აფხაზეთის რესპუბლიკის რეფერენდუმი (1999)

საკონსტიტუციო რეფერენდუმი აფხაზეთის ტერიტორიაზე — გაიმართა 1999 წლის 3 ოქტომბერს, აფხაზეთის რესპუბლიკის პრეზიდენტის არჩევნების პარალელურად. რეფერენდუმის მიზანი იყო გაერკვიათ ემხრობოდა თუ არა მოსახლეობა 1994 წლის 26 ნოემბერს უმაღლესი საბჭოს მიერ მიღებულ გადაწყვეტილებას ახალი კონსტიტუციის შექმნის შესახებ. აღნიშნული რეფერენდუმის ჩატარება დაგმობილი იყო ქართული მხარის მიერ ისევე, როგორც ქართული მხარის მიერ ერთი თვის შემდეგ ჩატარებული რეფერენდუმი დაგმობილი აფხაზეთის მხარის მიერ

ისტორია

1999 წელს აფხაზეთში ჩატარებულ რეფერენდუმს წინ უსწრებდა, იმ მოსახლეობის დიდი ოდენობით იძულებით გაძევება, რომლებიც წარმოადგენდნენ აფხაზეთის ტერიტორიაზე მკვიდრ მოსახლეობას. მოსახლეობას, რომელთაც ჰქონდათ თანაბარი უფლება მიეღოთ მონაწილეობა ტერიტორიაზე რეფერენდუმის გამართვა არ გამართვის თაობაზე.

1991 წლის რეფერენდუმი

აფხაზეთის რესპუბლიკის მთავრობა, ეფუძნება რა აფხაზეთში ჩატარებულ 1991 წლის 17 მარტს ჩატარებულ საკავშირო რეფერენდუმს (სსრკ-ს შენარჩუნების თაობაზე), აცხადებს რომ აღნიშნული რეფერენდუმი წარმოადგენს იურიდიულ საფუძველს მიმდინარე წლის რეფერენდუმისა.

ამომრჩეველთა უმრავლესობის საარჩევნო ტერიტორიიდან გაძევება

ცნობილია რომ, კონფლიქტის შედეგად დაიღუპა 20,000-დან 30,000-მდე ეთნიკური ქართველი, ხოლო 250,000-ზე მეტი ადამიანი კი აფხაზეთიდან ლტოლვილი გახდა. კონფლიქტის განმავლობაში ორივე მხარის მიერ ჩადენილი იქნა უამრავი სამხედრო დანაშაული, მათ შორის ქართული მოსახლეობის ეთნიკური წმენდა. მოკლული იქნა 2,500-დან 4,000-მდე აფხაზი, 20,000 აფხაზი კი ლტოლვილად იქცა.

შესაბამისად, რეფერენდუმზე მონაწილეობა არ მიიღო საკმაოდ დიდმა ნაწილმა ამომრჩევლებისა.

გაეროს უშიშროების საბჭოს რეზოლუცია 1255

1999 წლის 30 ივლისს გაეროს უშიშროების საბჭოზე დაგმობილი იყო 1999 წლის 3 ოქტომბრის მოსალოდნელი რეფერენდუმიც და მისი შედეგებიც. გადაწყვეტილება ერთხმად (15 ხმა არცერთის წინააღმდეგ) მიღებულ იქნა შემდეგი ქვეყნების მიერ:

1.  ჩინეთი
2.  საფრანგეთი
3.  რუსეთი
4.  დიდი ბრიტანეთი
5.  აშშ
6.  არგენტინა
7.  ბაჰრეინი
8.  ბრაზილია
9.  კანადა
10.  გაბონი
11.  გამბია
12.  მალაიზია
13.  ნამიბია
14.  ნიდერლანდები
15.  სლოვენია

რეფერენდუმის შედეგები დათვლილი აფხაზური მხარის მიერ

აფხაზურმა მხარემ გადაწყვიტა რომ რეფერენდუმზე დაერეგისტრირებინათ მხოლოდ 219,534 ამომრჩეველი, ხოლო დევნილი მოსახლეობის აზრი, რომელიც ნათელი იყო მათ მიერ საპროტესტო აქციის შესაბამისად და შეადგენდა რამდენიმე ასეულ ათას ხმას არ გითვალისწინეს. შესაბამისად რეფერენდუმი ჩატარებულად გამოცხადდა რადაგნაც 219,534 ადამიანიდან გამოცხადდა 87.6%. თუ გავითვალისწინებთ ხმის უფლების მქონე იმ მოსახლეობის პოზიციასაც რომელიც საქართველოს ტერიტორიაზე იმყოფებოდა, მივიღებთ რომ რეფერენდუმმა საკმარისი ხმა ვერ დააგროვა რომ ჩატარებულად გამოცხადებულიყო.

საბოლოოდ, აფხაზურის დათვლებით რეფერენდუმში მონაწილეობა მიიღო, დარეგისტრირებული ამომრჩევლების 87.6%-მა, რომლიდანაც 97.7%-მა მხარი დაუჭირა, ხოლო 2.3 უარი განაცხადა. აფხაზეთის ტერიტორიაზე მცხოვრებმა ქართული ორიენტაციის მოსახლეობამ მონაწილეობაზე უარი განაცხადა.

არჩევანი	ხმები	%	სულ დარეგისტრირებული ამომრჩევლების % წილი
მომხრე	187,889	97.7	85.6
წინააღმდეგი	4,423	2.3	2.0
სულ	192,312	100	87.6
არ გამოცხადდა	27,222	–	12.4
სულ დარეგისტრირებული ამომრჩეველი	219,534	87.6	100

გაეროს უმაღლესი საბჭოს 1255 რეზოლუციის თანახმად, ჩატარებულ რეფერენდუმს არ ესწრებოდა გაეროს არცერთი სადამკვივებო კომისია და სრულად ჩატარდა მხოლოდ აფხაზური მხარის მიერ. რეფერენდუმის გამოცხადებული შედეგები არ იქნა აღიარებული საერთაშორისო არენაზე.

აფხაზეთის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის აქტი

მალევე, რეფერენდუმის შედეგებზე დაყრდნობით, 12 ოქტომბერს აფხაზეთის რესპუბლიკის მთავრობის მიერ მიღებულ იქნა აფხაზეთის რესპუბლიკის დამოუკიდებლობის აქტი.

რესურსები ინტერნეტში

• საქართველოს პარლამენტის ტერიტორიული მთლიანობის აღდგენის საკითხთა დროებითი კომისიის მოსაზრებები აფხაზური მხარის მიერ წარმოდგენილ "ქართულ-აფხაზური კონფლიქტის სრულმასშტაბიანი დარეგულირების გეგმასთან - "მომავლის გასაღებთან" დაკავშირებით