ვალერიან ითონიშვილი
ვალერიან ჯამბულის ძე ითონიშვილი (დ. 25 ოქტომბერი, 1925, სოფ. ყანობი, ახლანდელი ყაზბეგის მუნიციპალიტეტი — გ. 10 მაისი, 2021) — ქართველი ეთნოლოგი. ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი (1972), პროფესორი (1978).
ბიოგრაფია
რედაქტირება1953 წელს დაამთავრა თსუ-ის ისტორიის ფაკულტეტი. 1957–1963 წლებში მუშაობდა საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმში, ხოლო 1963 წლიდან — საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ივ. ჯავახიშვილის სახელობის ისტორიისა და ეთნოგრაფიის ინსტიტუტში. 1972 წლიდან არის ამავე ინსტიტუტის დირექციასთან არსებული სამეცნიერო საბჭოსა და სადისერტაციო საბჭოს წევრი. სადოქტორო დისერტაცია დაიცვა ცენტრალური კავკასიის მთიელთა საოჯახო ყოფის თემაზე, რომელშიც შესწავლილია ვეინახების (ჩაჩნებისა და ინგუშების), ოსებისა და ქართველ მთიელთა ოჯახის სტრუქტურა, საოჯახო ურთიერთობის ფორმები და ტრადიციები. 1981–2006 წლებში იყო სოციალურ ურთიერთობათა შესწავლის საქართველოს ეთნოგრაფიის განყოფილების უფროსი.
ითონიშვილი ლექციებს კითხულობდა თსუ-ში, რეგულარულად ხელმძღვანელობდა ეთნოგრაფიულ ექსპედიციებს მთიულეთ-გუდამაყარში, ფშავ-ხევსურეთში, ერწო-თიანეთში, ქსნისა და ლიახვის ხეობებში, ჩაჩნეთ-ინგუშეთსა და ოსეთში. გამოქვეყნებული აქვს მრავალი ნაშრომი, მათ შორის წიგნების სახით – ილია ჭავჭავაძის, ალექსანდრე ყაზბეგის, თედო სახოკიას, გიორგი ბოჭორიძის, სიმონ ჯანაშიას და სხვათა ღვაწლის ამსახველი გამოცემები ქართულ ეთნოგრაფიაში.
2003 წელს მიენიჭა ალექსანდრე ყაზბეგის პრემია.
ბიბლიოგრაფია
რედაქტირება- ქართველ მთიელთა საოჯახო ურთიერთობის ისტორიიდან, თბ., 1960;
- ცენტრალური კავკასიის მთიელების საოჯახო ყოფა, თბ., 1969;
- ხევის ტოპონიმიკა, თბ., 1971;
- კავკასიის ხალხთა საოჯახო ყოფა, თბ., 1977;
- სიმონ ჯანაშიას ღვაწლი ქართულ ეთნოგრაფიაში, თბ., 1991.
ლიტერატურა
რედაქტირება- იოსელიანი ხ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 4, თბ., 2018. — გვ. 224-225.