ოლთისისწყალი
ოლთისისწყალი, ოლთუჩაი (თურქ. Oltu Çayı) — მდინარე თურქეთში. სათავე აქვს ქარგაფაზარის ქედზე, ზღვის დონიდან დაახლოებით 2500 მ სიმაღლეზე. სიგრძე 128 კმ, აუზის ფართობი 5600 კმ².[1] ჭოროხის მარჯვენა შენაკადი. საზრდოობს თოვლის, წვიმისა და მიწისქვეშა წყლით. მარცხენა შენაკადებიდან მნიშვნელოვანია თორთომისწყალი, ხოლო მარჯვენა შენაკადებიდან ფენექი.[2]
| ოლთისისწყალი | |
|---|---|
 ოლთისისწყლისა (მარჯვნივ) და თორთომისწყლის (მარცხნივ) შეერთების ადგილი | |
| ქვეყანა |
 თურქეთი |
| სათავე |
ქარგაფაზარის ქედი 40°12′57″ ჩ. გ. 41°35′35″ ა. გ. / 40.21583° ჩ. გ. 41.59306° ა. გ. |
| სათავის სიმაღლე | 2500 მ |
| შესართავი |
ჭოროხი 40°48′42″ ჩ. გ. 41°38′35″ ა. გ. / 40.81167° ჩ. გ. 41.64306° ა. გ. |
| სიგრძე | 128 კმ |
| აუზის ფართობი | 5600 კმ² |
    — სათავე,  — შესართავი | |
 ოლთისისწყალი ვიკისაწყობში | |
ოლთისისწყალი ზემო წელში მიედინება ჩრდილო-ჩრდილო-აღმოსავლეთით და ჩრდილო-აღმოსავლეთით, შემდეგ არმისული მდინარე ფენექის შესართავამდე უხვევს ჩრდილოეთისაკენ, ხოლო დაახლოებით 3 კმ-ში დასავლეთისაკენ და ზოგადად განედურ განფენილობას ექვემდებარება. ჭოროხის შესართავამდე 3.2 კმ-ზე მდინარე თავის განედურ მიმართულებას იცვლის დასავლეთ-ჩრდილო-დასავლეთ მიმართულებაზე, ესე იგი ოდნავ იხრება ჩრდილოეთისაკენ.[2]
მდინარე ოლთისისწყლის მარცხენა შენაკადის სივრიდერეს შესართავიდან აღმა 1 კმ-ში აღინიშნება ოლთისისწყლის ხეობის მარცხენანაპირეთის ნაწევი. ზემო დინებაში ხეობა ჩაჭრილია სტრუქტურულ-დენუდაციურ პლატოში და ზოგადად ახასიათებს შედარებით დამრეცი საფეხურისებრი კალთები. ნაწევის მონაკვეთზე მდინარე იჭრება ქარგაფაზარის ქედის ჩრდილო-აღმოსავლეთ დაბოლოებაში, სადაც ქმნის 400 მ სიღრმის ვიწრო ხეობას, ხოლო ჩრდილო-აღმოსავლური განფენილობის მონაკვეთზე ხეობის ფსკერი რამდენადმე ფართოვდება. მდინარე ფენექის შესართავიდან დაღმა გამოიმუშავებს 700–800 მ სიღრმის კანიონისებურ ხეობას.[2]
ვახუშტის მიხედვით, ოლთისისწყლის ხეობა ტაოს მიეკუთვნებოდა.[3] ოლთისისწყლის შუა წელზე მდებარეობს ციხე-ქალაქი ოლთისი, ხოლო მარჯვენა ნაპირზე სამონასტრო ცენტრი იშხანი.[4]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ Mehmet Bilgin. Teşkilat-ı Mahsusa'nın Kafkasya Misyonu ve Operasyonları. 2017
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Бойнагрян В.Р. Геоморфология Армянского нагорья. ЕГУ, Ереван, 2016 г., 254 стр.,
- ↑ დ. მუსხელიშვილი. საქართველოს ისტორიული გეოგრაფიის ძირითადი საკითხები. ნაწ. 2. თბ., 1980.
- ↑ ნუგზარ ცეცხლაძე. ძიებანი ჭოროხის აუზის ტოპონიმიიდან. ბათუმი : ს.ს. გამ-ბა „აჭარა“, 2004