი გაცვალეს და სახლში გაგზავნეს 1711 წლის ოქტომბერში.

დამარცხებამ ხელი შეუწყო ჰარლის მთავრობის გეგმის გამართლებას საფრანგეთთან კომპრომისული მშვიდობის შესახებ უტრეხტის ზავზე. შეთანხმების მოწინააღმდეგეებმა გააპროტესტეს ეს ყველაფერი „არა მშვიდობა ესპანეთის გარეშე“ მოტივით. მიუხედავად ამისა, მოკავშირეთა ძალები გაიყვანეს, საბოლოო მოქმედება მოხდა ბარსელონას ალყისას 1714 წელს.

ლიტერატურა

• Frey, Linda and Marsha (1995). The Treaties of the War of the Spanish Succession: an Historical and Critical Dictionary. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-27884-6.