შუა საუკუნეების სამზარეულო
შუა საუკუნეების სამზარეულო მოიცავს შუა საუკუნეებში სხვადასხვა ევროპული კულტურის საკვებს, კვებით ჩვევებს და სამზარეულოს ტექნიკას, რაც მეხუთედან მეთხუთმეტე საუკუნემდე გაგრძელდა. ამ პერიოდში კვების რაციონი და სამზარეულო ნაკლებად შეიცვალა, ვიდრე ადრეულ თანამედროვე პერიოდში, როდესაც ამ ცვლილებებმა თანამედროვე ევროპული სამზარეულოს საფუძველი ჩაყარა. ადრეული შუა საუკუნეების განმავლობაში მარცვლეული რჩებოდა ყველაზე მნიშვნელოვან საკვებად, რადგან ბრინჯი გვიან შემოიტანეს, კარტოფილი კი მხოლოდ 1536 წელს შემოიტანეს, მასობრივი მოხმარება გაცილებით გვიან ფიქსირდება. ქერის, შვრიის და ჭვავის პოპულარობა დიდი იყო ღარიბებში. ხორბალი მმართველი კლასებისთვის იყო. საზოგადოების ყველა წევრი მოიხმარდა ისეთ პროდუქტებს, როგორიცაა პური, ფაფა, გრუელი და მაკარონი. ლობიო და ბოსტნეული მნიშვნელოვანი დანამატები იყო ქვედა რიგის მარცვლეულზე დაფუძნებული რაციონისთვის. (ფასელოს ლობიო, დღეს "ჩვეულებრივი ლობიო") ახალი სამყაროდან იყო და შემოვიდა კოლუმბიური გაცვლის შემდეგ XVI საუკუნეში.)
ხორცი უფრო ძვირი და შესაბამისად პრესტიჟული იყო. ხორცის მოპოვების ყველაზე პოპულარული ფორმა ნადირობა იყო, რომელიც გავრცელებული იყო მხოლოდ თავადაზნაურობაში. ყველაზე მეტად მოიხმარდნენ ღორის ხორცს, ქათამს და სხვა შინაურ ცხოველებს. საქონელი, რომელსაც უფრო მეტად მიწის დამუშავებისთვის იყენებდნენ, ნაკლებად გავრცელებული იყო, როგორც საკვები. ქაშაყი ჩრდილოეთ პოპულაციებში იყო ძირითადი საყრდენი - ხმელი, შებოლილი ან დამარილებული. ქაშაყის გარდა პოპულარობით სარგებლობდა სხვა მარილიანი და მტკნარი წყლის თევზებიც. [1]
ნელი ტრანსპორტირებისა და საკვების შენახვის ტექნიკამ (გაშრობის, დამარილების, შებოლვის და დამწნილების საფუძველზე) მრავალი საკვებით საქალაქთაშორისო ვაჭრობა შესაძლებელი გახადა, იმის მიუხედავად, რომ ის ძალიან ძვირი ღირდა. ამის გამო, თავადაზნაურობის საკვები უფრო მეტად იყო მიდრეკილი უცხოური გავლენისკენ, ვიდრე ღარიბი სამზარეულოსი; ეს დამოკიდებული იყო ეგზოტიკურ სანელებლებზე და ძვირადღირებულ იმპორტზე. როგორც საზოგადოების თითოეულმა საფეხურმა მიბაძა მის ზემოთ არსებულ საფეხურს, XII საუკუნიდან დაწყებული საერთაშორისო სავაჭრო და საგარეო ომების ინოვაციები თანდათანობით ვრცელდებოდა შუა საუკუნეების ქალაქების საშუალო ფენაში. გარდა ისეთი მდიდრული ნივთებისა, როგორიცაა სანელებლები, იკრძალებოდა გარკვეული საკვების მიღება კონკრეტულ სოციალურ კლასებს შორის და კანონები ამცირებდა თვალსაჩინო მოხმარებას ახალ სიმდიდრეს შორის. სოციალური ნორმები ასევე გვკარნახობდა, რომ მშრომელთა კლასის საკვები ნაკლებად დაიხვეწებოდა, რადგან ითვლებოდა, რომ ბუნებრივი მსგავსება იყო ადამიანის შრომასა და საკვებს შორის; ხელით შრომას სჭირდება უხეში, იაფი საკვები.
კვება
რედაქტირებაევროპაში ჩვეულებრივ დღეში ორჯერადი კვება იყო გავრცელებული: სადილი შუა დღეს და მსუბუქი სუფრა საღამოს. გვიან შუა საუკუნეებში ორჯერადი კვება უცვლელად შენარჩუნდა. მცირე შუალედური კვება ჩვეულებრივი მოვლენა იყო, მაგრამ ეს გახდა სოციალური სტატუსის საკითხი, რადგან მათ, ვისაც ხელით შრომის შესრულება არ უწევდათ, შეეძლოთ ამის გარეშეც ეცხოვრათ. [2]. იმის გამო, რომ ეკლესია ქადაგებდა ჭირვეულობისა და ხორცის არ მიღებას, მამაკაცებს რცხვენოდათ საუზმის მიღების. უზნეოდ მიიჩნეოდა სადღესასწაულო ბანკეტები და გვიან ღამით გამაჯანსაღებელი კვება ( ოქსიტანური rèire-sopar– დან, ”გვიანი ვახშამი”), ასევე დიდი რაოდენობით ალკოჰოლური სასმელები. ეს უკანასკნელი განსაკუთრებით ასოცირდებოდა აზარტულ თამაშებთან, ბილწსიტყვაობასთან, სიმთვრალესთან და უღირს საქციელთან. [3].
ლიტერატურა
რედაქტირება- ადამსონი, მელიტა ვაისი (რედაქტორი), საკვები შუა საუკუნეებში: ესეების წიგნი. გარლანდი, ნიუ იორკი. 1995 წ.ISBN 0-85976-145-2ISBN 0-85976-145-2
- ადამსონი, მელიტა ვაისი (რედაქტორი), შუასაუკუნეების ევროპის რეგიონული სამზარეულოები: ესეების წიგნი. როუტლიჯი, ნიუ იორკი. 2002 წ.ISBN 0-415-92994-6ISBN 0-415-92994-6
- ადამსონი, მელიტა ვაისი, საკვები შუა საუკუნეების დროში. Greenwood Press, Westport, CT. 2004 წ.ISBN 0-313-32147-7ISBN 0-313-32147-7
- Bynum, Caroline, Holy Feast and Holy Fast: საკვების რელიგიური მნიშვნელობა შუასაუკუნეების ქალებისთვის. კალიფორნიის პრესის უნივერსიტეტი, ბერკლი. 1987 წ.ISBN 0-520-05722-8ISBN 0-520-05722-8
- Carlin, Martha & Rosenthal, Joel T. (რედაქტორები), საკვები და ჭამა შუა საუკუნეების ევროპაში. ჰამბლდონის პრესა, ლონდონი. 1998 წ.ISBN 1-85285-148-1ISBN 1-85285-148-1
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- Medieval Food – academic articles and videos
- The History Notes website tells the story about the food and drink in the Middle Ages დაარქივებული 2016-03-05 საიტზე Wayback Machine.
- Le Viandier de Taillevent დაარქივებული 2020-11-11 საიტზე Wayback Machine. – An online translation of the 14th century cookbook by James Prescott
- Medieval cookery books at the British Library დაარქივებული 2007-04-20 საიტზე Wayback Machine. – Learning resources on the medieval kitchen
- How to Cook Medieval – A guide on how to make medieval cuisine with modern ingredients
- The Forme of Cury – A late 14th-century English cookbook, available from Project Gutenberg
- Cariadoc's Miscellany – A collection of articles and recipes on medieval and Renaissance food
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Towle, Ian; Davenport, Carole; Irish, Joel; De Groote, Isabelle (2017-11-19). Dietary and behavioral inferences from dental pathology and non-masticatory wear on dentitions from a British medieval town.
- ↑ Eszter Kisbán, "Food Habits in Change: The Example of Europe" in Food in Change, pp. 2–4.
- ↑ Henisch (1976), p. 17.