რალფ ნორმან ენჯელი

სერ რალფ ნორმან ენჯელი (დ. 26 დეკემბერი, 1872 — გ. 7 ოქტომბერი, 1967) — ინგლისელი ლექტორი, ჟურნალისტი, ავტორი და პარლამენტის წევრი ლეიბორისტული პარტიიდან. ნობელის პრემიის ლაურეატი.

რალფ ნორმან ენჯელი
ინგლ. Norman Angell
დაბადების თარიღი	26 დეკემბერი, 1872(1872-12-26)
დაბადების ადგილი	Mansion House
გარდაცვალების თარიღი	7 ოქტომბერი, 1967(1967-10-07) (94 წლის)
გარდაცვალების ადგილი	Croydon
მოქალაქეობა	გაერთიანებული სამეფო
განათლება	ჟენევის უნივერსიტეტი
ჯილდოები	ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცებაში და რაინდი-ბაკალავრი
რალფ ნორმან ენჯელი ვიკისაწყობში

ენჯელი იყო დემოკრატიული კონტროლის კავშირის ერთ-ერთი მთავარი დამფუძნებელი. იგი მსახურობდა საერთაშორისო საქმეთა სამეფო ინსტიტუტის საბჭოში, იყო, ომისა და ფაშიზმის წინააღმდეგ ბრძოლის მსოფლიო კომიტეტის აღმასრულებელი, ერების კავშირის აღმასრულებელი კომიტეტის წევრი და აბისინიის ასოციაციის პრეზიდენტი. მას 1931 წელს მიენიჭა რაინდ-ბაკალავრის წოდება, 1933 წელს — ნობელის პრემია.

ბიოგრაფია

ენჯელის დაბადების ადგილი, ჰაი ჰოლბიჩის ქუჩაზე

ენჯელი თომას ენჯელ ლეინის და მერი ლეინ ბრიტანის ექვსი შვილიდან ერთ – ერთი იყო. დაიბადა, ჰოლბიჩში, ლინკოლნშირში, ინგლისში. მისი სრული სახელი რალფ ნორმან ენჯელ ლეინი იყო, მაგრამ მოგვიანებით მიიღო ენჯელი როგორც მისი ერთადერთი გვარი. იგი სწავლობდა ინგლისის რამდენიმე სკოლაში, ალექსანდრე რიბოტის სახელობის ლიცეუმში, სანტ-ომერში, საფრანგეთში და ჟენევის უნივერსიტეტში.

ჟენევაში,ენჯელმა იგრძნო, რომ ევროპა "უიმედოდ იყო ჩაფლული გადაუჭრელ პრობლემებში". შემდეგ, ჯერ კიდევ მხოლოდ 17 წლის ასაკში, ის ემიგრაციაში წავიდა შეერთებული შტატების დასავლეთ ნაწილში, სადაც მან მრავალი წლის განმავლობაში იმუშავა ვაზის დამრგველად, სარწყავი-თხრილის მუშად, ფოსტის გადამზიდავად, და შემდეგ, მის ბუნებრივ უნარებთან ახლოს, როგორც St. Louis Globe-Democrat-ის რეპორტიორად და მოგვიანებით სან-ფრანცისკოს ქრონიკისათვის .

მცირე საოჯახო საკითხების გამო იგი ინგლისში დაბრუნდა 1898 წელს, შემდეგ საცხოვრებლად პარიზში გადავიდა ინგლისურენოვან Daily Messenger– ის ქვე – რედაქტორად სამუშაოდ შემდეგ კი როგორც გაზეთ Eclair– ის თანამშრომელი. ამ პერიოდის განმავლობაში იგი მუშაობდა ასევე, როგორც ფრანგი კორესპონდენტი ზოგიერთი ამერიკული გაზეთისათვის, რომელთაც ის უგზავნიდა სტატიებს დრეიფუსის საქმის განვითარებასთან დაკავშირებით. 1905–1912 წლებში, იგი გახდა პარიზის გაზეთ Daily Mail -ის რედაქტორი .

ინგლისში დაბრუნების შემდეგ , 1914 წელს, იგი გახდა დემოკრატიული კონტროლის კავშირის ერთ-ერთი ფუძემდებელი. იგი შეუერთდა ლეიბორისტულ პარტიას 1920 წელს და იყო საპარლამენტო კანდიდატი რუშკლიფისთვის 1922 წლის საყოველთაო არჩევნებში და 1923 წელს როსენდეილის არჩევნებში. ის იყო ჩრდილოეთ ბრედფორდის დეპუტატი 1929-1931 წლებში; ეროვნული მთავრობის შექმნის შემდეგ, მან გამოაცხადა თავისი გადაწყვეტილება, რომ აღარ აპირებდა ბრძოლას ხელახლა არჩევისათვის, 1931 წლის 24 სექტემბერს. 1931 წელს მან რაინდ-ბაკალავრის წოდება მიიღო თავისი საზოგადოებრივი და პოლიტიკური ღვაწლისთვის, ხოლო 1933 წელს მიენიჭა ნობელის პრემია .

1930-იანი წლების შუა პერიოდიდან ენჯელი აქტიურად აწარმოებდა კამპანიას გერმანიის, იტალიისა და იაპონიის აგრესიული პოლიტიკის საწინააღმდეგოდ. იგი გაემგზავრა შეერთებულ შტატებში 1940 წელს მეორე მსოფლიო ომში ბრიტანეთისთვის ამერიკის მხარდაჭერის მოსაპოვებლად და იქ დარჩა მანამ, სანამ მისი ავტობიოგრაფია გამოქვეყნდებოდა, 1951 წელს. იგი მოგვიანებით დაბრუნდა ბრიტანეთში და გარდაიცვალა 94 წლის ასაკში, კროიდონში, სარის საგრაფოში.

იგი დაქორწინდა ბეატრის კუველიეზე, მაგრამ ისინი დაშორდნენ, რის შემდეგაც იგი ბოლო 55 წლის განმავლობაში მარტო ცხოვრობდა.

მისი ნობელის პრემიის მედალი და თანმხლები გრაგნილი იმპერიული ომის მუზეუმში ინახება.

დიდი ილუზია

ენჯელი ყველაზე მეტად ახსოვთ მისი 1909 წლის პამფლეტით, ევროპის ოპტიკური ილუზია, რომელიც მომდევნო წლებში გამოქვეყნდა, როგორც წიგნი, დიდი ილუზია . (ანტი საომარი ფილმი La Grande Illusion -ის სათაური, სწორედ მისი პამფლეტისგან წარმოდგება).

ნაშრომები

• (As Ralph Lane) Patriotism under Three Flags: A Plea for Rationalism in Politics (1903)
• Europe's Optical Illusion (First რედ.), London, UK: Simpkin, Marshall, Hamilton, Kent & Co., 1909, https://archive.org/stream/europesopticalil00ange#page/n5/mode/2up. წაკითხვის თარიღი: 12 December 2012
• The Great Illusion: A Study of the Relation of Military Power in Nations to their Economic and Social Advantage (First რედ.), New York: G.P. Putnam's & Sons, 1910, https://archive.org/stream/greatillusionas03angegoog#page/n6/mode/2up. წაკითხვის თარიღი: 12 December 2012
• America and the New World State (in U.S., 1912)
• War and the Workers (1913)
• Peace Theories and the Balkan War (First რედ.), London, UK: Horace Marshall & Son, 1912, https://archive.org/details/PeaceTheoriesAndTheBalkanWar. წაკითხვის თარიღი: 12 December 2012
• The Foundations of International Polity (First რედ.), London, UK: William Heinemann, 1914, p. 235, https://archive.org/stream/foundationsofint00angeiala#page/n5/mode/2up. წაკითხვის თარიღი: 12 December 2012
• America and the New World-State. A Plea for American Leadership in International Organization (First რედ.), New York & London, UK: G.P. Putnam's & Sons, 1915, https://archive.org/stream/americaandnewwo01angegoog#page/n8/mode/2up. წაკითხვის თარიღი: 12 December 2012
• The Problems of the War – & the Peace: A Handbook for Students (First რედ.), London, UK: William Heinemann, 1915, p. 99, https://archive.org/stream/problemsofwarpea00ange#page/n9/mode/2up. წაკითხვის თარიღი: 12 December 2012
• The World's Highway (1916)
• The Dangers of Half Preparedness (1916, in U.S.)
• War Aims: The Need for a Parliament of the Allies (1917)
• Why Freedom Matters (1917)
• The Political Conditions of Allied Success: A Protective Union of the Democracies (1918, in U.S.)
• The Treaties and the Economic Chaos (1919)
• The British Revolution and the American Democracy (1919)
• The Press and the Organization of Society (1922)
• If Britain is to Live (1923)
• Foreign Policy and Human Nature (1925)
• Must Britain Travel the Moscow Road? (1926)
• The Public Mind: Its Disorders: Its Exploitation (1927)
• The Money Game: Card Games Illustrating Currency (1928)
• Can Governments Cure Unemployment? (1931, with Harold Wright)
• From Chaos to Control (1932)
• The Unseen Assassins (1932)
• The Great Illusion—1933 (1933)
• The Menace to Our National Defence (1934)
• Preface to Peace: A Guide for the Plain Man (1935)
• The Mystery of Money: An Explanation for Beginners (1936)
• This Have and Have Not Business: Political Fantasy and Economic Fact (1936)
• Raw Materials, Population Pressure and War (1936, in U.S.)
• The Defence of the Empire (1937)
• Peace with the Dictators? (1938)
• Must it be War? (1938)
• The Great Illusion—Now (1939)
• For What do We Fight? (1939)
• You and the Refugee (1939)
• Why Freedom Matters (1940)
• America's Dilemma (1941, in U.S.)
• Let the People Know (1943, in U.S.)
• The Steep Places (1947)
• After All: The Autobiography of Norman Angell (London: Hamish Hamilton, 1951; rpt. New York: Farrar, Straus and Young, 1952). [Out of print.]

ლიტერატურა

• Martin Ceadel, Living the Great Illusion: Sir Norman Angell, 1872–1967; Oxford University Press, 2009
• J. D. B. Miller, Norman Angell and the Futility of War; Macmillan, 1986
• Michael Meadowcroft, "Norman Angell" in Brack & Randall (eds.) The Dictionary of Liberal Thought; Politico's, 2007, pp. 9–11
• Alberto Castelli, The Peace Discourse in Europe (1900-1945), Routledge, 2019, pp. 21–37.

ასევე

• History of money
• Nobel Peace Prize

გარე ბმულები

• OMD 5620: Nobel Peace Prize Gold Medal 1933, iwm.org.
• Sir Norman Angell Papers დაარქივებული 2017-02-15 საიტზე Wayback Machine. , Archives and Special Collections, Ball State University Libraries (PDF)
• Norman Angell — ნამუშევრები პროექტ „გუტენბერგზე“
• რალფ ნორმან ენჯელი — ნამუშევრები საიტზე Internet Archive
• რალფ ნორმან ენჯელი — ნამუშევრები საიტზე LibriVox (უფასო აუდიო წიგნები)