აღმოსავლეთის მონადირე-შემგროვებელი
აღმოსავლეთის მონადირე-შემგროვებელი (ინგლ. Eastern Hunter-Gatherer; EHG), აღმოსავლეთ ევროპელი მონადირე-შემგროვებელი — ტერმინი, რომელიც არქეოგენეტიკაში აღნიშნავს აღმოსავლეთ ევროპის მეზოლითის მონადირე-შემგროვებლების წარმომავლობას.[1] მეზოლითის ხანაში დასავლეთ მონადირე-შემგროვებლის განსახლების არეალი, ბალტიის ზღვიდან ურალის მთებამდე და პონტურ-კასპიურ სტეპამდე ვრცელდებოდა.[2]
სკანდინავიელ მონადირე-შემგროვებლებთან (SHG) და დასავლეთ მონადირე-შემგროვებლებთან (WHG) ერთად, აღმოსავლეთ მონადირე-შემგროვებელი (EHG) შეადგენს პოსტ-გამყინვარების პერიოდის ადრეულ ჰოლიცენიური ევროპის სამიდან ერთ-ერთ გენეტიკურ ჯგუფს.[3] WHG-სა და EHG-ს შორის საზღვარი უხეშად იყოფოდა ქვემო დუნაისთან, ჩრდილოეთით კი, დნეპრისგან დასავლეთით მდებარე ტყეებით, ბალტიის ზღვის მიმართულებით.[4]
ჰააკ და სხვების (2015) მიერ ჩატარებული კვლევის თანახმად, აღმოსავლეთის მონადირე-შემგროვებლს 75% უძველესი ჩრდილოეთ ევრაზიულის (ANE) და 25% დასავლეთ მონადირე შემგროვებლის (WHG) წარმომავლობა გააჩნია, და თავადაც მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა დასავლეთის მონადირე-შემგროვებლისა და სკანდინავიელი მონადირე-შემგროვებლის (WHG-სა და EHG-ს ნარევი) წარმომავლობაზე. ვანგი და სხვების (2018) თანახმად მათი წარმომავლობის 9% ANE-ს, ხოლო 91% იმ ჯგუფს განეკუთვნება, რომელიც ენათესავებოდა, თუმცა გამოირჩეოდა WHG-სგან.[5] ნეოლითისა და ადრეული ენეოლითის ხანაში, პონტურ-კასპიური სტეპის აღმოსავლეთ მონადირე-შემგროვებლება ჩამოაყალიბეს იამნაიას კულტურა, მას შემდეგ რაც ისინი შეერივნენ კავკასიელ მონადირე-შემგროვებლებს (CHG).[6] იამნაიას კულტურამ და მისმა მემკვიდრეებმა, სავარაუდოდ, წამოიწყეს მასიური მიგრაცია, რამაც ევრაზიის ფართო ტერიტორიაზე ინდოევროპული ენების გავრცელება გამოიწვია.
გარეგნობა რედაქტირება
ითვლება, რომ აღმოსავლეთის მონადირე-შემგროვებლებს ჰქონდათ ყავისფერი თვალები, ქერა თმა და ღია ფერის კანი.[7][8]
ლიტერატურა რედაქტირება
- Anthony, David W. (2019b) „Ancient DNA, Mating Networks, and the Anatolian Split“, Dispersals and Diversification: Linguistic and Archaeological Perspectives on the Early Stages of Indo-European. BRILL, გვ. 21–54. ISBN 978-9004416192.
- Günther, Thorsten (January 1, 2018). „Population genomics of Mesolithic Scandinavia: Investigating early postglacial migration routes and high-latitude adaptation“. PLOS Biology. PLOS. 16 (1): e2003703. doi:10.1371/journal.pbio.2003703. PMC 5760011. PMID 29315301. ციტირების თარიღი: January 9, 2020.
- Haak, Wolfgang (June 11, 2015). „Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe“. Nature. Nature Research. 522 (7555): 207–211. doi:10.1038/nature14317. PMC 5048219. PMID 25731166.
- Jones, Eppie R. (February 20, 2017). „The Neolithic Transition in the Baltic Was Not Driven by Admixture with Early European Farmers“. Current Biology. Cell Press. 27 (4): 576–582. doi:10.1016/j.cub.2016.12.060. PMC 5321670. PMID 28162894.
- Kashuba, Natalija (May 15, 2019). „Ancient DNA from mastics solidifies connection between material culture and genetics of mesolithic hunter–gatherers in Scandinavia“. Communications Biology. Nature Research. 2 (105): 185. doi:10.1038/s42003-019-0399-1. PMC 6520363. PMID 31123709.
- Lazaridis, Iosif (July 25, 2016). „Genomic insights into the origin of farming in the ancient Near East“. Nature. Nature Research. 536 (7617): 419–424. doi:10.1038/nature19310. PMC 5003663. PMID 27459054.
- Mathieson, Iain (November 23, 2015). „Genome-wide patterns of selection in 230 ancient Eurasians“. Nature. Nature Research. 528 (7583): 499–503. doi:10.1038/nature16152. PMC 4918750. PMID 26595274.
- Mathieson, Iain (February 21, 2018). „The Genomic History of Southeastern Europe“. Nature. Nature Research. 555 (7695): 197–203. doi:10.1038/nature25778. PMC 6091220. PMID 29466330.
- Mittnik, Alisa (January 30, 2018). „The genetic prehistory of the Baltic Sea region“. Nature Communications. Nature Research. 16 (1): 442. doi:10.1038/s41467-018-02825-9. PMC 5789860. PMID 29382937.
- Narasimhan, Vagheesh M. (September 6, 2019). „The formation of human populations in South and Central Asia“. Science. American Association for the Advancement of Science. 365 (6457): eaat7487. bioRxiv 10.1101/292581. doi:10.1126/science.aat7487. PMC 6822619. PMID 31488661.
- Saag, Lehti (July 24, 2017). „Extensive Farming in Estonia Started through a Sex-Biased Migration from the Steppe“. Current Biology. Cell Press. 27 (14): 2185–2193. doi:10.1016/j.cub.2017.06.022. PMID 28712569.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Haak, Wolfgang; Lazaridis, Iosif; Patterson, Nick; Rohland, Nadin; Mallick, Swapan; Llamas, Bastien; Brandt, Guido; Nordenfelt, Susanne; Harney, Eadaoin; Stewardson, Kristin; Fu, Qiaomei (2015-06-01). "Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe". Nature. 522 (7555): 207–211. doi:10.1038/nature14317. ISSN 1476-4687. PMC 5048219. PMID 25731166.
- ↑ Anthony 2019b, p. 27.
- ↑ Kashuba 2019: "Earlier aDNA studies suggest the presence of three genetic groups in early postglacial Europe: Western hunter–gatherers (WHG), Eastern hunter–gatherers (EHG), and Scandinavian hunter–gatherers (SHG)4. The SHG have been modelled as a mixture of WHG and EHG."
- ↑ Anthony 2019b, p. 28.
- ↑ Wang 2018.
- ↑ Haak, Wolfgang; Lazaridis, Iosif; Patterson, Nick; Rohland, Nadin; Mallick, Swapan; Llamas, Bastien; Brandt, Guido; Nordenfelt, Susanne; Harney, Eadaoin; Stewardson, Kristin; Fu, Qiaomei (2015-06-01). „Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe“. Nature. 522 (7555): 207–211. doi:10.1038/nature14317. ISSN 1476-4687. PMC 5048219. PMID 25731166.
- ↑ Günther 2018.
- ↑ Hanel, Andrea; Carlberg, Carsten (2020). „Skin Colour and Vitamin D: An update“. Experimental Dermatology. 29 (9). "Interestingly, eastern and Scandinavian hunter-gatherers had light skin,[48] in contrast to Baltic hunter-gatherers who kept their dark skin only until 3800 years ago when farming was introduced in this region by the Bronze Age expansion of people of Russian steppe origin.[56, 57]"