ვიკიპედია

პეტერ იოზეფ ვილჰელმ დებაი

გერმანელი მეცნიერი

პეტერ იოზეფ ვილჰელმ დებაი (ნიდერლ. Peter Joseph Wilhelm Debye; დ. 24 მარტი, 1884 — გ. 2 ნოემბერი, 1966) — ჰოლანდიელი ამერიკელი ფიზიკოსი, ფიზიკური ქიმიკოსი და ნობელის პრემიის ლაურეატი ქიმიის დარგში.

პეტერ იოზეფ ვილჰელმ დებაი
ნიდერლ. Peter Debije[1]
დაბ. თარიღი 24 მარტი, 1884(1884-03-24)[2] [3] [4] [5] [6] [1] [7] [8] [9] [10] [11]
დაბ. ადგილი მაასტრიხტი[12] [13] [14]
გარდ. თარიღი 2 ნოემბერი, 1966(1966-11-02)[2] [15] [16] [3] [4] [5] [6] [1] [7] [8] [9] [10] [11] (82 წლის)
გარდ. ადგილი ითაკა[12] [15] [13] [1]
მოქალაქეობა  ნიდერლანდების სამეფო[1]
აშშ[17] [18]
საქმიანობა პროფესორი, ქიმიკოსი[19] [20] , ფიზიკოსი, ფიზიკოს-თეორეტიკოსი, მეცნიერი[21] , ინჟინერი, კრისტალოგრაფი და უნივერსიტეტის პროფესორი[1]
მუშაობის ადგილი ლაიფციგის უნივერსიტეტი, გეტინგენის უნივერსიტეტი, ციურიხის უნივერსიტეტი, კორნელის უნივერსიტეტი, უტრეხტის უნივერსიტეტი[1] , ჰუმბოლდტის უნივერსიტეტი, ლუდვიგ მაქსიმილიანის მიუნხენის უნივერსიტეტი, ციურიხის შვეიცარიის უმაღლესი ტექნოლოგიური სკოლა და Kaiser Wilhelm Institute for Physics
ალმა-მატერი აახენის რაინ-ვესტფალიის ტექნიკური უნივერსიტეტი, ლუდვიგ მაქსიმილიანის მიუნხენის უნივერსიტეტი და ციურიხის შვეიცარიის უმაღლესი ტექნოლოგიური სკოლა
განთქმული მოსწავლეები Lars Onsager და Oskar Georg Harnapp[22]
სამეცნიერო ხარისხი ფილოსოფიის დოქტორი
მეუღლე Mathilde Alberer
ჯილდოები ფარადეის ლექციის პრიზი[23] , ნობელის პრემია ქიმიაში[24] [25] , მაქს პლანკის მედალი, უილარდ გიბსის ჯილდო, ფრანკლინის მედალი, რუმფორდის მედალი[26] , პრისტლის მედალი[27] , ლორენცის მედალი, მეცნიერების ეროვნული მედალი, მენდელის მედალი[28] , Order of Leopold II[29] , ნიდერლანდების ლომის ორდენი, ამერიკის ფიზიკის საზოგადოების წევრი, გატრის ლექცია, სამეფო საზოგადოების უცხოელი წევრი[30] , Polymer Physics Prize[31] , ACS Award in Colloid Chemistry[32] და უილიამ ჰენრი ნიკოლსი მედალი[33]

ბიოგრაფია რედაქტირება

პეტერ დებაი[34] 1884 წლის 24 მარტს დაიბადა მაასტრიხტში, ნიდერლანდებში. 1901 წელს შევიდა აახენის ტექნოლოგიის უნივერსიტეტში, 1905 წელს მიიღო ელექტრონული ინჟინერიის პირველი ხარისხი. აახენის უნივერსიტეტში სწავლობდა თეორეტიკოს ფიზიკოსის, არნოლდ ზომერფელდის მეთვალყურეობის ქვეშ, რომელმაც მოგვიანებით აღნიშნა რომ მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი აღმოჩენა პეტერ დებაი იყო.

1906 წელს ზომერფილდი მიუნხენის უნივერსიტეტში დაინიშნა ფიზიკის პროფესორად, სადაც მისი ასისტენტი დებაი იყო. 1908 წელს დებაიმ აიღო დოქტრორანტურის წოდება.

1914 წლის მაისში გახდა „ნიდერლანდის სამხატვრო და სამეცნიერო სამეფო აკადემიის“ წევრი.[35]

1934 წლიდან 1939 წლამდე იყო „კაიზერ ვილჰელმ ინსტიტუტის“ დირექტორი, 1936 წლიდან თეორიული ფიზიკის პროფესორად მუშაობდა „ფრედერიკ უილიამის უნივერსიტეტში“.

1939 წელს დებაი საცხოვრებლად გადავიდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში, მოგვიანებით გახდა კორნელის უნივერსიტეტის პროფესორი და ალფა-სიგმას წევრი. 1946 წელს მიიღო ამერიკის მოქალაქეობა. მისი ცხოვრების ევროპული ფაზისგან განსხვავებით, სადაც ის ქალაქიდან ქალაქში გადადიოდა ყოველ რამდენიმე წელიწადში ერთხელ, ამერიკის შეერთებულ შტატებში დებაი კარიერის დასასრულამდე დარჩა. პენსიაზე გავიდა 1952 წელს, თუმცა მან სამეცნიერო კვლევების ჩატარება კვლავ გააგრძელა.

1966 წლის აპრილში გარდაიცვალა გულის მეორე შეტევით.

სქოლიო რედაქტირება

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Catalogus Professorum Academiae Rheno-Traiectinae
  2. ↑ 2.0 2.1 Bibliothèque nationale de France BnF authorities: პლატფორმა ღია მონაცემები — 2011.
  3. ↑ 3.0 3.1 Petrus Josephus Wilhelmus Debije — 2009.
  4. ↑ 4.0 4.1 SNAC — 2010.
  5. ↑ 5.0 5.1 Find a Grave — 1996.
  6. ↑ 6.0 6.1 KNAW Past Members
  7. ↑ 7.0 7.1 ბროკჰაუზის ენციკლოპედია
  8. ↑ 8.0 8.1 Store norske leksikon — 1978. — ISSN 2464-1480
  9. ↑ 9.0 9.1 Gran Enciclopèdia Catalana — Grup Enciclopèdia, 1968.
  10. ↑ 10.0 10.1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.
  11. ↑ 11.0 11.1 Base biographique
  12. ↑ 12.0 12.1 Deutsche Nationalbibliothek Record #116042621 // ინტეგრირებული ნორმატიული ფაილი — 2012—2016.
  13. ↑ 13.0 13.1 Peter Debye — American Institute of Physics.
  14. ↑ Crease R. P. Physics: Science under the Nazis // Nature / M. Skipper — NPG, Springer Science+Business Media, 2013. — Vol. 502, Iss. 7472. — P. 441–442. — 2 p. — ISSN 1476-4687; 0028-0836 — doi:10.1038/502441A
  15. ↑ 15.0 15.1 E. Arunan Peter Debye // Resonance - Journal of Science Education — Springer Science+Business Media, Indian Acad of Sciences, Springer, 2010. — Vol. 15, Iss. 12. — P. 1056–1059. — ISSN 0971-8044; 0973-712X — doi:10.1007/S12045-010-0117-2
  16. ↑ Courtens E. Peter Debye--A Life for Science // Ferroelectrics — Taylor & Francis, 2002. — Vol. 267, Iss. 1. — P. 43–60. — ISSN 0015-0193; 1563-5112; 1026-7484 — doi:10.1080/00150190211019
  17. ↑ Debye V. P. Die Winkelverteilung der kritischen Opaleszenz und die Messung molekularer Wechselwirkung // Die makromolekulare Chemie — 1960. — ტ. 35, გამ. 1. — S. 1–11. — ISSN 0025-116X — doi:10.1002/MACP.1960.020350114
  18. ↑ Moore M. Great Solid-State Physicists of the 20th Century, edited by Julio A. Gonzalo and Carmen Aragó López // Crystallogr. Rev. — Taylor & Francis, 2012. — Vol. 18, Iss. 1. — P. 23–31. — ISSN 0889-311X; 1476-3508 — doi:10.1080/0889311X.2011.641540
  19. ↑ https://link.springer.com/content/pdf/10.1007/978-3-642-22042-5_8.pdf
  20. ↑ Netherlands famous native sons and daughters
  21. ↑ Baigorri A., Caballero M., Chaves M. States and the nuclear power. An international perspective // International Review of Sociology — Taylor & Francis, 2012. — Vol. 22, Iss. 3. — P. 446–470. — ISSN 0390-6701; 1469-9273 — doi:10.1080/03906701.2012.730823
  22. ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
  23. ↑ https://www.rsc.org/prizes-funding/prizes/find-a-prize/faraday-division-open-award-faraday-lectureship-prize/previous-winners/
  24. ↑ The Nobel Prize in Chemistry 1936 — Nobel Foundation.
  25. ↑ Table showing prize amounts — Nobel Foundation, 2019.
  26. ↑ https://royalsociety.org/grants-schemes-awards/awards/rumford-medal/
  27. ↑ Priestley Medal — American Chemical Society.
  28. ↑ https://www1.villanova.edu/villanova/president/university_events/mendelmedal/pastrecipients.html
  29. ↑ nobelprize.org — Nobel Foundation.
  30. ↑ List of Royal Society Fellows 1660-2007 — ლონდონის სამეფო საზოგადოება. — გვ. 94.
  31. ↑ https://www.aps.org/programs/honors/prizes/polymer.cfm
  32. ↑ https://www.acs.org/funding/awards/acs-award-in-colloid-chemistry/past-recipients.html
  33. ↑ https://www.newyorkacs.org/nicholsmedalists.html
  34. ↑ For Dutch use of "y" and "ij", see IJ (digraph)
  35. ↑ Peter Joseph Wilhelm Debije (1884 - 1966). Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. ციტირების თარიღი: 27 July 2015.

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=პეტერ_იოზეფ_ვილჰელმ_დებაი&oldid=4123370“-დან