სარინა ესმაილზადეს მკვლელობა
სარინა ესმაილზადე (სპარს. : سارينا اسماعيلزاده, დ. 31 მარტი, 2006 — გ. 23 სექტემბერი, 2022) — სტუდენტი და იუთუბერი. უფლებადამცველი ორგანიზაციების ცნობით, 2022 წლის 23 სექტემბერს, ირანელი მოზარდი გარდაიცვალა უსაფრთხოების ძალების მიერ თავში სავარაუდო სასტიკი ცემის შედეგად, მაჰსა ამინას მკვლელობის გამო გამართულ საპროტესტო აქციების დროს, კარაჯაში, ალბორზის პროვინციაში, ირანში.[1][2] ის 16 წლის იყო.[3]
| სარინა ესმაილზადეს მკვლელობა | |
|---|---|
| დაბადების თარიღი | 31 მარტი, 2006 |
| გარდაცვალების თარიღი | 23 სექტემბერი, 2022 (16 წლის) |
| გარდაცვალების ადგილი | Mehrshahr |
| საქმიანობა | სტუდენტი და იუტუბერი |
| მოქალაქეობა |
 ირანი |
ადგილობრივი იუსტიციის დეპარტამენტი უარყოფს პასუხისმგებლობას მის სიკვდილზე და ამტკიცებს, რომ მან თავი მოიკლა შენობის სახურავიდან გადახტომის შედეგად. მსგავსი ბრალდებები გაკეთდა ხელისუფლების მიერ 16 წლის ნიკა შაკარამის მიმართ, რომელიც ასევე მონაწილეობდა საპროტესტო აქციებში და გარდაიცვალა საეჭვო ვითარებაში.[1][4]მათი გარდაცვალების შემდეგ შაკარამის და ესმაილზადეს სურათები გამოჩნდა ბანერებზე საპროტესტო აქციების დროს ირანის ქალაქებში.[1] ესმაილზადეს მიერ შექმნილი ვიდეოები გამოქვეყნდა ინტერნეტში მისი გარდაცვალების შემდეგ[5] და ჰაკერებმა დაბლოკეს სამთავრობო ახალი ამბების მაუწყებლობა ირანში ესმაილზადესა და პროტესტის დროს მოკლული სხვა ქალების ფოტოებით.[6][7]
წინაისტორია
რედაქტირებასარინა ესმაილზადე დაიბადა 2006 წელს.[8]. Её отец умер, когда она была ребёнком, её воспитывала мать, и у неё был старший брат[1][8] მამა გარდაიცვალა, როდესაც ის ბავშვი იყო, ის დედამ გაზარდა და მას ჰყავდა უფროსი ძმა.[1][8] იგი სწავლობდა კარაჯის ნიჭიერი სტუდენტების უმაღლეს სკოლაში[1] და მშობლიური სპარსული ენის გარდა საუბრობდა ინგლისურ და ფრანგულ ენებზე.[4] სარინა ესმაილზადე ასევე იყო იუთუბერი, რომელმაც შექმნა ვიდეოები, რომლებშიც ისაუბრა ისეთ თემებზე, როგორიცაა მუსიკა, საკვები და სკოლა,[1] ისევე როგორც ქალების შეზღუდული უფლებების შესახებ ირანში.[6][5][4] სკოლის გამოცდების ჩაბარების შემდეგ ერთ-ერთ ვიდეოში მან თქვა: „თავისუფლებაზე უკეთესი არაფერია“. 22 მაისს გამოქვეყნებულ YouTube ვიდეოში მან ისაუბრა ირანში ქალთა შეზღუდვებზე და თავისუფლების აუცილებლობაზე.[9] სხვა ვიდეოში მან თქვა: „ჩვენ არ ვართ ისეთი, როგორიც წინა თაობა იყო 20 წლის წინ, რომელმაც არ იცოდა, როგორი იყო ცხოვრება ირანის გარეთ“.[10]ტელეგრამის თავის ბოლო ვიდეოში მან იმღერა „Take Me to Church“ და თქვა: „ჩემი სამშობლო თავს გრძნობს ისე, თითქოს დევნილია".[4]
ცნობილია, რომ 23 სექტემბერს სარინა ესმაილზადე მეგობრებთან ერთად საპროტესტო აქციას დაესწრო და შემდეგ სახლში არ დაბრუნებულა.[6][10] მისი გარდაცვალების შემდეგ, მისი ვიდეოები გამოქვეყნდა ინტერნეტში და ფართო გავრცელება ჰპოვა ვიდეომ, სადაც ის მღეროდა სიმღერას „Hozier“.[6][5]
გარდაცვალების გარემოებები
რედაქტირება„Amnesty International“-ისა და „Iranian Human Rights“-ის თანახმად, სარინა ესმაილზადეს რამდენჯერმე დაარტყეს ხელკეტი თავში და ის სისხლდენით გარდაიცვალა[1][10][8] კარაჯის რაიონში, მის სკოლასთან, სადაც საპროტესტო აქციები მიმდინარეობდა.[11] MHR წყაროს თანახმად, იგი გარდაიცვალა მანამ, სანამ გადაიყვანდნენ საავადმყოფოში.[8] იმ საღამოს ოჯახს მისი გარდაცვალების შესახებ აცნობეს მისმა მეგობრებმა, რომლებიც მასთან ერთად იყვნენ საპროტესტო აქციებზე. მის ოჯახზე უშიშროების და დაზვერვის აგენტები ზეწოლას ახდენდნენ, რომ გაჩუმებულიყვნენ ამ საკითხზე, განსაკუთრებით უცხოურ მედიასთან კომუნიკაციის დროს და მხარი დაეჭირათ ხელისუფლების ვერსიისთვის. მსგავსი ზეწოლა განხორციელდა პროტესტის სხვა მსხვერპლთა ოჯახებზე.[12][2]
„Iran International“-ის ცნობით, ირანის ხელისუფლება ცდილობდა დაემალა სარინა ესმაილზადეს გარდაცვალების გარემოებები.[4] 6 ოქტომბერს, მას შემდეგ რაც სოციალურ მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია მისი გარდაცვალების შესახებ, ირანელმა ოფიციალურმა პირმა განაცხადა, რომ სარინა ესმაილზადემ თავი მოიკლა შენობის სახურავიდან გადახტომის შედეგად[5] და რომ ესმაილზადეს ოჯახის წევრები დაუკავშირდნენ პროკურატურას სოციალურ მედიაში გავრცელებული პოსტის შესახებ, მისი გარდაცვალების იმ არასწორ ვერსიაზე, რომ სარინა ესმაილზადე მოკლეს საპროტესტო აქციის დროს.[4] 7 ოქტომბერს მთავრობასთან დაკავშირებულმა საინფორმაციო სააგენტომ „Tasnim“-მა გამოაქვეყნა ვიდეო, სადაც ნაჩვენები იყო სარინას დედა, რომელიც ამტკიცებდა, რომ სარინა ესმაილზადემ ერთხელ უკვე სცადა თვითმკვლელობა აბების დალევით.[6] დედის ვიდეოს ავთენტურობა სადავოა.[4]
ოჯახის მეგობრების თქმით, მის დაკრძალვას უშიშროების 50-ზე მეტი თანამშრომელი ესწრებოდა და ვიდეოს გადაღება აღკვეთეს.[4] მისი გარდაცვალების მოწმობა ხელისუფლებამ ამოიღო ოჯახიდან, რომელსაც გამუდმებით უსმნედნენ და აღარ დაუბრუნებია. IHR-ის ცნობით, ოჯახის ადვოკატს არ მიეცა ხელმისაწვდომობა სარინა ესმაილზადეს გარდაცვალების გამოძიების მასალებზე.[8]
სარინა ესმაილზადეს ტელეფონი არასოდეს დაუბრუნებიათ მისი ოჯახისთვის და მისი გარდაცვალების შემდეგ შეტყობინებები მისი Telegram-ის არხებიდან ისე იყო რედაქტირებული, რომ გამოეჩინათ იგი, როგორც დეპრესიული და თვითმკვლელი პერსონა.[13]
მემკვიდრეობა
რედაქტირებაირანის წინააღმდეგობის ეროვნული საბჭოს ქალთა კომიტეტის ცნობით, ყოფილმა კლასელებმა პატივი მიაგეს ესმაილზადეს გარდაცვალებიდან ორმოცდამეათე დღეს და თავიანთ კლასში ალი ხამენეის ფოტო შეცვალეს სარინა ესმაილზადეს ფოტოთი. 2023 წლის 2 ივლისს „Amnesty International“ დიდ ბრიტანეთში მეჩვიდმეტე დაბადების დღე აღნიშნა. მისი ინსტაგრამის გვერდი თავდაპირველად მისი გარდაცვალების შემდეგ წაიშალა, მაგრამ მოგვიანებით მის სახელზე შეიქმნა 13 გვერდი, ერთი მისი ორიგინალური იდენტიფიცირებით ძველი პოსტების გარეშე. მხოლოდ მის YouTube არხზე იყო წარმოდგენილი მხიარული, ბედნიერი თინეიჯერი გოგონას სურათი, რომელსაც უყვარდა ცეკვა, მუსიკა, პიცა და რომელსაც აწუხებდა თავისუფლების საკითხი.[13]
სარინა ესმაილზადეს დედამ არაერთხელ სცადა ქალიშვილის ცხედრის წაღება. მას უშიშროების ძალები დასცინოდნენ და ამბობდნენ, რომ მისი ქალიშვილი ტერორისტი იყო. ზოგიერთი საინფორმაციო წყარო ირწმუნება, რომ დედამ, ბოლოს და ბოლოს, ქალიშვილის ცხედარი რომ ნახა, საკუთარ სახლში თავი ჩამოიხრჩო.[14]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7 Fassihi, Farnaz (2022-10-13). „How Two Teenagers Became the New Faces of Iran's Protests“. The New York Times. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-23. ციტირების თარიღი: 2023-02-05.
- ↑ 2.0 2.1 Iran: Leaked official documents ordering deadly crackdown highlight need for international action (2022-09-30). ციტირების თარიღი: 2022-10-10
- ↑ Dehkordi, Maryam (2023-02-24). „“They Shot Me, Sister:” The Women Victims Of Iran Protest Crackdown“. IranWire. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2023-11-03. ციტირების თარიღი: 2023-08-06.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 Sinaee, Maryam (2022-10-07). „Authorities Try To Cover Up Another Teen Protester's Death In Iran“. Iran International. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-08. ციტირების თარიღი: 2022-10-10.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 „Another teenage girl dead at hands of Iran's security forces, reports claim“. The Guardian. 2022-10-07. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-09. ციტირების თარიღი: 2023-11-03.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 Berger, Miriam (2022-10-10). „Killing of another teenage protester gives Iran uprising a new symbol“. The Washington Post. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-11. ციტირების თარიღი: 2023-02-05.
- ↑ „Protests in Iran: State-run live TV hacked by protesters“. BBC News. 2022-10-09. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-09. ციტირების თარიღი: 2023-02-05.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 Iran Human Rights Confirms State Killing of 16-year-old Protester Sarina Esmailzadeh (2022-10-07). ციტირების თარიღი: 2022-10-10
- ↑ „Nika Shakarami: Iran protester's family forced to lie about death - source“. 2022-10-06. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-10. ციტირების თარიღი: 2022-10-10.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 Ghobadi, Parham (2022-10-14). „Iran protests: Iran's Gen Z 'realise life can be lived differently'“. BBC News. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2023-10-11. ციტირების თარიღი: 2023-02-05.
- ↑ „Sarina (16) – iranische Polizei soll eine dritte junge Frau zu Tode geprügelt haben“ (გერმანული). 2022-10-08. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-10-08. ციტირების თარიღი: 2022-10-10.
- ↑ Iran: Leaked documents reveal top-level orders to armed forces to 'mercilessly confront' protesters (2022-09-30). ციტირების თარიღი: 2022-10-10
- ↑ 13.0 13.1 قاضی, فرشته (2022-10-13). „سارینا اسماعیلزاده که بود؟“. رادیو فردا (სპარსული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2023-02-02. ციტირების თარიღი: 2022-10-31.
- ↑ „Mom takes own life after Iran security forces accused of beating daughter to death“. Arab News (ინგლისური). 2022-10-10. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2022-11-23. ციტირების თარიღი: 2023-11-03.