ფრიდრიხ შლეგელი
ფრიდრიხ შლეგელი (გერმ. Friedrich Schlegel; დ. 10 მარტი, 1772, ჰანოვერი — გ. 12 იანვარი, 1829, დრეზდენი) — გერმანელი კრიტიკოსი, ფილოსოფოსი, ენათმეციერი და პოეტი. ავგუსტ შლეგელის ძმა. თავის ძმასთან ერთად იენაში გამოსცემდა ჟურნალს „ათენუმი“. იყო რომანტიზმის ესთეტიკის ფუძემდებელი და თეორეტიკოსი. მისი ძირითადი ნაშრომია „საუბარი პოეზიაზე“ (1800). ფრიდრიხ შლეგელს ეკუთვნის დაუმთავრებელი ფრაგმენტული ფორმით დაწერილი რომანი „ლუცინდე“ (1799), დრამა „ალარკოსი“ (1802). მისი პოეტური ნაწარმოებები 1809 წელს გამოქვეყნდა. მნიშვნელოვანია მისი „ძველი და ახალი ლიტერატურის ისტორია“ (ტომი 1-2, 1813-1815).
| ფრიდრიხ შლეგელი | |
|---|---|
| გერმ. Friedrich Schlegel | |
 | |
| დაბადების თარიღი | 10 მარტი, 1772[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] |
| დაბადების ადგილი | ჰანოვერი[12] [13] [14] |
| გარდაცვალების თარიღი | 12 იანვარი, 1829[1] [2] [13] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [15] [9] [11] (56 წლის) ან 11 იანვარი, 1829[10] (56 წლის) |
| გარდაცვალების ადგილი | დრეზდენი[12] |
| დასაფლავებულია | Alter Katholischer Friedhof |
| საქმიანობა | ფილოსოფოსი[10] [11] , მთარგმნელი, მწერალი[16] , რომანისტი, ლიტერატურული კრიტიკოსი[10] , უნივერსიტეტის პროფესორი, პოეტი, რედაქტორი[14] , ისტორიკოსი[10] , ლიტერატურის თეორიტიკოსი[10] , ხელოვნების თეორიტიკოსი[10] და ხელოვნებათმცოდნე[17] |
| ენა | გერმანული ენა |
| მოქალაქეობა |
ჰანოვერის სამეფო ბრაუნშვაიგ-ლიუნებურგი |
| ალმა-მატერი | გეტინგენის უნივერსიტეტი |
| ჟანრი | ესე |
| ჯილდოები | Supreme Order of Christ |
| მეუღლე | Dorothea von Schlegel[18] [13] და Dorothea von Schlegel[14] |
ფრიდრიხ შლეგელმა საფუძველი ჩაუყარა სანსკრიტის შესწავლას გერმანიაში. ნაშრომში „ინდოელთა ენისა და სიბრძნის შესახებ“ (1808) იგი განიხილავდა სანსკრიტის ნათესაობის საკითხს ლათინურთან, ბერძნულთან, გერმანულთან და სპარსულთან. ამასთან დაკავშირებით მან მოგვცა ენათა მორფოლოგიური კლასიფიკაციის პირველი მონახაზი, სადაც გამოყოფილია ენათა ორი ტიპი: 1. ფლექსიური და 2. არაფლექსიური ენები, რომლებიც თავის მხრივ, სამ ქვეჯგუფად იყოფა: ა) უაფიქსო (მაგალითად, ჩინური), ბ) მირთვითი (მაგალითად, ბასკური, კოპტური, ამერიკის ინდიელთა ენები) და გ) მოჩვენებით ფლექსიური (მაგალითად, სემიტური ენები). ფლექსიურობა ფრიდრიხ შლეგელს ინდოევროპულ ენათა ნათესაობის ერთ-ერთ მაჩვენებლად მიაჩნდა.
შლეგელი ავითარებდა უნივერსალური „ქრისტიანული ფილოსოფიის” იდეას, აკრიტიკებდა სხვადასხვა ტრადიციულ და თანამედროვე ფილოსოფიურ სისტემებს, განსაკუთრებით კი — გერმანულ კლასიკურ იდეალიზმს. მიაჩნდა, რომ ქრისტიანულ „სპირიტუალიზმზე“ დაფუძნებული ნამდვილი „სიცოცხლის ფილოსოფიის“ წინამძღვარია ადამიანის ცნობიერების შინაგანი მთლიანობის აღდგენა, მისი ყველა სულიერი უნარის (გონება, ფანტაზია, ნებელობა) გაერთიანება.
ლიტერატურა
რედაქტირება- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 11, თბ., 1987. — გვ. 11.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- ფრიდრიხ შლეგელი — ნამუშევრები პროექტ „გუტენბერგზე“
- ფრიდრიხ შლეგელი — ნამუშევრები საიტზე Internet Archive
- ფრიდრიხ შლეგელი — ნამუშევრები საიტზე LibriVox (უფასო აუდიო წიგნები)
- Dictionary of Art
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ 1.0 1.1 Deutsche Nationalbibliothek Record #118607987 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
- ↑ 3.0 3.1 SNAC — 2010.
- ↑ 4.0 4.1 Find a Grave — 1996.
- ↑ 5.0 5.1 IMSLP — 2006.
- ↑ 6.0 6.1 Discogs — 2000.
- ↑ 7.0 7.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
- ↑ 8.0 8.1 Dr. Constant v. Wurzbach Schlegel, Friedrich von // Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich: enthaltend die Lebensskizzen der denkwürdigen Personen, welche seit 1750 in den österreichischen Kronländern geboren wurden oder darin gelebt und gewirkt haben — Wien: 1856. — ტ. 30. — S. 72.
- ↑ 9.0 9.1 Internet Philosophy Ontology project
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 The Fine Art Archive — 2003.
- ↑ 12.0 12.1 Шлегель Фридрих // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 13.0 13.1 13.2 Н. Грушке Шлегель, Фридрих // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1903. — Т. XXXIXа. — С. 671–675.
- ↑ 14.0 14.1 14.2 WeChangEd
- ↑ Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ↑ Library of the World's Best Literature / C. D. Warner — 1897.
- ↑ Dictionary of Art Historians
- ↑ Н. Г—е Шлегель, Доротея // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1903. — Т. XXXIXа. — С. 669–670.