ბლანკა ბურგუნდიელი

ბლანკა ბურგუნდიელი (ფრანგ. Blanche de Bourgogne; დ. 1296 — გ. 29 აპრილი, 1326) — ბურგუნდიის ჰერცოგ ოტო IV-ისა და არტუას გრაფინია მატილდას უმცროსი ასული. საფრანგეთის დედოფალი 1322 წლის იანვრიდან მაისამდე როგორც შარლ IV-ის პირველი ცოლი. 1314 წელს ბლანკა, მისი რძალი მარგარიტა ბურგუნდიელი და მათი მული იზაბელა ფრანგი ერთად მრუშობაში გამოიჭირეს, რის გამოც სამივე მათგანი ნორმანდიაში, ციხესიმაგრეში გამოკეტეს. ორ წელიწადში ბლანკა მისმა დამ, ახლა უკვე დედოფალმა ჟანა ბურგუნდიელმა გაანთავისუფლებინათ, 1322 წელს კი ტახტზე ასვლიდან სულ მალე შარლი მას გასცილდა და მეორე ცოლი შეირთო.

ბლანკა ბურგუნდიელი
საფრანგეთისა და ნავარის დედოფალი
მმართ. დასაწყისი:	3 იანვარი, 1322
მმართ. დასასრული:	19 მაისი, 1322
წინამორბედი:	ჟანა II ბურგუნდიელი
მემკვიდრე:	მარია ლუქსემბურგელი
პირადი ცხოვრება
დაბ. თარიღი:	1296
გარდ. თარიღი:	29 აპრილი, 1326, (30 წლის)
მეუღლე:	შარლ IV, საფრანგეთის მეფე
შვილები:	ფილიპი ჟანა
მამა:	ოტო IV, ბურგუნდიის გრაფი
დედა:	მატილდა, არტუას გრაფინია
რელიგია:	კათოლიციზმი
ბლანკა ბურგუნდიელი ვიკისაწყობში

ადრეული ცხოვრება

ბლანკა დაიბადა 1296 წელს ბურგუნდიაში. იგი იყო ბურგუნდიის გრაფ ოტო IV-ისა და მისი მეუღლის, არტუას გრაფინია მატილდას ნაბოლარა ქალიშვილი. მას ჰყავდა ერთი უფროსი ძმა და ერთი უფროსი და. 1302 წელს მამამისი გარდაიცვალა, რის გამოც ბურგუნდიის გრაფი მისი უფროსი ძმა რობერი გახდა. ბურგუნდია-საფრანგეთს შორის ურთიერთობების დასათბობად, გადაწყდა საფრანგეთისა და ბურგუნდიის სამეფო ოჯახებს შორის დინასტიური ქორწინებები. სწორედ ამ მიზნით, ბლანკას ბიძაშვილი მარგარიტა ბურგუნდიელი ცოლად შერთეს საფრანგეთის მეფე ფილიპ IV-ის უფროს ვაჟ ლუის, ბლანკას და ცოლად შერთეს მის შუათანა ვაჟ ფილიპს, ხოლო თავად ბლანკა მიათხოვეს ფილიპ IV-ის უმცროს ვაჟ შარლს. 1307 წლის 23 სექტემბერს შედგა 16 წლის ბლანკასა და 18 წლის შარლის ქორწინება. განსხვავებით მისი დის ქორწინებისგან, ბლანკა და შარლი ერთად ბედნიერნი არასდროს არ ყოფილან.

მრუშობის ბრალდებები

1313 წელს საფრანგეთს ეწვივნენ ბლანკას მული, ინგლისის დედოფალი იზაბელა ფრანგი და მისი მეუღლე, მეფე ედუარდ II. დედოფალმა იზაბელამ თავის ძმებსა და რძლებს საუცხოო საჩუქრები ჩამოუტანათ. წასვლის წინ ფრანგებმა დიდი ზარ-ზეიმი გამართეს და დიდი პატივით გააცილეს მეფე-დედოფალი. სანამ გაემგზავრებოდნენ, პრინცმა ფილიპმა დაინახა, რომ იზაბელამ ბლანკასა და მარგარიტას საიდუმლოდ გადასცა რაღაც. ამას მოჰყვა ის ფაქტი, რომ იზაბელა მალევე კვლავ ეწვია საფრანგეთს და განსაკუთრებულად დიდ დროს სწორედ დედოფალ მარგარიტა ბურგუნდიელთან და ბლანკა ბურგუნდიელთან ატარებდა, რაც ფილიპში დიდ ეჭვებს იწვევდა.

1314 წელს პარიზში მარგარიტას, იზაბელასა და ბლანკას მრუშობისას შეუსწრეს. როგორც განაცხადეს ისინი ზედმეტად მთვრალებიც იყვნენ. ცხადია ამან საოცრად დიდი სკანდალი გამოიწვია. მალევე ბრალი დასდეს ბლანკას დას, პრინცესა ჟანასაც, რომელიც ამ ამბავში არაფერ შუაში არ იყო, რის გამოც ბრალი მალევე მოუხსნეს.

იზაბელა მალევე დააბრუნეს ინგლისში და მისი ბედი ედუარდს მიანდეს, ხოლო ბლანკასა და მარგარიტას საქმე გაცილებით უფრო მძიმე იყო. გადაწყდა მათი გასამართლება და სასტიკად დასჯა, თუმცა ლუიცა და შარლიც დაუყოვნებლივ ცოლებთან გაცილებას მოითხოვდნენ.

გასამართლება და პატიმრობა

მეფე ლუი X-მ (მარგარიტას ქმარმა) გამოსცა ბრძანება, რომლის მიხედვითაც მისი რძლები უნდა გამოეტეხათ და თუ საჭირო იქნებოდა მათთან დაახლოებული პირებიც გამოეყენებინათ ამისთვის. მათი ფრეილინებისა და მცველების წამების შემდეგ, გაირკვა, რომ ყოველივე ეს მთელი სამი წლის განმავლობაში გრძელდებოდა. პარიზის სასამართლომ საფრანგეთისა და ნავარის დედოფალი მარგარიტა ბურგუნდიელი და ლა მარკის გრაფინია ბლანკა ბურგუნდიელი მრუშობაში სცნეს დამნაშავედ. ამ ამბამდე ცოტა ხნით ადრე, 1314 წელს ბლანკამ ვაჟი გააჩინა, სახელად ფილიპი, ამ პროცესის დროს კი იგი კვლავ ორსულად იყო, რის გამოც მისი დაპატიმრება მშობიარობამდე გადაავადეს. 1315 წელს მან გოგონა გააჩინა, სახელად ჟანა. ამის შემდეგ მარგარიტასთან ერთად იგი გამოკეტილ იქნა ნორმანდიულ ციხესიმაგრე გაილარდში. საშინლად ცივი ზამთრის გამო ბლანკა მძიმედ დაავადდა, მარგარიტა კი გარდაიცვალა. მიუხედავად ამისა, ბლანკა მაინც განაგრძობდა თავის გავლენიან დედასთან კონტაქტს და მისგან ძვირფასი საჩუქრების მიღებას.

მეფე ფილიპი ამ ამბიდან მალევე დაიღუპა. ამ დროს მარგარიტა ჯერ კიდევ ცოცხალი იყო, თუმცა სავარაუდოდ იგი მისი ქმრის ბრძანებით მოკლეს, რადგან მას მეორედ ექორწინა. ლუის გარდაცვალების შემდეგ მეფე ფილიპ V, ხოლო დედოფალი ჟანა ბურგუნდიელი გახდა. დის საფრანგეთისა და ნავარის დედოფლად ქცევამ ბლანკას მდგომარეობა დიდად შეუმსუბუქა. მალევე ჟანამ იმდენი შესძლო, რომ ბლანკა გაანთავისუფლეს.

დედოფლობა და გარდაცვალება

1322 წლის 3 იანვარს მეფე ფილიპ V-ის გარდაცვალების შემდეგ ტახტზე ბლანკას ქმარი, შარლ IV ავიდა, შესაბამისად ბლანკაც საფრანგეთისა და ნავარის დედოფალი გახდა. გამეფებულმა შარლმა ბლანკა კვლავ გამოკეტა და მის განთავისუფლებაზე უარს აცხადებდა. მათი ორივე შვილი ადრევე გარდაიცვალა. ჟანა 1321 წელს, ფილიპი კი 1322 წელს. მეფე შარლი ცოლთან გაშორებას ითხოვდა, ბლანკა კი ამაზე კატეგორიულ უარს ამბობდა. მიუხედავად ამისა, 1322 წლის 19 მაისს რომის პაპმა იოანე XXII-მ მათი ქორწინება ბათილად სცნო, რის გამოც ბლანკამ დედოფლობა დაკარგა.

შარლმა დაუყოვნებლივ იქროწინა საღვთო რომის იმპერატორ ჰაინრიხ VII-ის ასულ მარია ლუქსემბურგელზე, რომელიც მალევე დაიღუპა ცხენიდან გადმოვარდნის გამო, ამის შემდეგ კი მან ცოლად ჟანა დე ევრე შეირთო, თუმცაღა შვილები არცერთ ცოლთან არ ჰყოლია, რის გამოც კაპეტთა დინასტია შეწყდა. თავად ბლანკა გარდაიცვალა 1326 წლის 29 აპრილს, 30 წლის ასაკში.

ლიტერატურა

• Doss-Quinby, Eglal; Krueger, Roberta L.; Burns, E. Jane (2007). Cultural Performances in Medieval France: Essays in Honor of Nancy Freeman Regalado. DS Brewer. ISBN 1843841126.
• Wagner, John (2006). Encyclopedia of the Hundred Years War. Greenwood Press.
• Wei, Ian P. (2000). Medieval Futures: Attitudes to the Future in the Middle Ages. Boydell & Brewer. ISBN 0851157793.
• Weir, Alison (2012). Isabella: She-Wolf of France, Queen of England. Vintage Books. ISBN 0099578395.
• Broad, Jacqueline; Green, Karen (2010). Virtue, Liberty, and Toleration: Political Ideas of European Women, 1400-1800. Springer. ISBN 9048174708.
• Bradbury, Jim (2007). The Capetians: The History of a Dynasty. Continuum International Publishing Group. ISBN 0826435149.
• Recueil des Historiens des Gaules et de la France vol. XX: Continuatio Chronici Guillelmi de Nangiaco, pp. 609 and 613.