ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმი (ყვარელი)
ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმი — ისტორიული ძეგლი კახეთის მხარეში, ყვარლის მუნიციპალიტეტის ქ. ყვარელში. მდებარეობს ქალაქის ცენტრში, რუსთაველის ქუჩაზე. გაიხსნა 1938 წლის 1 მაისს ბიბლიოთეკა-მუზეუმის სახით. 1943 წელს გადაკეთდა სახელმწიფო მუზეუმად. მის ჩამოყალიბებაში და განვითარებაში უდიდესი როლი ითამაშა დირექტორმა და საზოგადო მოღვაწემ პლატონ კეშელავამ.
კომპლექსში შედის ჭავჭავაძეების საგვარეულო კოშკი, ილია ჭავჭავაძის მამისეული სახლი, მარანი, თონე, ბეღელი, წყლის წისქვილი. 1981 წელს მემორიალური მუზეუმი განთავსდა ახლადაგებულ სამსართულიან შენობაში. 1983-1984 წლების სარესტავრაციო სამუშაოების დროს კოშკზე მოიხსნა გვიანდელი დამატებები, აღდგა სართულშუა გადახურვები და სართულების დამაკავშირებელი კიბეები.
1985-1987 წლებში სარესტავრაციო სამუშაოები ჩაუტარდაილიას მამისეულ სახლს. გამოვლენილ საძირკველზე აშენდა სახლის მესამე ოთახი და მარანი. ეზოში მოეწყო თონე, აიგო ბეღელი.
მუზეუმის ექსპოზიცია განლაგებულია ახლად აგებული შენობის მეორე და მესამე სართულებზე. მასალა დალაგებულია თემატურად. მუზეუმში დაცულია ილიას და მისი ოჯახის წევრთა მემორიალური ნივთები, ილიას ხელნაწერები, მის მიერ დარსებული ჟურნალები და გაზეთები. საგვარეულო გერბი, ბეჭედი, XVII-XIX საუკუნეების ავეჯი, იარაღი, ილიას თხზულებების თემებზე შექმნილი ნამუშევრები. მათ შორის ლადო გუდიაშვილის, ქეთევან მაღალაშვილის და სხვათა ნამუშევრები. ასევე დაცულია ქართველი და უცხოელი საზოგადო მოღვაწეების ხელნაწერები, მდიდარი ფოტო-მასალა და საარქივო დოკუმენტები.
ილია ჭავჭავაძის სახლ-მუზეუმს 2018 წლის, საქართველოს მთავრობის დადგენილების თანახმად მიენიჭა ეროვნული მნიშვნელობის კულტურის უძრავი ძეგლის კატეგორია[1].
ლიტერატურა
რედაქტირება- საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა, ტ. 1-I, თბ., 2013. — გვ. 351.