ლატვიის ეკონომიკა

{{ქვეყნის მონაცემები ლატვია\|ქვეყანა ნათ. ბრუნვაში}} ეკონომიკა
ვალუტა	ევრო
სტატისტიკა
მშპ (ნომინალი)	$33 მილიარდი (ნომინალური, 2020); $59 მილიარდი (მუპ, 2020);
მშპ (მუპ)	$33 მილიარდი (ნომინალური, 2020); $59 მილიარდი (მუპ, 2020);
მშპ ზრდა	4,3% (2018) 2,2% (2019); −3,6% (2020) 5,2% (2021);
მშპ ერთ სულზე	$17 230 (ნომინალური, 2020); $30 579 (მუპ, 2020);
მშპ სექტორით	სოფლის მეურნეობა: 3,9%; ინდუსტრია: 22,4%; სერვისები: 73,7%; (2017);
ინფლაცია	0,6% (2020); 2,7% (2019); 2,6% (2018);
მოსახლეობა; სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ	25,5% (2015); 27,3% სიღარიბის რისკის ქვეშ (AROPE, 2019);
სავაჭრო პარტნიორები
სავაჭრო პარტნიორები	ლიეტუვა(+) 15,8%; რუსეთი(+) 14%; ესტონეთი(+) 10,9%; გერმანია(+) 6,9%; შვედეთი(+) 5,7; გაერთიანებული სამეფო(+) 4,9%; პოლონეთი(+) 4,3%; დანია(+) 4,1%; (2017);
საზოგადოებრივი ფინანსები
	All values, unless otherwise stated, are in აშშ დოლარები

ლატვიის ეკონომიკა არის ევროკავშირის ერთიანი ბაზრის ნაწილი. ლატვია არის მსოფლიო სავაჭრო ორგანიზაციის წევრი 1999 წლიდან,^[4] ევროკავშირის წევრი 2004 წლიდან, ევროზონის წევრი 2014 წლიდან და OECD-ის წევრი 2016 წლიდან.^[5] მსოფლიო ბანკის ჯგუფის მიერ მომზადებული ბიზნესის გამარტივების ინდექსის მიხედვით, ლატვია მე-14 ადგილზეა მსოფლიოში.^[6] ადამიანის განვითარების 2011 წლის ანგარიშის თანახმად, ლატვია მიეკუთვნება ადამიანის განვითარების მხრივ ძალიან მაღალი დონის ქვეყნების ჯგუფს.^[7] გეოგრაფიული მდებარეობიდან გამომდინარე, სატრანზიტო მომსახურება მაღალ დონეზეა განვითარებული, მასთან ერთად ხის გადამამუშავებელი მრეწველობა, სოფლის მეურნეობა და კვების პროდუქტები, მანქანებისა და ელექტრონული მოწყობილობების წარმოება.

2006-07 წლების განმავლობაში ლატვიის ეკონომიკას ჰქონდა მშპ-ს სწრაფი ზრდა 10%-ით, მაგრამ 2009 წელს მწვავე რეცესია განიცადა მიმდინარე ანგარიშის არამდგრადი დეფიციტის, უძრავი ქონების ბაზრის კოლაფსისა და დიდი შეღავათიანი დავალიანების შედეგად. Parex Bank-ის დაშლის შედეგად, მშპ 2009 წელს შემცირდა თითქმის 18%-ით,^[8] და ევროკავშირმა, საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა და სხვა საერთაშორისო დონორებმა მნიშვნელოვანი დახმარება გაუწიეს ლატვიას. 2011 წელს ლატვიაში მშპ გაიზარდა 5,5%-ით^[9] და ამრიგად, ლატვია კვლავ ევროკავშირის ყველაზე სწრაფად მზარდ ეკონომიკას შორის იყო. სსფ / ევროკავშირის პროგრამა წარმატებით დასრულდა 2011 წლის დეკემბერში.^[10]

ეკონომიკური ისტორია რედაქტირება

დასაქმებულ-უმუშევარი ლატვიაში 15-74 წლის ასაკის სამუშაო ძალაში (ათასი ადამიანი) 1996-2017 წლებში და ჯაჭვთან დაკავშირებული მშპ-ს საანგარიშო წელი 2010 (მილიარდი ევრო)

საუკუნეების განმავლობაში ჰანზეატური და გერმანიის გავლენის ქვეშ, შემდეგ კი ომისშემდგომი დამოუკიდებლობის პერიოდში, ლატვიამ გამოიყენა თავისი გეოგრაფიული აღმოსავლეთ-დასავლეთის მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრის მდებარეობა. მრეწველობა ემსახურებოდა ადგილობრივ ბაზრებს, ხოლო ხე-ტყე, ქაღალდი და სოფლის მეურნეობის პროდუქტები ლატვიის ძირითადი ექსპორტის ნაწილი იყო.

დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ, ლატვიამ განაგრძო ბაზარზე ორიენტირებული რეფორმები, თუმცა გაზომილი ტემპით. ვალუტა lat, შემოღებულ იქნა 1993 წელს და გაძვირდა მსოფლიო ვალუტების მიმართ. ინფლაცია შემცირდა 958,6%-დან 1992 წელს, 25%-მდე 1995 წლისთვის და 1,4%-მდე 2002 წლისთვის. 1991–95 წლებში არსებითად დადებული ხელშეკრულების შემდეგ, 1994 წლის ბოლოს ეკონომიკა გამყარდა, რასაც მოჰყვა მსუბუქი ინდუსტრიის გაჯანსაღება. გამყარებას ორჯერ მოჰყვა რეგრესი, პირველად საბანკო კრიზისი და 1995 წელს ლატვიის უმსხვილესი ბანკის ბანკა ბალტიას გაკოტრება, ხოლო მეორედ მეზობელი რუსეთის ფინანსური სისტემის მძიმე კრიზისი 1998 წელს. 2000 წლის შემდეგ ლატვიის მშპ გაიზარდა 4-ჯერ ზედიზედ 4 წლის განმავლობაში. ლატვიის სახელმწიფო ბიუჯეტი გაწონასწორებული იყო 1997 წელს, მაგრამ 1998 წლის რუსეთის ფინანსურმა კრიზისმა დიდი დეფიციტი გამოიწვია, რომლითაც 1999 წლის მშპ-ს 4%-დან შემცირდა 1,8%-მდე. ეს დეფიციტი უფრო მცირე იყო, ვიდრე ევროკავშირში გაწევრიანებული სხვა ქვეყნების უმეტესობაში.

2008 წლის შუა რიცხვებამდე ლატვიას ევროპაში ყველაზე სწრაფად განვითარებადი ეკონომიკა ჰქონდა. 2003 წელს მშპ-ს ზრდამ 7,5%, ხოლო ინფლაციამ 2,9%-ს შეადგინა. საბჭოთა პერიოდის ცენტრალურად დაგეგმილი სისტემა შეიცვალა თავისუფალი ბაზრის პრინციპებზე დაფუძნებული სტრუქტურით. 2005 წელს კერძო სექტორის წილი მშპ-ში 70% იყო.^[11] მსუბუქი მრეწველობის აღდგენა და რიგის რეგიონალური ფინანსური და კომერციული ცენტრის გამოჩენა ანაზღაურებს სახელმწიფო საკუთრებაში მყოფი ინდუსტრიული სექტორისა და სოფლის მეურნეობის შემცირებას. უმუშევრობის ოფიციალური მაჩვენებელი სტაბილურად ჩატარდა 7%–10%-ის ფარგლებში.

დასაქმება რედაქტირება

საშუალო ხელფასი უფრო მაღალია რიგასა და მის შემოგარენში. ვენტსპილსა და მის შემოგარენში, ასევე საზღვრისპირა რეგიონებში ხელფასი სტანდარტულზე ნაკლებია.

ლიტერატურა რედაქტირება

Latvia's Internal Devaluation: A Success Story?, from the Center for Economic and Policy Research, December 2011

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

ლატვიის ვეფხვის ეკონომიკა კარგავს ნაკბენს დაარქივებული 2010-04-25 საიტზე Wayback Machine. ქრისტინა რიზგას სტატია, 2009 წლის 28 ოქტომბერი

სქოლიო რედაქტირება

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ^1.5 ^1.6 ^1.7 World Economic Outlook Database, October 2020. International Monetary Fund. ციტირების თარიღი: 22 October 2020
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. ციტირების თარიღი: 19 January 2019
↑ People at risk of poverty or social exclusion. Eurostat. ციტირების თარიღი: 5 March 2020
↑ Members and Observers.
↑ „Latvia becomes full-fledged OECD member“. LETA. 1 July 2016. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 აგვისტო 2016. ციტირების თარიღი: 4 July 2016.
↑ Rankings – Doing Business – The World Bank Group. Doing Business. ციტირების თარიღი: 6 September 2012
↑ Human Development Index and its components Retrieved 2012-09-06
↑ The CIA World Factbook Latvia – CIA – The World Factbook Retrieved 2012-09-06
↑ „GDP of Latvia increased by 5.5% in 2011“. The Baltic Course. 9 March 2012. ციტირების თარიღი: 24 March 2012.
↑ Latvia and the Baltics—a Story of Recovery by Christine Lagarde managing director, International Monetary Fund Riga, 5 June 2012
↑ Ruta Aidis, Friederike Welter: The Cutting Edge: Innovation and Entrepreneurship in New Europe, Edward Elgar Publishing, 2008, p. 32

[IMFWEOLV-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ^1.5 ^1.6 ^1.7 World Economic Outlook Database, October 2020. International Monetary Fund. ციტირების თარიღი: 22 October 2020

[CIALV-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 CIA World Factbook. Central Intelligence Agency. ციტირების თარიღი: 19 January 2019

[3] People at risk of poverty or social exclusion. Eurostat. ციტირების თარიღი: 5 March 2020

[4] Members and Observers.

[leta010716-5] „Latvia becomes full-fledged OECD member“. LETA. 1 July 2016. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 10 აგვისტო 2016. ციტირების თარიღი: 4 July 2016.

[6] Rankings – Doing Business – The World Bank Group. Doing Business. ციტირების თარიღი: 6 September 2012

[7] Human Development Index and its components Retrieved 2012-09-06

[8] The CIA World Factbook Latvia – CIA – The World Factbook Retrieved 2012-09-06

[9] „GDP of Latvia increased by 5.5% in 2011“. The Baltic Course. 9 March 2012. ციტირების თარიღი: 24 March 2012.

[10] Latvia and the Baltics—a Story of Recovery by Christine Lagarde managing director, International Monetary Fund Riga, 5 June 2012

[11] Ruta Aidis, Friederike Welter: The Cutting Edge: Innovation and Entrepreneurship in New Europe, Edward Elgar Publishing, 2008, p. 32

[4]

[5]

[6]

[7]

[1]

[2]

[3]

[8]

[9]

[10]

[11]

{{ქვეყნის მონაცემები ლატვია\|ქვეყანა ნათ. ბრუნვაში}} ეკონომიკა

ვალუტა	ევრო
სტატისტიკა
მშპ (ნომინალი)	$33 მილიარდი (ნომინალური, 2020)^[1] $59 მილიარდი (მუპ, 2020)^[1]
მშპ (მუპ)	$33 მილიარდი (ნომინალური, 2020)^[1] $59 მილიარდი (მუპ, 2020)^[1]
მშპ ზრდა	4,3% (2018) 2,2% (2019) −3,6% (2020) 5,2% (2021)^[1]
მშპ ერთ სულზე	$17 230 (ნომინალური, 2020)^[1] $30 579 (მუპ, 2020)^[1]
მშპ სექტორით	სოფლის მეურნეობა: 3,9% ინდუსტრია: 22,4% სერვისები: 73,7% (2017)^[2]
ინფლაცია	0,6% (2020)^[1] 2,7% (2019)^[1] 2,6% (2018)^[1]
მოსახლეობა სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ	25,5% (2015)^[2] 27,3% სიღარიბის რისკის ქვეშ (AROPE, 2019)^[3]
სავაჭრო პარტნიორები
სავაჭრო პარტნიორები	ლიეტუვა(+) 15,8% რუსეთი(+) 14% ესტონეთი(+) 10,9% გერმანია(+) 6,9% შვედეთი(+) 5,7 გაერთიანებული სამეფო(+) 4,9% პოლონეთი(+) 4,3% დანია(+) 4,1% (2017)^[2]
საზოგადოებრივი ფინანსები
All values, unless otherwise stated, are in აშშ დოლარები