ნიტრომეთანი

	ნიტრომეთანი
ზოგადი
სისტემური სახელწოდება	ნიტრომეთანი
ტრადიციული სახელწოდება	ნიტროკარბოლი
ქიმიური ფორმულა
მოლური მასა	61.04 გ/მოლი
ფიზიკური თვისებები
სიმკვრივე	1.1371(20 °C) გ/სმ³
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა	−28.7 °C
დუღილის ტემპერატურა	101.2 °C
ქიმიური თვისებები
pKa	17.2
სტრუქტურა
დიპოლური მომენტი	3.46 დ

ნიტრომეთანი — ორგანული ნივთიერება ქიმიური ფორმულით ${\ce {CH3NO2}}$ . არის უმარტივესი ორგანული ნიტრონაერთი, მწარე ნუშის სუნის მქონე უფერული სითხე. გამოიყენება გამხსნელად, არომატული ნახშირწყალბადების ექსტრაქციისათვის, ქლორპიკრინის,^[5] ფარმაცევტული საშუალებების, პესტიციდების, ასაფეთქებელი ნივთიერებების, ბოჭკოების და საიზოლაციო მასალების დასამზადებლად^[6]. მას ასევე იყენებენ როგორც საწვავის დანამატს.

დუღილის ტემპერატურა 101,2°C, სიმკვრივე 1138 კგ/მ³ (20°C); წყალში იხსნება; ერევა ჩვეულებრივ ორგანულ გამხსნელებს (პარაფინების გარდა), წყალთან წარმოქმნის აზეოტროპულ ნარევს (t_დუღ 83,6°C, 76,4% ნიტრომეთანი).^[5]

მიღება

ინდუსტრიული მეთოდი

ნიტრომეთანი ინდუსტრიულად იწარმოება აირად ფაზაში მყოფი პროპანისა და აზოტმჟავასგან 350–450 °C-ის პირობებში. ეს ეგზოთერმული რეაქცია წარმოქმნის ოთხ ინდუსტრიულად მნიშვნელოვან ნიტროალკანს: ნიტრომეთანს, ნიტროეთანს, 1-ნიტროპროპანს და 2-ნიტროპროპანს.^[6]

ლაბორატორიული მეთოდი

ლაბორატორიაში ნიტრომეთანის მიღება ხდება ნატრიუმის ქლორაცეტატის და ნატრიუმის ნიტრიტის ურთიერთქმედებით ხსნარში.^[7]

ClCH₂COONa + NaNO₂ + H₂O → CH₃NO₂ + NaCl + NaHCO₃

სქოლიო

↑ (2014) „Front Matter“, Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry, გვ. 662. DOI:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4.
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 Haynes, p. 3.414
↑ Reich, Hans. Bordwell pKa table: "Nitroalkanes". ციტირების თარიღი: 17 January 2016.
↑ Haynes, p. 15.19
↑ ^5.0 ^5.1 ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 445.
↑ ^6.0 ^6.1 Markofsky, S. B. (2000). „Nitro Compounds, Aliphatic“. Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a17_401.pub2. ISBN 978-3527306732.
↑ Whitmore, F. C.; Whitmore, M. G. (1941). "Nitromethane". Organic Syntheses.; Collective Volume, 1, p. 401

პორტალი ქიმია

[iupac2013-1] (2014) „Front Matter“, Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry, გვ. 662. DOI:10.1039/9781849733069-FP001. ISBN 978-0-85404-182-4.

[crc-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 Haynes, p. 3.414

[uwisconsin-3] Reich, Hans. Bordwell pKa table: "Nitroalkanes". ციტირების თარიღი: 17 January 2016.

[crc2-4] Haynes, p. 15.19

[ქსე-5] 5.0 ^5.1 ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 7, თბ., 1984. — გვ. 445.

[Markofsky-6] 6.0 ^6.1 Markofsky, S. B. (2000). „Nitro Compounds, Aliphatic“. Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a17_401.pub2. ISBN 978-3527306732.

[7] Whitmore, F. C.; Whitmore, M. G. (1941). "Nitromethane". Organic Syntheses.; Collective Volume, 1, p. 401

[5]

[6]

[1]

[2]

[3]

[4]

[7]

ზოგადი
ნიტრომეთანი


სისტემური სახელწოდება	ნიტრომეთანი^[1]
ტრადიციული სახელწოდება	ნიტროკარბოლი
ქიმიური ფორმულა	${\ce {CH3NO2}}$
მოლური მასა	61.04 გ/მოლი
ფიზიკური თვისებები
სიმკვრივე	1.1371(20 °C)^[2] გ/სმ³
თერმული თვისებები
დნობის ტემპერატურა	−28.7^[2] °C
დუღილის ტემპერატურა	101.2^[2] °C
ქიმიური თვისებები
pK_a	17.2^[3]
სტრუქტურა
დიპოლური მომენტი	3.46^[4] დ