სადიქ დადაშოვი
სადიქ დადაშოვი (აზერ. Sadığ Alekbar oglu Dadashov; დ. 2 (15) აპრილი, 1905, ბაქო — გ. 24 დეკემბერი, 1946, მოსკოვი) — აზერბაიჯანელი და საბჭოთა არქიტექტორი, არქიტექტურის ისტორიკოსი, აზერბაიჯანული საბჭოთა არქიტექტურის ერთ-ერთი დამაარსებელი, პროფესორი, სსრკ არქიტექტურის აკადემიის წევრი (1941), აზერბაიჯანის სსრ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსი (1945), აზერბაიჯანის სსრ ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე (1940), სსრკ სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი (1941).
| სადიქ დადაშოვი | |
|---|---|
| აზერ. Sadıq Ələkbər oğlu Dadaşov | |
 | |
| დაბ. თარიღი | 2 (15) აპრილი, 1905 |
| დაბ. ადგილი | ბაქო, ბაქოს გუბერნია, რუსეთის იმპერია |
| გარდ. თარიღი | 24 დეკემბერი, 1946 (41 წლის) |
| გარდ. ადგილი | მოსკოვი |
| დასაფლავებულია | საპატიო ხეივანი |
| მოქალაქეობა |
რუსეთის იმპერია აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა .svg){kind=small} სსრკ |
| საქმიანობა | არქიტექტორი |
| ალმა-მატერი | აზერბაიჯანის სახელმწიფო ნავთობის აკადემია |
| ჯილდოები | სტალინური მე-2 ხარისხის პრემია, ლენინის ორდენი, შრომის წითელი დროშის ორდენი, აზერბაიჯანის სსრ-ის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე, მედალი „კავკასიის დაცვისათვის“ და მედალი „1941-1945 წლების დიდ სამამულო ომში გმირული შრომისათვის“ |
ბიოგრაფია
რედაქტირებასადიქ დადაშოვი დაიბადა 1905 წლის 15 აპრილს ბაქოში.[1] მან 1929 წელს დაამთავრა ბაქოს მ.აზიზბეოვის სახელობის პოლიტექნიკური ინსტიტუტის სამშენებლო ფაკულტეტი.[2] 1944 წელს გახდა აზერბაიჯანის სსრ სახალხო კომისართა საბჭოსთან არსებული არქიტექტურული სამუშაოების განყოფილების პირველი ხელმძღვანელი.[3]
სადიქ დადაშოვი 1941 წელს აირჩიეს სსრკ არქიტექტურის აკადემიის წევრად, ხოლო 1945 წელს ახლად დაარსებული აზერბაიჯანის სსრ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსად (ამჟამად აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემია).[2]
სადიქ დადაშოვი გარდაიცვალა 1946 წლის 24 დეკემბერს მოსკოვში და დაკრძალეს ბაქოში.[4]
სამეცნიერო საქმიანობა
რედაქტირებასადიქ დადაშოვი აზერბაიჯანის არქიტექტურული მემკვიდრეობის პირველი მეცნიერი მკვლევარია. მან საფუძველი ჩაუყარა აზერბაიჯანული არქიტექტურის ისტორიის შესწავლას. ამ მიზნით მან მოაწყო სამეცნიერო ექსპედიციები აზერბაიჯანის მთელ რიგ რეგიონებში 1934-1940 და 1944-1946 წლებში.[5]
სადიქ დადაშოვმა შექმნა თავისი არქიტექტურული და თეორიული ნამუშევრები გამოჩენილ აზერბაიჯანელ არქიტექტორთან და არქიტექტურის ისტორიკოს მიქაილ ჰუსეინოვთან ერთად. მისი პროექტის საფუძველზე ბაქოსა და რესპუბლიკის სხვა ქალაქებში აშენდა მრავალი საცხოვრებელი, საზოგადოებრივი და კულტურულ-საყოფაცხოვრებო ნაგებობა და ამ ნამუშევრებმა დიდი როლი ითამაშა აზერბაიჯანული არქიტექტურის განვითარებაში.[5]
სადიქ დადაშოვმა 1929-1933 წლებში უზრუნველყო 23 შენობის პროექტი. მათ შორისაა ქარხანა-სამზარეულო ბაქოში (ბაილში), აზერბაიჯანის ინდუსტრიული ინსტიტუტის ახალი შენობა (ახლანდელი აზერბაიჯანის სახელმწიფო ნავთობის აკადემია; ორივე 1932), სახლი ხელოვნების მუშაკთათვის, საცხოვრებელი კორპუსების კომპლექსი და ღაზახის პედაგოგიური ტექნიკუმი (1933).
სადიქ დადაშოვი არის ნიზამი განჯელის ძეგლების პროექტის ავტორი, რომლებიც 1946 წელს დაიდგა განჯაში და 1949 წელს ბაქოში.
სადიქ დადაშოვის მთავარი ნამუშევრები
რედაქტირება- აზერბაიჯანის ტექნიკური უნივერსიტეტის შენობა (1935 წ.)
- კინოთეატრ „ნიზამის“ შენობა (1934 წ.)
- ბაქოს მუსიკალური აკადემიის შენობა (1936 წ.)
- ნიზამი განჯელის სახელობის აზერბაიჯანული ლიტერატურის ეროვნული მუზეუმის შენობა (1940 წ.) და სხვ.
ჯილდოები და აღიარება
რედაქტირება1940 წელს მიენიჭა აზერბაიჯანის სსრ ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწის საპატიო წოდება, ხოლო 1941 წელს მიენიჭა სსრკ სახელმწიფო პრემია.[2]
დაჯილდოებულია ლენინის ორდენით, შრომის წითელი დროშის ორდენითა და მედლებით.[5]
ძირითადი სამეცნიერო ნაშრომები
რედაქტირება- აზერბაიჯანული არქიტექტურის ძეგლები ბაქოში. მოსკოვი. 1938
- ბაქოს არქიტექტურული ძეგლები. მოსკოვი. 1946
- აზერბაიჯანის III-XVIII სს. არქიტექტურა. მოსკოვი. 1948
- საბჭოთა აზერბაიჯანის არქიტექტურა. ბაქო—მოსკოვი. 1950
- შირვანშახოვის სასახლის ანსამბლი ბაქოში. მოსკოვი. 1956
- ბაქოს არქიტექტურული ძეგლები. ბაქო. 1955
ლიტერატურა
რედაქტირება- აზერბაიჯანის საბჭოთა ენციკლოპედია . ტომი III, ბაქო, 1979. გვ. 312-313 წწ.
- საინფორმაციო წიგნი აზერბაიჯანის მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის წევრების შესახებ. (შემდგენელი: აფაგ ასადოვა). II, ბაქო, 2005 წ
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının üzvləri haqqında məlumat kitabı.(Tərtibçı: Afaq Əsədova). II, Bakı,2005
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. III cild, Bakı-1979. səh. 312
- ↑ Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. III cild, Bakı-1979. səh. 313
- ↑ Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının üzvləri haqqında məlumat kitabı.(Tərtibçı: Afaq Əsədova).II, Bakı,2005
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. III cild, Bakı-1979.