ნგუენ ხიუ თჰო
ნგუენ ხიუ თჰო (ვიეტ. Nguyễn Hữu Thọ; დ. 10 ივლისი, 1910 – გ. 24 დეკემბერი, 1996) — სამხრეთ ვიეტნამელი რევოლუციონერი და სამხრეთ ვიეტნამის ეროვნული განმათავისუფლებელი ფრონტის საკონსულტაციო საბჭოს თავმჯდომარე 1969 წლის 6 ივნისიდან 1976 წლის 2 ივლისამდე და ვიეტნამის ეროვნული ასამბლეის თავმჯდომარე 1981 წლის ივლისიდან 1987 წლის 18 ივნისამდე.
| ნგუენ ხიუ თჰო | |
|---|---|
| ვიეტ. Nguyễn Hữu Thọ | |
 | |
| დაბადების თარიღი | 10 ივლისი, 1910[1] [2] [3] |
| დაბადების ადგილი | ხოშიმინი |
| გარდაცვალების თარიღი | 24 დეკემბერი, 1996[2] (86 წლის) |
| გარდაცვალების ადგილი | ხოშიმინი ან ჰანოი |
| მოქალაქეობა |
 ვიეტნამი |
| ჯილდოები | საერთაშორისო ლენინური პრემია "ხალხთა შორის მშვიდობის განმტკიცებისათვის", Gold Star Order და ხალხთა მეგობრობის ორდენი |
ნგუენ ხიუ თჰომ თავისი პოლიტიკური კარიერა დაიწყო 1949 წელს, როდესაც იგი ხელმძღვანელობდა საპროტესტო აქციებს ინდოჩინეთში საფრანგეთის კოლონიური მმართველობის წინააღმდეგ და აშშ-ს საზღვაო ხომალდების პატრულირებას სამხრეთ ვიეტნამის სანაპიროზე. ამ საქმიანობის შედეგად იგი დააპატიმრეს 1950 წელს და 1952 წლამდე პატიმრობაში იყო. პატიმრობის პერიოდში იგი შიმშილობდა, რამაც გააძლიერა მისი რეპუტაცია.[4] 1954 წელს ვიეტნამის დაყოფის შემდეგ საბჭოთა კავშირის მიერ მხარდაჭერილ კომუნისტურ ჩრდილოეთ ვიეტნამსა და აშშ-ს მიერ მხარდაჭერილ სამხრეთ ვიეტნამში, თანამშრომლობდა პრეზიდენტ ნგო დინ დიემის მთავრობასთან, სანამ არ დააპატიმრეს ორგანიზაციის შექმნისთვის. მიზნად ისახავდა გაერთიანების მიღწევას 1956 წელს 1954 წლის შეთანხმებებით დაგეგმილი შემოთავაზებული არჩევნების გზით.
1961 წელს იგი გაიქცა ციხიდან და გახდა ჯერ დროებითი პრეზიდენტი, შემდეგ კი ჩრდილოეთ ვიეტნამის მხარდამჭერი სამხრეთ ვიეტნამის განთავისუფლების ეროვნული ფრონტის (ვიეტკონგი) თავმჯდომარე, რომელიც მის მიერ დაარსდა 1960 წლის 20 დეკემბერს. ამ ჯგუფმა წამოიწყო შეიარაღებული აჯანყება სამხრეთ ვიეტნამის მთავრობის წინააღმდეგ ვიეტნამის ომის დროს. 1969 წლის ივნისში ჩრდილოეთ ვიეტნამმა დააარსა სამხრეთ ვიეტნამის დროებითი რევოლუციური მთავრობა, რომელშიც ჰუნ ტან ფატი გახდა პრეზიდენტი და ასევე თავად გახდა საკონსულტაციო საბჭოს თავმჯდომარე. 1975 წლის აპრილში მას შემდეგ, რაც ჩრდილოეთ ვიეტნამმა დაიპყრო მთელი სამხრეთ ვიეტნამი საიგონის დაცემის შემდეგ, იგი გახდა სამხრეთ ვიეტნამის ახლად აღმოცენებული რესპუბლიკის პრემიერ-მინისტრი.
1976 წლის 2 ივლისს ვიეტნამის ოფიციალური გაერთიანებისა და სოციალისტური რესპუბლიკის დაარსების შემდეგ, იგი გახდა ერთ-ერთი ვიცე-პრეზიდენტი და შესაბამისად, მაშინდელი პრეზიდენტის ტონ დიკ თანგის მოადგილე. ამავე დროს, იგი ასევე იყო ხოშიმინის პირველი მერი. 1980 წლის 30 მარტს ტონ დიკ თანგის გარდაცვალების შემდეგ, იგი გახდა ვიეტნამის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელი, სანამ 1981 წლის 4 ივლისს არ შეცვალა ჩიონგ ტინმა.
1981 წლიდან 1992 წლამდე იგი იყო სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე. 1981 წლიდან 1987 წლამდე ნგუენი ასევე იყო ეროვნული ასამბლეის თავმჯდომარე და შესაბამისად, პარლამენტის პრეზიდენტი. 1988-1994 წლებში იგი იყო ვიეტნამის სამამულო ფრონტის თავმჯდომარე.
ცხოვრება და კარიერა
რედაქტირებაფრანგული განათლების მქონე იურისტი ქალაქ კოხინხინაში ასევე იყო მშრომელთა საერთაშორისო ფრანგული განყოფილების (SFIO) წევრი და ვიეტნამის დამოუკიდებლობისთვის ომის მონაწილე. 1948 წელს იგი შეუერთდა ვიეტნამის ეროვნულ სახალხო ლიგას, 1949 წელს კომუნისტურ პარტიას და 1950–1952 წლებში იმყოფებოდა პატიმრობაში. მოგვიანებით ის გამოვიდა 1954 წლის ჟენევის შეთანხმებების მხარდასაჭერად, მაგრამ დაუპირისპირდა სამხრეთ ვიეტნამის პრეზიდენტის, ნგო დინ დიემის მთავრობას. 1954 წლის აგვისტოში მან დააარსა მშვიდობის დაცვის კომიტეტი და ჟენევის შეთანხმებები. ეს კომიტეტი სამხრეთ ვიეტნამის მთავრობამ გაანადგურა და აკრძალა. იმავე წლის ნოემბერში თჰო და ორგანიზაციის სხვა წევრები დააპატიმრეს პოლიციის რეიდის შემდეგ.[5][6]
იგი პატიმრობაში 1961 წლამდე იყო, შემდეგ გაქცევა მოახერხა. თავისუფალი, თჰო გახდა ეროვნულ-განმათავისუფლებელი ფრონტის ცენტრალური კომიტეტის თავმჯდომარე. 1965 წელს იგი გამოვიდა ანტიიმპერიალისტური სიტყვით, მოგვიანებით გამოიცა ბუკლეტი ინგლისურ ენაზე, სახელწოდებით SPEECH. მას მიენიჭა ტიტული: სამხრეთ ვიეტნამის საკონსულტაციო საბჭოს პრეზიდიუმის პრეზიდენტი განთავისუფლების ეროვნული ფრონტის დაარსების მე-5 წლისთავზე. 1969 წელს იგი გახდა სამხრეთ ვიეტნამის რესპუბლიკის დროებითი რევოლუციური მთავრობის საკონსულტაციო საბჭოს თავმჯდომარე. ეს თანამდებობა ეკავა მანამ, სანამ სამხრეთი ვიეტნამი 1976 წელს ჩრდილოეთ ვიეტნამს არ შეუერთდა.
ახლად გაერთიანებულ ვიეტნამში ის ერთ-ერთი ვიცე-პრეზიდენტის თანამდებობაზე მუშაობდა ტონ დუკ ტანგის გარდაცვალებამდე. შემდეგ დასახელდა პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებლად და ეს თანამდებობა ეკავა თავმჯდომარე ტრუონგ ჩინჰის დანიშვნამდე. პრეზიდენტის თანამდებობიდან გადადგომის შემდეგ, 1987 წლამდე იკავებდა ეროვნული ასამბლეის თავმჯდომარის თანამდებობას. 1981–1992 წწ. იყო სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე. თჰოს მიენიჭა ლენინის მშვიდობის პრემია (1983–1984 წწ.).
ნგუენი ხიუ თჰო გარდაიცვალა 1996 წლის 24 დეკემბერს ქალაქ ხოშიმინში, 86 წლის ასაკში.
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირება- Interview with Nguyễn Hữu Thọ, 1981 (Video Interview) WGBH Media Library & Archives
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ 2.0 2.1 Encyclopædia Britannica
- ↑ Munzinger Personen
- ↑ Jacques Dalloz : Dictionnaire de la Guerre d'Indochine, Paris, 2006, S. 171
Christopher E. Goscha : Historical Dictionary of the Indochina War (1945–1954), Kopenhagen, 2011, S. 323 - ↑ Kiernan, Ben. How Pol Pot Came to Power. London: Verso, 1985. pp. 170-71
- ↑ Nghia M. Vo - Saigon: A History 2011- Page 140 "In a clearing in the Tây Ninh province about 80 miles west of Saigon, on December 19 to 20, 1960, Nguyễn Hữu Thọ, a Saigon lawyer, Trương Như Tảng, chief comptroller of a bank, Drs. Dương Quỳnh Hoa and Phùng Văn Cung, along with other dissidents, met with communists to form the National Liberation Front..."