კადისის ბრძოლა (1656)

კადისის ბრძოლა (1656)
1654-1660 წლების, ანგლო-ესპანეთის ომის ნაწილი ნაწილი
კადისის ყურის რუკა (1632)
თარიღი	9 სექტემბერი, 1656
მდებარეობა	კადისის ყურე 36.5333° ჩ. გ. 6.28333° დ. გ. / 36.5333; -6.28333
შედეგი	ინგლისის გამარჯვება
მხარეები
ესპანეთი პროტექტორატი
მეთაურები
მარკოს დელ პუერტო ხუან დე ჰოიოსი † რიჩარდ სტეინერი
ძალები
8 გემი 8 გემი
დანაკარგები
5 გემი არცერთი

კადისის ბრძოლა (1656) — კადისის ბრძოლა (1656) იყო ოპერაცია ანგლო-ესპანეთის ომისას (1654–1660), რომლის დროსაც ინგლისურმა ფლოტმა სავარაუდოდ გაანადგურა ან დაიპყრო ესპანეთის საგანძური ფლოტის ხომალდები კადისის მახლობლად.

წინა მოვლენები

ინგლის-ჰოლანდიის ომის დასრულების შემდეგ ოლივერ კრომველმა ყურადღება მიაპყრო ინგლისის ტრადიციულ მტერზე, ესპანეთზე. იგი ცდილობდა, მისი ქვეყანა დაბრუნებულიყო ესპანეთის სავაჭრო და სასაზღვრო მარშრუტებზე თავდასხმის პოლიტიკაზე, რომლის წარმატებამ ელისაბედ I-ის დროს ლეგენდარული სტატუსი შეიძინა.

1655 წლის აგვისტოში, რობერტ ბლეიკმა დაბლოკა კადისის პორტი ესპანეთის საგანძურის ფლოტის ხელში ჩაგდების იმედით, მაგრამ მან არ გაცურა და დარჩა ამერიკაში. ფლოტი ინგლისში გაემგზავრა გადასაკეთებლად 1655 წლის ოქტომბერში, მანამ სანამ შემდგომში აპრილში უკან დაბრუნდებოდნენ. ამ დროის განმავლობაში ესპანეთის ფლოტი კადისში იყო გამაგრებული, მათი აზრით ნავსადგური ზედმეტად კარგად დაცულად ითვლებოდა, იმისათვის რომ აქ ვინმეს წარმატებული შეტევის განხორციელება შეძლებოდა. შესაბამისად, ინგლისის ფლოტის წინამძღოლებმა, ორმა გენერალმა ბლეიკმა და ედუარდ მონტაგუმ ტანჟერში მარაგის შესავსებად გაცურეს. ტანჟერიდან ფლოტის საუკეთესო გემები ლისაბონში მიცურავდნენ პორტუგალიასა და ინგლისს შორის ხელშეკრულების რატიფიკაციის მხარდასაჭერად, სანამ ბლოკადას სრულ ყურადღებას არ აქცევდნენ. ეს გრძელდებოდა 1656 წლის მთლიანი ზაფხულის განმავლობაში, რადგან ესპანელებმა თავი აარიდეს ყოველგვარ აგრესიულ ქმედებას, რითაც ინგლისის ფლოტის უმრავლესობას, ფაქტობრივად ნება დართეს თავს დასხმოდნენ პორტებს მთელს ესპანეთსა და ჩრდილოეთ აფრიკაში ვიგოსა და მალაგას ჩათვლით, სადაც ჩაძირეს 9 ესპანური გემი. ივლისში, მათი ფლოტის 40 გემიდან 10 ინგლისში გაიწვიეს, მანამ სანამ დარჩენილი გემები კიდევ ერთხელ გაემგზავრნენ ლისაბონში ფლოტის აღსადგენად, ხოლო ეს 8 ხომალდი დარჩა რიჩარდ სტეინერის სარდლობაში, რათა მათი მეშვეობით გაეძლიერებინა კადისის ბლოკადა.

ბრძოლა

სტაინერის ფლოტი თავიდანვე განლაგებული იყო კადისის ყურეში, მაგრამ დასავლეთის ქარიშხალმა აიძულა ისინი რომ იქიდან გასულიყვნენ. 8 სექტემბერს საღამოს, ესკადრილიამ დაინახა ესპანეთის საგანძური, იგი იქ მყოფი ორი ფლოტიდან ერთ-ერთი იყო. ფლოტი მარკოს დელ პუერტოს მეთაურობით, შედგებოდა ორი გალეონის, სამი კერძო ვაჭრების ხომალდისგან, ორი შეიარაღებული სატვირთო გემისგან (ჰალკები) და დაპყრობილი პორტუგალიური ხომალდისგან. ისინი ორი თვის განმავლობაში იყვნენ გამაგრებული ჰავანაში და ელოდნენ რამდენიმე სამხედრო გემის ესკორტს, მაგრამ ბლეიკის მიერ კადიზის ადრინდელმა (ჯერ კიდევ მიმდინარე) ბლოკადამ ხელი შეუშალა ფლოტზე მისვლას.

სიბნელეში შეკრებილმა ესპანელებმა შეცდომით შეასრულეს ინგლისური ესკადრონი, სათევზაო გემების ჯგუფში და არ მიიღეს მორიდებით მოქმედება. 1656 წლის 9 სექტემბრის დილა გათენდა, სამი ინგლისური ხომალდი ესპანელებს დაუპირისპირდა (ესკადრონის დარჩენილი ნაწილი იმ დროს შეტევის არასწორ გზას აწყდებოდა) და ხელში ჩაიგდო იესო მარია სან ხოსე, ფლოტის ერთ-ერთი გალეონი, რომელსაც კონტრადმირალ ხუან დე ჰოიოსი მეთაურობდა. მისი ხელში ჩაგდებით, ასევე ხელში ჩაიგდეს მისი მთლიანი საგანძური, რომელიც შეადგენდა 45 ტონა ვერცხლს, 700 სკივრ ინდიგოს და 700 სკივრი შაქარი. იმავდროულად, ბრიჯვოთერის კაპიტანი ენტონი ერნინგი დაუპირისპირდა მეორე გალეონს, რომელსაც ვიცე-ადმირალი ხუან როდრიგეს კალდერონის მეთაურობდა. ხანგრძლივი ბრძოლის შემდეგ, გალეონი ჩაიძირა მას შემდეგ, რაც მისმა ეკიპაჟმა მას ცეცხლი წაუკიდა მაშინ, როდესაც ისინი გემს ტოვებდნენ. მისი ეკიპაჟის მხოლოდ 90 წევრი გადარჩა, მათ შორის ერთ-ერთი ესპანელი მსხვერპლი იყო ფრანცისკო ლოპეს დე ზუნიგა, ჩილეს ყოფილი გუბერნატორის, ბაიდესის მეორე მარკიზი. გარდაიცვალა მისი ცოლი და ქალიშვილი, ხოლო მისი ორი მცირეწლოვანი ვაჟი ტყვედ აიყვანეს. პლიმუთმა ჩაძირა ერთ-ერთი ესპანელი ვაჭრების ხომალდი და გაგზავნა ძვირფასეულობა რვა გემით ტვირთის სახით. კაპიტანმა ჯონ ჰარმანმა შეიპყრო კიდევ ერთი ხომალდი მთელი ტვირთით. მესამე ხომალდი სანაპიროზე იყო, ხოლო ესპანელი ადმირალი მარკუს დელ პუერტო გაიქცა სან-ფრანცისკოში და სან დიეგოზე კადისის ნავსადგურში, ორ სხვა ყველაზე პატარა გემთან ერთად.

შემდეგ

ბრძოლა დიდი დანაკარგი იყო ესპანელებისთვის, ინგლისელებმა წაიღეს თითქმის 1 მილიონი ფუნტი საქონელი, 250,000 ფუნტი ვერცხლის სახით, ასევე ასობით ათასი ფუნტის ღირებულების საგანძური ბრძოლის დროს დაიკარგა ოკეანის სიღრმეში.

ჩაძირული გემები

ინგლისი

• Speaker (64) (რიჩარდ სტეინერი)
• Tredagh (52) (ჯონ ჰარმანი)
• Plymouth (52)
• Bridgewater (52) (ენტონი ერნინგი)
• Diamond (60) (გილბერტ გოტი)
• 3 სხვა გემი

ესპანეთი

• San Francisco y San Diego (კაპიტანი) (26) (მარკუს დელ პუერტო) : გაიქცა
• San Francisco Javier (ვაჭარი) (30) (ფრანსისკო დე ესკიველი) : დაიწვა და აიფეთქა საკუთარი თავი
• Victoria (Galleon) (20) (ხუან როდრიგეს კალდერონი) : დაიწვა საკუთარი თავი და ჩაიძირა
• Jesus, Maria y Jose (გალეონი) (28) (იოანე ჰოიოსი) : ბრიტანელებმა ჩაიგდეს ხელში
• Profeta Elias (ვაჭარი) (26) (იოანე კოშკი) : ბრიტანელებმა ჩაიგდეს ხელში
• Rosario (ვაჭარი) (24) (ჟოზე დე პარედესი) : სანაპიროზე გაიჭედა
• Patache (ხოსე დე პიმიენტა) გაიქცა
• Captured Portuguese merchantman : გაიქცა

რესურსები ინტერნეტში

• Shipwreck: A Saga of Sea Tragedy and Sunken Treasure by Dave Horner
• Report by Richard Stayner დაარქივებული 2014-08-29 საიტზე Wayback Machine.