მაჩალო

მაჩალო
	;
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:	სოკოები
განყოფილება:	ბაზიდიუმიანი სოკოები
კლასი:	აგარიკომიცეტები
რიგი:	ფირფიტოვანნი
ოჯახი:	ხეთამხალისებრნი
გვარი:	ხეთამხალი
სახეობა:	მაჩალო
ლათინური სახელი
	Pleurotus cornucopiae (Paulet) Rolland, 1885
NCBI	5321
EOL	195750
MB	355897

მაჩალო (ლათ. Pleurotus cornucopiae) — საჭმელი სოკო ხეთამხალისებრთა ოჯახისა. ფართოდაა გავრცელებული ევროპაში, ასევე დაფიქსირებულია აშშ-სა და მექსიკაში.

იზრდება დამპალ ხეებზე ზაფხულ შემოდგომით, საჭმელად გამოიყენება ახალი. მეტად წააგავს კალმახა-სოკოს და მის მსგავსად მისდევენ ხელოვნურად მოყვანას საწარმოო მასშტაბით.

სოკო პირველად აღწერა ფრანგმა მიკოლოგმა ჟან-ჟაკ პოლემ 1793 წელს როგორც Dendrosarcos cornucopiae.

სამეცნიერო სინონიმები:

Agaricus dimidiatus Bull. (1791)
Dendrosarcus cornucopiae Paulet (1793)
Agaricus cornucopiae (Paulet) Pers. (1828)
Pleurotus sapidus (Paulet) Sacc. (1887)
Dendrosarcus sapidus Kuntze (1898)

აღწერა რედაქტირება

ქუდის დიამეტრი — 4-10 სმ-მდე აღწევს, თავდაპირველად ამობურცული, შემდეგ ძაბრისებრი, სადა, დასაწყისში მოთეთროა, შემდეგ მკრთალ ჟანგმიწისფერი ან მკრთალ-ყავისფერი.

ფეხის სიგრძე — 2-5 სმ, სისქე —1,5-2 სმ. ცენტრალური ან ექსცენტრული, სადა, მიმაგრების ადგილას ქეჩისებრი, მოთეთრო.

ფირფიტები დაღმავალი, ვიწრო, მოთეთრო-კრემისფერი.

რბილობი მოთეთროა, ფქვილის სუნითა და გემოთი.^[1]^[2]^[3]

სპორები — ცილინდრული ან წაგრძელებული, კვერცხისებრი, ზოგჯერ ოდნავ მოღუნული, უფერული, მოიისფრო, ან მოთეთრო ელფერით,^[4] 8-11X3,5-5 მკმ.

მსგავსი სახეობები რედაქტირება

გავრცელება და ეკოლოგია რედაქტირება

საპროტროფია.^[3] ფართოდაა გავრცელებული ევროპაში, ასევე დაფიქსირებულია აშშ-სა და მექსიკაში.^[5] იზრდება დამპალ და გამხმარ ხეებზე, მათ შორის მუხაზე, წიფელსა და თელაზე. ველურ ბუნებაში სოკო აგრეთვე იზრდება ფოთლოვან ხეებზე.

გალერეა რედაქტირება

ლიტერატურა რედაქტირება

ნახუცრიშვილი ივ., საქართველოს სოკოები / რედ. და თანაავტ. არჩ. ღიბრაძე, თბ.: „ბუნება პრინტი“ და საქართველოს ბუნების შენარჩუნების ცენტრი, 2006. — გვ. 82, ISBN 99940-856-1-1.
Сержанина Г. И. (1984). Шляпочные грибы Белоруссии. Минск: Наука и техника.

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

მაჩალო MycoBank-ზე (ინგლისური)
მაჩალო Index Fungorum-ზე (ინგლისური)
მაჩალო — Fungi.Biodiversity-Georgia.net (ქართული ენა)

სქოლიო რედაქტირება

↑ (2013) Le guide des champignons France et Europe (French). Belin, გვ. 974. ISBN 978-2-7011-8289-6.
↑ See Meinhard Moser (1983). Keys to Agarics and Boleti. 15a Eccleston Square, London: Roger Phillips, გვ. 63. ISBN 978-0-9508486-0-0.
↑ ^3.0 ^3.1 (2008) Funga Nordica Agaricoid, boletoid and cyphelloid genera. Copenhagen: Nordsvamp, გვ. 322. ISBN 978-87-983961-3-0.
↑ Сергеева М. Н. (2003). Грибы. М.: „Культура и традиции“, გვ. 93, 95. ISBN 5-86444-080-9.
↑ See the Global Biodiversity Information Facility page, which provides hyperlinks to records with geographical location.

[Eyssartier-1] (2013) Le guide des champignons France et Europe (French). Belin, გვ. 974. ISBN 978-2-7011-8289-6.

[Moser-2] See Meinhard Moser (1983). Keys to Agarics and Boleti. 15a Eccleston Square, London: Roger Phillips, გვ. 63. ISBN 978-0-9508486-0-0.

[FN-3] 3.0 ^3.1 (2008) Funga Nordica Agaricoid, boletoid and cyphelloid genera. Copenhagen: Nordsvamp, გვ. 322. ISBN 978-87-983961-3-0.

[4] Сергеева М. Н. (2003). Грибы. М.: „Культура и традиции“, გვ. 93, 95. ISBN 5-86444-080-9.

[GBIF-5] See the Global Biodiversity Information Facility page, which provides hyperlinks to records with geographical location.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]