ვარაზ-ბაკური (ქართლის ერისთავი)
ვარაზ-ბაკური (ბერძ. Βαρσαμούσης) — ფეროზიანთა დინასტიის წარმომადგენელი, ქართლის ერისმთავარი 700-711 წლებში, ბიზანტიის იმპერატორ იუსტინიანე II-ს დიდმოხელე, ოფსიკიონის თემის სტრატეგოსი.
ბიოგრაფია
რედაქტირებამოხსენიებულია „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ში “აპაი-პატრიკიოსის”, ხოლო “ქართლის ცხოვრების” ჩანართის მიხედვით, “ანთიპატრიკიოსი”.
700-703 წლებში ქალკედონიტურ მრწამსზე გადაიყვანს გარდაბნელნი (გარდმანი). ამ უკანასკნელ ცნობას იმეორებს სუმბატ დავითის ძე. ერისმთავრობის დროს დაუწყია ვარაზ-ბაკურს სამშვილდის სიონის მშენებლობა.
იუსტინიანე II-მ მოგვიანებით მას ოფსიკიონის თემის სტრატეგოსობა და საიმპერატორო გვარდიის მეთაურობა უბოძა. 711 წლის დეკემბერში იუსტინიანე II და მისი მომხრეები, მათ შორის ვარაზ ბაკურიც, სიკვდილით დასაჯეს.
ლიტერატურა
რედაქტირება- მ. ლორთქიფანიძე, რ. მეტრეველი, საქართველოს მეფეები, თბ., 2007
- გ.აბრამიშვილი, ატენის სიონის სამი გრაფიტი/მნათობი, თბილისი, 1984,N4;
- გ.აბრამიშვილი,სტეფანოზ მამფალის ფრესკული წარწერა ატენის სიონში, თბილისი,1977;
- ბიზანტიელი მწერლების ცნობები საქართველოს სესახებ, გეორგიკა,ტ.IV, ნაკვ.II,ბერძნული ტექსტის ტაგმანინდა კომენტარები ს. ყაუხჩიშვილისა, თბილისი, 1952;
- ლაპიდარული წარწერები I, აღმოსავლეთი და სამხრეთი საქართველო (V-X სს.)შეადგინა და გამოსაცემად მოამზადა ნ. შოშიაშვილმა, თბილისი, 1980;
- მატიანე ქართლისა/ქართლის ცხოვრება, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ ს.ყაუხჩიშვილის მიერ, ტ.I, თბილისი, 1955;
- მოქცევაჲ ქართლისაჲ/შატბერდის კრებული, გამოსაცემად მოამზადეს ბ.გიგინეიშვილმა და ე.გიუნაშვილმა, თბილისი, 1979;
- სუმბატ დავითის ძე, ცხოვრება და უწყება ბაგრატონიანთა/ქართლის ცხოვრება I, თბილისი, 1955;
- ზ. ალექსიძე, ვინ არის “სრულიად აღმშენებელი” სამშვილდის სიონისა, მრავალთავი, XVI, 1991, გვ. 229-235.
- მ. სანაძე, ქართლის სამეფო VII-VIII საუკუნეების მიჯნაზე (პოლიტიკური ისტორიიდან), მესხეთი, ისტორია და თანამედროვეობა, 2000, გვ. 21-23.
- Летопись Византийца Феофана от Диоклетиана до царей Михаила и сына его Феофилакта, перевод с гречкского В.И.Оболенского и Ф.А.Геровского, Москва,1887.
- Никифора патриарха константинопольского краткая история со времени после царствования Маврикия.Византийский временник, т.3,1950.
- ვ. გოილაძე, იმპერატორ იუსტინიანე II-ის დიდმოხელე ვარაზ-ბაკური იყო ქართლის ერისმტავარი?/მოსე ჯანაშვილის დაბადებიდან 150 წლისთავისადმი მიძღვნილი სამეცნიერო სესია, თბილისი, 2005;
- ვ. გოილაძე, ვის სახელზეა ამოკვეთილი აბასთუმნის ეკლესიის ჯვრის კვარცხლბეკის წარწერა?
- საქართველოს შუა საუკუნეების ისტორიის საკითხები VIII, თბილისი, 2005;
- Ю.Кулаковский, История Византии, Киев, 1910.
- მ.ბახტაძე, ერისმთავრობის ინსტიტუტი საქართველოში, თბილისი, 2003;
- ა.ბოგვერაძე, ქართლის პოლიტიკური და სოციალურ-ეკონომიკური განვითარება (V-VIII სს.) თბილისი, 1979;მ.სანაძე, ქართლის სამეფო VII-VIII სს. მიჯნაზე/მესხეთი, ისტორია და თანამედროვეობა, 2000.
გარე ბმულები
რედაქტირება- ვარაზ-ბაკური (VII-VIII სს. მიჯნის მოღვაწე)