თამაზ ნადარეიშვილი
თამაზ (ბაგრატ) ნადარეიშვილი (დ. 19 ივლისი, 1954, გაგრა, აფხაზეთის ასსრ, საქართველოს სსრ — გ. 31 აგვისტო, 2004, თბილისი, საქართველო) — ქართველი პოლიტიკოსი, პოლიტოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი, გაეროს საერთაშორისო ინფორმატიზაციის აკადემიის აკადემიკოსი, აფხაზეთის მეცნიერებათა აკადემიისა და კავკასიის საერთაშორისო აკადემიის აკადემიკოსი, საქართველოს პარლამენტის წევრი, აფხზეთის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი, საქართველოს ეროვნული უშიშროების საბჭოს წევრი, გენერალ-მაიორი, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე, აფხაზეთის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე, ამავე დროს აფხაზეთის თავდაცვისა და უშიშროების საბჭოს თავმჯდომარე, საქართველოს სახელმწიფო მეთაურის მრჩეველი, საქართველოს მინისტრთა კაბინეტის ვიცე-პრემიერი.
| თამაზ ნადარეიშვილი | |
| აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე | |
|---|---|
| თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
| 1993 – მარტი, 2004 | |
| პრეზიდენტი | ედუარდ შევარდნაძე მიხეილ სააკაშვილი |
| პრემიერ-მინისტრი | ნიკო ლეკიშვილი ვაჟა ლორთქიფანიძე გიორგი არსენიშვილი ავთანდილ ჯორბენაძე ზურაბ ჟვანია |
| მემკვიდრე | თემურ მჟავია |
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე | |
| თანამდებობაზე ყოფნის დრო | |
| ნოემბერი, 1992 – ივლისი, 1993 | |
| პრეზიდენტი | ზვიად გამსახურდია ედუარდ შევარდნაძე |
| პრემიერ-მინისტრი | თენგიზ სიგუა |
| მემკვიდრე | ჟიული შარტავა |
| დაბადებული | 19 ივლისი, 1954 გაგრა, საქართველოს სსრ |
| გარდაცვლილი | 31 აგვისტო, 2004 (50 წლის) თბილისი, საქართველო |
| ეროვნება | ქართველი |
ბიოგრაფია რედაქტირება
თამაზ ნადარეიშვილი დაიბადა ქალაქ გაგრაში, 1954 წლის 19 ივლისს, გაგრის სარემონტო-სამშენებლო სამმართველოს უფროსის, ვლადიმერ ნადარეიშვილისა და რუსული ენის პედაგოგის, ალექსანდრა შენგელაიას ოჯახში. 7 წლის თამაზს მამა ავიაკატასტროფაში დაეღუპა და ის უმცროს ძმასთან, მერაბთან ერთად ობლად დარჩენილი, დედამ და ბებიამ — მერი შარვაშიძემ აღზარდეს.
1971 წელს დაამთავრა გაგრის პირველი საშუალო სკოლა, შემდეგ, 1971-1974 წლებში იყო თბილისის უმაღლესი სამხედრო საარტილერიო სასწავლებლის კურსანტი, შემდეგ ჩააბარა სოხუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორიის ფაკულტეტზე, რომელიც 1981 წელს დაამთავრა. პარალელურად, 1974-1990 წლებში აფხაზეთის ასსრ სახელმწიფო უშიშროების კომიტეტის გაგრის საქალაქო განყოფილების მუშაკი, საქართველოს ალკკ გაგრის საქალაქო კომიტეტის განყოფილების გამგე, საქართველოს კპ გაგრის საქალაქო კომიტეტისა ინსტრუქტორი, განყოფილების გამგე, 1989 წლიდან მეორე მდივანი. 1990-1991 წლებში იყო საქართველოს რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს წევრი, ხელი აქვს მოწერილი საქართველოს სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის აღდგენის აქტზე (1991 წლის 9 აპრილი). 1991 წლის 29 სექტემბერს კენჭს იყრიდა გაგრის №17 საარჩევნო უბნიდან აფხაზეთის ასსრ-ის XII მოწვევის უმაღლესის საბჭოს არჩევნებში[1]. 1 დეკემბერს განმეორებითი არჩევნების შემდეგ არჩეულ იქნა აფხაზეთის ასსრ-ის დეპუტატად[2]. აფხაზეთის ომის (1992-93) შემდეგ გახდა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარე. იყო 1999 წლის მოწვევის საქართველოს პარლამენტის დეპუტატი. 1992-1995 წლებში იყო საქართველოს მე-3 მოწვევის პარლამენტის წევრი (სოხუმის მაჟორიტარი) და 1999-2004 წლებში იყო საქართველოს მე-5 მოწვევის პარლამენტის წევრი პარტიული სიით, საარჩევნო ბლოკი „საქართველოს მოქალაქეთა კავშირი“. 1991 წელს — აფხაზეთის ა. რ. უმაღლესი საბჭოს დეპუტატად, 1992 წლის იანვარში — აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარის პირველ მოადგილედ, 1992 წლის ოქტომბერში — საქართველოს პარლამენტის წევრად, 1992 წლის ნოემბერში დაინიშნა აფხაზეთის არ მინისტრთა საბჭოსა და აფხაზეთის თავდაცვის საბჭოს თავმჯდომარედ. 1993 წლის ნოემბერში თამაზ ნადარეიშვილი სახელმწიფო მეთაურის მრჩევლად დაინიშნა, ერთ თვეში კი საქართველოს მინისტრთა კაბინეტის ვიცე-პრემიერი გახდა. 1995 წლის თებერვლიდან მან დატოვა ვიცე-პრემიერის პოსტი, რადგან ის აირჩიეს აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარედ დევნილობაში. ამ პერიოდიდან თამაზ ნადარეიშვილი გახდა საქართველოს ეროვნული უშიშროების საბჭოს წევრიც.
თამაზ ნადარეიშვილს მინიჭებული ჰქონდა გენერალ-მაიორის სამხედრო წოდება, ის დაჯილდოებული იყო ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენით, იყო გიორგი შერვაშიძის სახელობის სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი. არჩეული იყო ინფორმატიზაციის საერთაშორისო აკადემიის აკადემიკოსად. დაცული ჰქონდა სადოქტორო დისერტაცია თემაზე „ეთნიკური წმენდა და გენოციდი აგრესიული სეპარატიზმის იარაღი“. არის აფხაზეთის პრობლემატიკაზე გამოცემული ოთხი წიგნის, რამდენიმე მონოგრაფიის და უამრავი პუბლიკაციის ავტორი.
აფხაზეთის კონფლიქტი რედაქტირება
1989 წლის მაისს, როცა გაგრის სტადიონზე ეროვნული დღესასწაულის აღსანიშნავად შეკრებილ ქართველობას სეპარატისტებმა წინააღმდეგობა გაუწიეს, რათა შეურაცხყოფით დაეკნინებინათ იქ მყოფთა ეროვნული ღირსება, ქართველებმა თანადგომა სთხოვეს მაშინ გაგრის ქალაქკომის მეორე მდივანს, საკმაოდ ახალგაზრდა თამაზ ნადარეიშვილს, რომელსაც უკვე მოხვეჭილი ჰქონდა სახელი, როგორც ექსტრემისტულად განწყობილი აფხაზი თანამდებობის პირებისადმი დაუმორჩილებელ კაცს. მიუხედავად იმისა, რომ ნადარეიშვილმა მცდელობა არ დააკლო, სამწუხაროდ ეთნიკური შეხლა-შემოხლის თავიდან აცილება ვერ მოხერხდა.
საბოლოო დაპირისპირება სეპარატისტებსა და თამაზ ნადარეიშვილს შორის მაშინ გამოიკვეთა, როცა ვლადისლავ არძინბამ, უკვე აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს თავჯდომარის პირველ მოადგილეს, შეახსენა აფხაზური წარმომავლობა, ერთი შეხედვით გული გადაუშალა და მაცდური დაპირებების სანაცვლოდ საქართველოს ღალატი შესთავაზა და თუმცა რა თქმა უნდა ნადარეიშვილი არ აპირებდა არძინბას თამაშში ჩართვას.
1992 წლის დეკემბერსა და 1993 წლის იანვარში, საქართველოს ხელისუფლებაში მომხდარი სამხედრო გადატრიალების შედეგად, ქვეყანაში დაძაბული ვითარება შეიქმნა. რკინიგზებისა და სხვა სასიცოცხლო მნიშვნელობის ობიექტების დასაცავად, არძინბასთან წინასწარ შეთანხმებით, აფხაზეთის ტერიტორიაზე გადაადგილდა შინაგანი ჯარის სამასკაციანი შემადგენლობა. წინასწარ მომზადებული საინფორმაციო-პროპაგანდისტული მანქანის მეშვეობით მთელ მსოფლიოში გავრცელდა ინფორმაცია, თითქოს აფხაზეთში საქართველოს ჯარი შევიდა აფხაზების წინააღმდეგ საომრად. ასე დაიწყო ომი აფხაზეთში.
1993 წლის ივლისის პირველი რიცხვებიდან ქართული მხარე გმირულად იგერიებდა მტრის შემოტევას, რამაც აიძულა რუსეთი, თითქოს და აფხაზეთში მშვიდობის სანაცვლოდ, სისტემატური მოლაპარაკებები ეწარმოებინა საომარი მოქმედებების შეწყვეტის, განიარაღებისა და აფხაზეთიდან საქართველოს შეიარაღებული ძალების გაყვანის მოთხოვნით, რისი კატეგორიული წინააღმდეგიც იყო თამაზ ნადარეიშვილი. აფხაზეთის და მთლიანად საქართველოს მთავრობაში ბევრი ფიქრობდა, რომ ნადარეიშვილი უარყოფით როლს ასრულებდა ქართულ-რუსულ ურთიერთობებში და თუ ის აღარ იქნებოდა აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის ხელისუფლების მეთაური, მოლაპარაკებით გახდებოდა შესაძლებელი ორივე მხარისთვის მისაღები შეთანხმების მიღწევა.
16 ივლისს, გულის მორიგი შეტევის გამო, თამაზ ნადარეიშვილი თბილისში 2-3 დღით, აუცილებელ პროცედურებზე იყო ჩამოსული, 18 ივლისს კი ტელეეკრანიდან შეიტყო, რომ დაჯილდოებულია ვახტანგ გორგასლის პირველი ხარისხის ორდენით და, ჯანმრთელობის გაუარესების გამო, გათავისუფლებულია აფხაზეთის ავტონომიური რეპუბლიკის მინისტრთა საბჭოსა და თავდაცვის საბჭოს თავმჯდომარეობიდან, მის ადგილზე კი დანიშნულია — ჟიული შარტავა. ამ ცვლილების მიუხედავად, ნადარეიშვილი ცდილობდა ხელი შეეშალა რუსული გეგმისთვის და იმავე დღეს, თბილისიდან სატელეფონო საუბრისას, სთხოვა სოხუმში მყოფ ხელისუფლების წარმომადგენლებს და თვითონ ჟიული შარტავასაც, რომ არ ერწმუნათ სეპარატისტთა და რუსთა დაპირებების და ხელი არ მოეწერათ განიარაღების შეთანხმებისთვის. თუმცა მას ეს მოსაზრება მაშინ პანიკად ჩაუთვალეს და არ გაითვალისწინეს.
გარდაიცვალა გულის შეტევით 2004 წლის 31 აგვისტოს, 50 წლის ასაკში.
ჯილდოები და მედლები რედაქტირება
- ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენი (№00034, 18.07.1993).
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- თამაზ ნადარეიშვილი — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
- თამაზ ნადარეიშვილი — საქართველოს პარლამენტის ოფიციალური საიტი (საქართველოს რესპუბლიკის I მოწვევის უზენაესი საბჭო)
- თამაზ ნადარეიშვილი — საქართველოს პარლამენტის ოფიციალური საიტი (საქართველოს პარლამენტის მესამე მოწვევა)
- თამაზ ნადარეიშვილი — საქართველოს პარლამენტის ოფიციალური საიტი (საქართველოს პარლამენტის მეხუთე მოწვევა)
- თამაზ ნადარეიშვილი — საქართველოს პარლამენტი
სქოლიო რედაქტირება
| წინამორბედი: დაარსდა |
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე 1992-1993 |
შემდეგი: ჟიული შარტავა |
| წინამორბედი: დაარსდა |
აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უზანაესი საბჭოს თავმჯდომარე 1993-2004 |
შემდეგი: თემურ მჟავია |