პორვოო
პორვოო (ფინ. Porvoo; შვედ. Borgå) — ფინეთის ერთ-ერთი უძველესი ქალაქი. პორვოო მდებარეობს ქვეყნის სამხრეთით, უუსიმაას რეგიონში, ჰელსინკიდან 50 კილომეტრის დაშორებით. პორვოო ფინეთის სიდიდით 21-ე ქალაქია და მისი მოსახლეობა 50 083-ს ადამიანს შეადგენს.[2] ქალაქი გამოირჩევა შვედურენოვანი მოსახლეობის სიმრავლით. 2016 წლის მონაცემებით პორვოოს მოსახლეობის 29,6%-სთვის შვედური მშობლიური ენაა.[3]
| ქალაქი | |||
|---|---|---|---|
|
პორვოო ფინ. Porvoo; შვედ. Borgå | |||
 პორვოოს ისტორიული ნაწილი, ივლისი 2010 | |||
| |||
| ქვეყანა |
 ფინეთი | ||
| რეგიონი | უუსიმაა | ||
| მუნიციპალიტეტი | პორვოოს რაიონი | ||
| კოორდინატები | fi 60°23′40″ ჩ. გ. 025°39′50″ ა. გ. / 60.39444° ჩ. გ. 25.66389° ა. გ. | ||
| ქალაქის მმართველი | იუკკა-პეკკა უიულა [1] | ||
| დაარსდა | 1346 | ||
| ფართობი | 654,42 კმ² | ||
| ოფიციალური ენა | ფინური | ||
| მოსახლეობა | 50 083 [2] კაცი (2017) | ||
| სიმჭიდროვე | 76,57 კაცი/კმ² | ||
| სასაათო სარტყელი | UTC+2 | ||
| საფოსტო ინდექსი | 06100 | ||
| ოფიციალური საიტი | porvoo.fi | ||
  | |||
პორვოოში ასევე განლაგებულია ფინეთის ევანგელურ-ლუთერანული ეკლესიის შვედურენოვანი ეპარქია.
ისტორია რედაქტირება
ისტორიულ წყაროებში პორვოო პირველად XIV საუკუნეში მოიხსენიება. რეგიონში პირველი დასახლებები XIII საუკუნეში ჩნდება. პორვოოსთვის ქალაქის სტატუსი შვედეთის მონარქმა, მაგნუს ერიკსონმა 1346 წელს მიანიჭა.[4] ქალაქის სახელი შვედური Borgå-დან მომდინარეობს რაც ქართულად „ციხის მდინარეს“ ნიშნავს.[4][5]
XIX საუკუნის დასაწყისში შვედეთის სამეფომ, ფინეთი, რუსეთის იმპერიას დაუთმო. 1809 წელს რუსეთის იმპერატორმა ალექსანდრე I-მა მოიწვია პორვოოს კრება. პორვოოს კრება მიიჩნევა ფინეთის დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლის ქვაკუთხედად. ამ კრებაზე ფინეთს დაუმტკიცდა საკუთარი ენის, სარწმუნეობის და კონსტიტუციის ქონის უფლება.[4]
ნიკოლოზ I-ის მმართველობის პერიოდში დაიგეგმა პორვოოს გაფართოება, რის შედეგადაც აშენდა ქალაქის იმპერიული ნაწილი. პორვოოს იმპერიული ნაწილის მთავარი არქიტექტორი იყო კარლ ლუდვიგ ენგელი, რომელმაც ასევე დაგეგმა ჰელსინკის ცენტრალური ნაწილი.[4] პორვოოს ისტორიული ნაწილი (როგორც იმპერიული, ასევე შვედეთის მმართველობის პერიოდის) დღესდღეობით ითვლება ქალაქის ერთ-ერთ მთავარ ღირსშესანიშნაობად.
დემოგრაფია რედაქტირება
2017 წლის მაისის მონაცემებით პორვოოს მოსახლეობა 50 083-ს ადამიანს შეადგენს.[2] 1980 წლიდან ქალაქის მოსახლეობა სტაბილურად იზრდება, რაც განპირობებულია ქალაქის უსაფრთხო გარემოთი, კომერციული და საჯარო მომსახურეობის ხელმისაწვდომობით, და სამუშაო ადგილების სიმრავლით.[6] მოსახლეობის 64,2% ფინურენოვანია, 29,6% კი შვედურენოვანი.[3] თუმცა შვედურენოვანი მოსახლეობის რაოდენობა თანდათანობით კლებულობს, შედარებისთვის 1960 წელს პორვოოს შვედურენოვანი მოსახლეობა ქალაქის 54,7% მოიცავდა.[7]
მმართველობა რედაქტირება
ქალაქის მმართველი არის იუკკა-პეკკა უიულა. პორვოოს საკრებულოს ჰყავს 51 დეპუტატი. პორვოოში შვედურენოვანი მოსახლეობის სიმრავლის გამო, საკრებულოს არჩევნებს ხშირად ფინეთის შვედ მოქლაქეთა პარტია იგებს. 2017 წლის ადგილობრივი არჩევნების შედეგად, საკრებულოს შემადგენლობა შემდეგნაირად გამოიყურება:[9]
| პოლიტიკური პარტია | ხმათა % | წარმომადგენელი |
|---|---|---|
| ფინეთის შვედ მოქლაქეთა პარტია | 29,7 | 16 |
| სოციალ-დემოკრატიული პარტია | 22,5 | 12 |
| მწვანეთა პარტია | 15,2 | 8 |
| ნაციონალური კოალიცია | 13,8 | 7 |
| ცენტრისტული პარტია | 7,6 | 4 |
| ჭეშმარიტ ფინელთა პარტია | 4,4 | 2 |
| მემარცხენე ალიანსი | 3,3 | 1 |
| ქრისტიან-დემოკრატიული პარტია | 2,4 | 1 |
განათლება რედაქტირება
პორვოოში არის რამდენიმე სკოლა და ლიცეუმი, აგრეთვე მუსიკალური, სამხატვრო და პროფესიული სასწავლებლები.[10][11] პორვოოში განლაგებულია ორი უმაღლესი სასწავლებლის კამპუსი:[11][12][13]
გამოჩენილი ადამიანები რედაქტირება
- ალბერტ ედელფელტი, მხატვარი
- ჰანნა ეკ, მისს ფინეთი 2005
- ადოლფ ლინდფორსი, ოლიმპიური ჩემპიონი ბერძნულ-რომაულ ჭიდაობაში
- ვლადიმირ რომანოვი, რომანოვების დინასტიის წარმომადგენელი და სამეფო ტახტის ერთ-ერთი მემკვიდრე
- იოჰან ლუდვიგ რუნებერგი, პოეტი
- სამი ჰიუპია, ფინეთის საფეხბურთო ნაკრების ყოფილი კაპიტანი და ლივერპულის ყოფილი ფეხბურთელი
დაძმობილებული ქალაქები რედაქტირება
პორვოოს დაძმობილებული ქალაქები:[14]
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Kaupunginjohtaja, Porvoon kaupunki, https://www.porvoo.fi/kaupunginjohtaja. წაკითხვის თარიღი: 2017-05-13[მკვდარი ბმული]
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Ennakkoväkiluku muuttujina Alue, Sukupuoli ja Kuukausi, Tilastokeskus, http://pxnet2.stat.fi/PXWeb/pxweb/fi/StatFin/StatFin__vrm__vamuu/005_vamuu_tau_101.px/?rxid=82ce39f0-3202-4b33-bfcd-3ece427997ad. წაკითხვის თარიღი: 2017-05-13 დაარქივებული 2017-06-16 საიტზე Wayback Machine.
- ↑ 3.0 3.1 Väestö iän (1-v.), sukupuolen, siviilisäädyn ja kielen mukaan alueittain 1990 - 2016. Tilastokeskus (2017). ციტირების თარიღი: 2017-05-14.[მკვდარი ბმული]
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 History of Porvoo. Visit Porvoo. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-03-25. ციტირების თარიღი: 2017-05-14.
- ↑ Porvoo (Borgå). Archipelagoes. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2007-10-11. ციტირების თარიღი: 2017-05-14.
- ↑ Porvoon kaupungin elinkeino- ja kilpailukykyohjelma 2014-2017. Porvoon Kaupunki (2014). ციტირების თარიღი: 2017-05-13.[მკვდარი ბმული]
- ↑ (1964) Avain omaan maahan - tietoja Suomen kaupungeista, kauppaloista ja maalaiskunnista,. Helsinki: Sanoma Osakeyhtiö, გვ. 15.
- ↑ Väestö kielen mukaan sekä ulkomaan kansalaisten määrä ja maa-pinta-ala alueittain 1980–2012 Finnish. Tilastokeskus (2013-04-22). ციტირების თარიღი: 2013-04-01[მკვდარი ბმული]
- ↑ Tulokset: Porvoo. Oikeusministeriö - Tulospalvelu (2017). ციტირების თარიღი: 2017-05-13.
- ↑ Päivähoito & koulutus. Porvoon Kaupunki. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-04-14. ციტირების თარიღი: 2017-05-13.
- ↑ 11.0 11.1 Ammatillinen ja aikuiskoulutus. Porvoon Kaupunki. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-06-17. ციტირების თარიღი: 2017-05-13.
- ↑ Porvoo. Haaga-Helia Ammattikorkeakoulu. ციტირების თარიღი: 2017-05-13.
- ↑ Porvoo Campus. Laurea Ammattikorkeakoulu. ციტირების თარიღი: 2017-05-13.
- ↑ Porvoon Kaupunki. Suomen Kaupunkiopas. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-07-02. ციტირების თარიღი: 2017-05-13.