ჯიპი

ჯიპი — ტერმინი, რომლითაც მსოფლიოში და უფრო ხშირად ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში არამართებულად მოიხსენიებენ SUV-ის ტიპის მსუბუქ ან ნახევრადსატვირთო ყველგანმავალ, მრავალდანიშნულებიან ავტომობილებს. ბოლო წლებში, Jeep-ის ბრენდის სავაჭრო ნიშნის მფლობელი კომპანია „კრაისლერი“ დაჟინებით ცდილობს ტერმინ „ჯიპის“ ჩანაცვლებას „ყველგანმავლით“, მიუხედავად იმისა, რომ თავად ინგლისური სიტყვა ჯიპი წარმოადგენს ჟარგონიზმს, რომელიც გავრცელებული ვერსიით მომდინარეობს აკრონიმისგან „GP“ (ჯი-ფი; ინგლ. „General Purpose“ — საერთო დანიშნულების, სხვადასხვა გამოყენების).

საავტომობილო სამყაროში ჯიპი ჩვეულებრივ ეწოდება მაღალი გამავლობის ავტომობილებს, გამოშვებულს სავაჭრო ნიშნით Jeep.

ისტორია

ტერმინის ზუსტი წარმოშობა დაუდგენელია და მის შესახებ მრავალი სხვადასხვა მოსაზრება არსებობს. დაზუსტებით მხოლოდ ის შეიძლება ითქვას, რომ ავტომობილებთან მიმართებაში იგი გავრცელდა დაახლოებით 1940-იანი წლებიდან, მეორე მსოფლიო ომის წინა პერიოდიდან, როცა ამერიკაში დაიწყო სამხედრო მრავალდანიშნულებიანი, სრულამძრავიანი (4-თვლიანი) მსუბუქი ავტომანქანის პროტოტიპის შექმნა კომპანია „ფორდის“ მიერ სახელწოდებით Ford GP, ხოლო შემდეგ მისი სახეცვლილი ვერსიის წარმოება „ვილისის“ დიზაინით, დასახელებით Ford GPW, რომლის აბრევიატურა იშიფრებოდა შემდეგნაირად: G — სამთავრობო (ინგლ. Government) ხელშეკრულება, P — მანქანის ღერძებს შორის 80-დუიმიანი საფირმო ბაზა, W — „ვილისის“ (ინგლ. Willys-ის) ლიცენზია. თუმცა, გამომდინარე იქიდან, რომ ამ სახის ავტომანქანები მრავალი სხვადასხვა დანიშნულებისთვის აღმოჩნდა გამოსადეგი, შემოკლება ჯიპი (GP) მსოფლიოში თანდათან დამკვიდრდა, როგორც ტერმინ უნივერსალურის (ინგლ. General Purpose) აღმნიშვნელი.

Ford GPW / Willys MB

არსებობს სხვა ვერსიებიც, რომ მისი წარმომავლობა შეიძლება უკავშირდებოდეს, იმ დროს მეტად პოპულარული ამერიკული კომიქსის „პაპაის“ ერთ-ერთი პატარა და მოხერხებული პერსონაჟის, „იუჯინ ჯიპის“ სახელს, ან სამხედროებში გავრცელებულ ჟარგონს, რომელსაც ახალბედებს ეძახდნენ, ან კი უბრალოდ შედეგია, დროთა განმავლობაში, ამ ყველა მნიშვნელობის თავისთავად შერწყმის.

პირველი ცნობა მასმედიაში, სადაც ტერმინი ჯიპია მოხსენიებული, არის 1941 წელს გამოქვეყნებული სტატია გაზეთში The Washington Daily News, რომელშიც საუბარი იყო Willys Quad-ის საჩვენებელ ვერსიაზე, თანდართული ფოტოთი. რამდენიმე თვის შემდეგ კი ჟურნალში Field Artillery ასევე ამ სახელით იყო მოხსენიებული „ბანტამი“ (ინგლ. Bantam) და „ფორდის“ სხვა საცდელი ნიმუშები.

პირველ სამოქალაქო მოდელს, რომლის ძარაზეც ამოტვიფრული იყო სიტყვა Jeep, წარმოადგენდა კომპანია „ვილის-ოვერლენდის“ (ინგლ. Willys-Overland) შემუშავებული Willys CJ-2A. რომლის გამოშვება დაიწყო 1945 სექტემბერში.

1950 წლიდან კი სავაჭრო ნიშანი Jeep წარმოადგენს კომპანია „ვილის-ოვერლენდის“ კუთვნილებას, რომლის სამართალმემკვიდრეც დღესდღეობით არის „კრაისლერი“.

რესურსები ინტერნეტში

• ტერმინ „ჯიპის“ წარმომავლობის შესახებ დაარქივებული 2017-12-24 საიტზე Wayback Machine. (ინგლისური)
• „Jeep-ის“ ისტორია (ინგლისური)