მარია ელიზაბეთ ავსტრიელი (1743-1808)

მარია ელიზაბეთ ავსტრიელი (გერმ. Maria Elisabeth von Österreich; დ. 13 აგვისტო, 1743, ვენა, ავსტრია — გ. 22 სექტემბერი, 1808) — ჰაბსბურგ-ლოთარინგიის დინასტიის წარმომადგენელი. საღვთო რომის იმპერატორ ფრანც I შტეფანისა და ავსტრიის იმპერატრიცა მარია ტერეზიას შუათანა ქალიშვილი. საღვთო რომისა და ავსტრიის ორი იმპერატორის: იოზეფ II-ისა და ლეოპოლდ II-ის, ასევე საფრანგეთის დედოფალ მარი ანტუანეტის და, ავსტრიის იმპერატორ ფრანც II-ის მამიდა.

მარია ელიზაბეთ ავსტრიელი
სრული სახელი მარია ელიზაბეთ იოზეფა იოანა ანტონია
დაიბადა	13 აგვისტო, 1743 ვენა, ავსტრია
გარდაიცვალა	22 სექტემბერი, 1808, (65 წლის) ლინცი, ავსტრია
საგვარეულო	ჰაბსბურგ-ლოთარინგიელები
მამა	ფრანც I, საღვთო რომის იმპერატორი
დედა	მარია ტერეზია, ავსტრიის იმპერატრიცა
რელიგია	კათოლიციზმი

ბიოგრაფია

მარია ელიზაბეთი დაიბადა 1743 წლის 13 აგვისტოს ვენაში. იგი იყო ავსტრიის იმპერატრიცა მარია ტერეზიასა და მისი მეუღლის, საღვთო რომის იმპერატორ ფრანც I შტეფანის შუათანა ქალიშვილი. ოჯახურ წრეში მას მოფერებით „ლაისლს“ უწოდებდნენ.

თავის დებთან შედარებით იგი ყოველთვის უფრო ლამაზად მიიჩნეოდა, თუმცა მას გარკვეული პრობლემები ჰქონდა ფსიქიკასთან დაკავშირებით. იგი თითქმის არაფრისადმი ამჟღავნებდა ინტერესს და ხშირად არაადეკვატური ქცევებიც ახასიათებდა, თუმცა გარეგნული მომხიბლავობის გამო დედამისი, დედოფალი მარია ტერეზია იმედოვნებდა, რომ მაინც მოახერხებდა მის გამოყენებას თავის პოლიტიკურ თამაშებში და მარია ელიზაბეთის დაქორწინებით კიდევ ერთ მოკავშირეს გაიჩენდა. თავდაპირველად მარია ტერეზია აპირებდა, რომ იგი პოლონეთის დაქვრივებული მეფის, ავგუსტ III-თვის მიეთხოვებინა, თუმცა ეს ქორწინება რუსეთის იმპერატორის ჩარევის გამო არ შედგა. აღსანიშნავია, რომ ავგუსტის მარია ელიზაბეთზე 47 წლით უფროსი კაცი იყო და მანამდე ცოლად ჰყავდა მარია ტერეზიას ბიძაშვილი, დედოფალი მარია იოზეფა ავსტრიელი.

მას შემდეგ, რაც 1768 წელს საფრანგეთის დედოფალი მარია ლეშჩინსკა გარდაიცვალა, მარია ტერეზია მის ახლადდაქვრივებულ მეფე ლუი XV-სათვის მითხოვებას აპირებდა. ამავე წელს მარია ელიზაბეთს ჩუტყვავილა შეეყარა, რამაც გაანადგურა მისი სილამაზე. ამის გამო ფრანგებთან მოლაპარაკებები ჩაიშალა და მისი გათხოვებაც შეუძლებელი გახდა. აღსანიშნავია, რომ მარია ტერეზიამ საფრანგეთთან ალიანსი მაინც შექმნა, ოღონდ მარია ელიზაბეთისა და ლუი XV-ის ნაცვლად მან თავისი უმცროსი ქალიშვილი, მარია ანტუანეტა მიათხოვა ლუი XV-ის შვილიშვილს, დოფინ ლუი ავგუსტს (შემდგომში ლუი XVI).

ვინაიდან იგი ვეღარ გათხოვდებოდა, მარია ტერეზიამ გადაწყვიტა, რომ იგი თავის მეორე ქალიშვილ მარია ანასთან ერთად, რომელსაც ასევე ვერ ათხოვებდა, გაეგზავნა მონასტერში. ამრიგად, ორი და თავიდან ერთად აღიკვეცა მონაზვნად, თუმცა მომავალში დაშორდნენ ერთმანეთს, რადგანაც ორივე მათგანი საკმაოდ პრესტიჟული მონასტრების აბატისები გახდნენ.

1780 წელს მარია ტერეზია გარდაიცვალა, რის გამოც ტახტი დაიკავა მარია ელიზაბეთის ძმამ, იმპერატორმა იოზეფ II-მ. მან თავისი დები, განსაკუთრებით კი მარია კრისტინა, გააძევა ავსტრიის საიმპერატორო კარიდან, რადგან როგორც თავად განაცხადა, „ქალების მმართველობის“ დასრულება სურდა. ამის გამო მარია ელიზაბეთი საერთოდ ვეღარ ჩადიოდა ვენაში, რის გამოც სამუდამოდ გადასახლდა მონასტერში. აქ ცხოვრებისას იგი საგრძნობლად გასუქდა და ჩიყვიც განუვითარდა.

1805 წელს მარია ელიზაბეთმა საფრანგეთის იმპერატორ ნაპოლეონ I-ის შემოჭრის გამო დატოვა ინსბრუკი და ჯერ ვენაში, შემდეგ კი ლინცში გაიქცა. იგი სწორედ აქ, 1808 წლის 22 სექტემბერს გარდაიცვალა 65 წლის ასაკში. იგი დაკრძალეს ლინცის იეზუიტთა მონასტერში.

ლიტერატურა

• Fraser, Antonia, Marie Antoinette: The Journey ORION, London 2002, ISBN 978-0-7538-1305-8
• Brigitte Hamann (Hrsg.): Die Habsburger: Ein biographisches Lexikon. Wien 1988, S. 320.
• Genealogie ascendante jusqu'au quatrieme degre inclusivement de tous les Rois et Princes de maisons souveraines de l'Europe actuellement vivans [Genealogy up to the fourth degree inclusive of all the Kings and Princes of sovereign houses of Europe currently living] (in French). Bourdeaux: Frederic Guillaume Birnstiel. 1768. p. 1.
• Friedrich Weissensteiner: Die Töchter Maria Theresias (Mária Terézia leányai), Kremayer & Scheriau, Bécs, 1991.