მელექ აჰმედ-ფაშა (თურქ. Melek Ahmed Paşa; დ. 1604, საქართველო – გ. 1662, სტამბოლი) – ოსმალეთის იმპერიის სახელმწიფო მოღვაწე, წარმოშობით ქართველი, დიდი ვეზირი 1650–1651 წლებში.

მელექ აჰმედ-ფაშა
Melek Ahmed Paşa
ოსმალეთის იმპერიის დიდი ვეზირი
მმართ. დასაწყისი: 5 აგვისტო, 1650
მმართ. დასასრული: 22 აგვისტო, 1651
წინამორბედი: ქარა მურად-ფაშა
მემკვიდრე: აბაზა სიავუშ-ფაშა I
სულთანი: მეჰმედ IV
პირადი ცხოვრება
დაბ. თარიღი: 1604
დაბ. ადგილი: აფხაზეთო, იმერეთის სამეფო
გარდ. თარიღი: 1662
გარდ. ადგილი: სტამბოლი, ოსმალეთის იმპერია
მეუღლე: ესმეჰან ქაია სულთანი (1644–1659)
ფატმა სულთანი (აჰმედ I-ის ქალიშვილი) (1662)
რელიგია: ქრისტიანობა, მოგვიანებით მიიღო ისლამი

ადრეული წლები რედაქტირება

აჰმედ-ფაშა წარმოშობით იყო აფხაზეთიდან. იგი დაიბადა 1604 წელს. მისი მამა იყო ფლოტის ადმირალი, სახელად ფერვანე. სულთან მურად IV-ის დროს, იგი დაინიშნა დიარბაქირის გამგებლად. სულთან იბრაჰიმის დროს, აჰმედ-ფაშა დანიშნული იყო არზრუმის, მოსულის, ალეპოსა და დამასკოს ბეილერბეიდ.

1644 წელს აჰმედი დაქორწინდა სულთან მურადის ქალიშვილზე, ქაია სულთანზე. ამ ქორწინების შემდეგ იგი გახდა ოსმანების დინასტიის სიძე "დამატი"

1650 წელს აჰმედ-ფაშა, სულთან მეჰმედის მმართველობის დროს, დაინიშნა ბაღდადის ბეილერბეიდ. იმავე წლის 5 აგვისტოს, მეჰმედის რეგენტმა, ვალიდე ქიოსემ სულთანმა მურად-ფაშას ნაცვლად დანიშნა დიდ ვეზირად.

დიდი ვეზირი რედაქტირება

აჰმედ-ფაშა ცდილობდა რეფორმების გატარებას ოსმალეთის იმპერიაში. მან სცადა ბიუჯეტის დაბალანსება, მოახერხა ჯელალიეს აჯანყებების ჩახშობა.

1651 წლის 22 აგვისტოს აჯანყებული იანიჩრები მოითხოვდნენ აჰმედ-ფაშას დიდი ვეზირის პოსტიდან გადადგომას. ერთ–ერთი ვერსიით, მათ დაუგვიანდათ გასამრჯელოს მიღება. სულთანიც იძულებული გახდა, აჰმედი პოსტიდან მოეხსნა და მის ნაცვლად დიდ ვეზირად დანიშნა ისევ ქართველი, აბაზა სიავუშ-ფაშა I გახდა.

შემდგომი წლები რედაქტირება

1654 წელს, აჰმედ-ფაშა ოსმალეთის დიდი ვეზირის, იბშირ მუსტაფა–ფაშას მოადგილე გახდა, მაგრამ მალე თანამდებობიდან გადააყენეს და მუსტაფა-ფაშას ბრძანებით, მალქარაში გადაასახლეს.

1659 წელს აჰმედ-ფაშას მეუღლე ქაია სულთანი მშობიარობის დროს გარდაიცვალა. გადმოცემის თანახმად, აჰმეთი კუბოში ჩაწვა და შეუჩერებლად ტიროდა. სამი წლის შემდეგ, 1662 წელს, აჰმედმა ცოლად შეირთო სულთან აჰმედის ქალიშვილი, ფატმა სულთანი.

მელექ აჰმედ-ფაშა გარდაიცვალა 1662 წელს, ფატმა სულთანთან ქორწინებიდან რამდენიმე თვეში.

ლიტერატურა რედაქტირება

  • Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), sicill-i osmani, İstanbul:Tarih Vakfi Yurt Yayınları İSBN 975-333-0383 C.IV s.509.