ნიტრომეთანიორგანული ნივთიერება ქიმიური ფორმულით . არის უმარტივესი ორგანული ნიტრონაერთი, მწარე ნუშის სუნის მქონე უფერული სითხე. გამოიყენება გამხსნელად, არომატული ნახშირწყალბადების ექსტრაქციისათვის, ქლორპიკრინის,[5] ფარმაცევტული საშუალებების, პესტიციდების, ასაფეთქებელი ნივთიერებების, ბოჭკოების და საიზოლაციო მასალების დასამზადებლად[6]. მას ასევე იყენებენ როგორც საწვავის დანამატს.

ნიტრომეთანი
ნიტრომეთანი: ქიმიური ფორმულა
ნიტრომეთანი: მოლეკულის ხედი
ზოგადი
სისტემური სახელწოდებანიტრომეთანი[1]
ტრადიციული სახელწოდებანიტროკარბოლი
ქიმიური ფორმულა
მოლური მასა61.04 /მოლი
ფიზიკური თვისებები
სიმკვრივე1.1371(20 °C)[2] /სმ³
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა−28.7[2] °C
დუღილის ტემპერატურა101.2[2] °C
ქიმიური თვისებები
pKa17.2[3]
სტრუქტურა
დიპოლური მომენტი 3.46[4] 

დუღილის ტემპერატურა 101,2°C, სიმკვრივე 1138 კგ/მ³ (20°C); წყალში იხსნება; ერევა ჩვეულებრივ ორგანულ გამხსნელებს (პარაფინების გარდა), წყალთან წარმოქმნის აზეოტროპულ ნარევს (tდუღ 83,6°C, 76,4% ნიტრომეთანი).[5]

მიღება რედაქტირება

ინდუსტრიული მეთოდი რედაქტირება

  • ნიტრომეთანი ინდუსტრიულად იწარმოება აირად ფაზაში მყოფი პროპანისა და აზოტმჟავასგან 350–450 °C-ის პირობებში. ეს ეგზოთერმული რეაქცია წარმოქმნის ოთხ ინდუსტრიულად მნიშვნელოვან ნიტროალკანს: ნიტრომეთანს, ნიტროეთანს, 1-ნიტროპროპანს და 2-ნიტროპროპანს.[6]

ლაბორატორიული მეთოდი რედაქტირება

  • ლაბორატორიაში ნიტრომეთანის მიღება ხდება ნატრიუმის ქლორაცეტატის და ნატრიუმის ნიტრიტის ურთიერთქმედებით ხსნარში.[7]
ClCH2COONa + NaNO2 + H2O → CH3NO2 + NaCl + NaHCO3

სქოლიო რედაქტირება

  1. (2014) „Front Matter“, Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry, გვ. 662. DOI:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4. 
  2. 2.0 2.1 2.2 Haynes, p. 3.414
  3. Reich, Hans. Bordwell pKa table: "Nitroalkanes". ციტირების თარიღი: 17 January 2016.
  4. Haynes, p. 15.19
  5. 5.0 5.1 ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 445.
  6. 6.0 6.1 Markofsky, S. B. (2000). „Nitro Compounds, Aliphatic“. Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a17_401.pub2. ISBN 978-3527306732.
  7. Whitmore, F. C.; Whitmore, M. G. (1941). "Nitromethane". Organic Syntheses.; Collective Volume, 1, p. 401