რაუფ ორბეი
ჰუსეინ რაუფ ორბეი (თურქ. Rauf Orbay დ. 1881 — გ. 1964) — თურქი სამხედრო, სახელმწიფო და დიპლომატიური მოღვაწე, ბალკანეთის და პირველი მსოფლიო ომების აქტიური მონაწილე, ოსმალთა იმპერიის სამხედრო-საზღვაო ძალების შტაბის უფროსი და სამხედრო საზღვაო საქმეთა მინისტრი. იყო მუსტაფა ქემალ ათათურქის უახლოესი მეგობარი და თანამებრძოლი. იყო აფხაზური წარმოშობის, აფხაზ მუჰაჯირთა შთამომავალ, ნამდვილი გვარი იყო აშხარუა.
ბიოგრაფია რედაქტირება
დაამთავრა სტამბოლის სამხედრო-საზღვაო და საინჟინრო სასწავლებელი. 1918 წლის გაზაფხულზე იყო ოსმალეთის დელეგაციის ხელმძღვანელი ტრაპიზონისა და ბათუმის კონფერენციებზე, რომელთა გადაწყვეტილებების მიხედვით საქართველომ დაკარგა მისი სამხრეთ-დასავლეთ ტერიტორიების დიდი ნაწილი, ახალციხისა და ახალქალაქის მაზრები და ბათუმის ოლქი. 1918 წლის 30 ოქტომბერს ბრიტანულ მხარესთან ხელი მოაწერა ოსმალეთისთვის კაპიტულანტურ მუდროსის ზავს. 1919 წლიდან იყო მუსტაფა ქემალის მიერ ანატოლიაში დაწყებული წინააღმდეგობის მოძრაობის ერთ-ერთი ლიდერი, თურქეთის დიდი ეროვნული კრების წევრი. 1920 წელს ბრიტანელების მიერ სტამბოლის ოკუპაციის შემდეგ დააპატიმრეს და გადაასახლეს მალტაზე, საიდანაც დაბრუნდა 1921 წელს. თურქეთის რესპუბლიკის გამოცხადების შემდეგ, 1922-23 წლებში იყო დროებითი მთავრობის პრემიერ-მინისტრი. 1924 წელს გახდა ერთ-ერთი დამფუძნებელი „პროგრესული რესპუბლიკური პარტიისა“, რომელიც ოპოზიციაში ჩაუდგა მუსტაფა ქემალის კურსს. 1926 წელს ბრალი დასდეს შეთქმულებაში და გაასახლეს ქვეყნიდან 10 წლის ვადით. ათათურქის გარდაცალებამდე ცხოვრობდა ინგლისში, ხოლო შემდეგ დაბრუნდა თურქეთში და გახდა პარლამენტის წევრი. მეორე მსოფლიო ომის დროს იყო თურქეთის საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი დიდ ბრიტანეთში.
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- რაუფ ორბეი — ნამუშევრები საიტზე Internet Archive
- Mustafa Alkan, "Hüseyin Rauf Orbay’ın Hayatı (1880-1964)" დაარქივებული 2012-03-12 საიტზე Wayback Machine. , Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 59, Cilt: XX, Temmuz 2004, (თურქული)
- Kafkas Foundation (თურქული)