მეფე
მეფე — მონარქიული სახელმწიფოს მეთაურის ქართული წოდებულება. მეფის ხელისუფლება წარმოიშვა ტომის ბელადის ძალაუფლებიდან გვაროვნული წესწყობილების დაშლის, კლასობრივი საზოგადოებისა და სახელმწიფოს წარმოქმნის პერიოდში. ასეთი პროცესი საქართველოში ძვ. წ. II–I ათასწლეულის მიჯნაზე განვითარდა. მეფის თავდაპირველი წოდებულება უნდა ყოფილიყო „მეუფეჲ მამასახლისი“, საიდანაც მარტივად „მეუფეჲ“, ბოლოს კი „მეფე“ წარმოდგა. ახ. წ. VI საუკუნეში სპარსელებმა და ბიზანტიელებმა საქართველოში მეფის ხელისუფლება გააუქმეს. მეფობის აღდგენის შემდეგ, IX საუკუნის დასასრულს „ქართუელთა მეფის“ ტიტული პირველად ადარნასე II ბაგრატიონმა მიიღო. ფეოდალურ საქართველოს თანდათანობითი გაერთიენების კვალობაზე ჩამოყალიბდა ქართველ მეფეთა წოდებულება — „მეფეთა-მეფე, მეფე აფხაზთა, ქართუელთა, რანთა და კახთა“. მეფის ხელისუფლება საქართველოში XIX საუკუნის დასაწყისამდე — ქართლ-კახეთისა და იმერეთის სამეფოების რუსეთთან შეერთებამდე არსებობდა. ქართლ-კახეთის უკანასკნელი მეფე იყო გიორგი XII, იმერეთისა — სოლომონ II.
თანამედროვე სახელმწიფოებიდან სამეფოს სტატუსით არსებობს, მაგ., დიდი ბრიტანეთი, ბელგია, შვედეთი, იორდანია, ესპანეთი.
იხილეთ აგრეთვე
რედაქტირებალიტერატურა
რედაქტირება- ფუტკარაძე ი., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 622.