ტერტ-ბუტილ ჰიდროპეროქსიდი
ტერტ-ბუტილ ჰიდროპეროქსიდი (tBuOOH) — ორგანული პეროქსიდი, რომელიც ფართოდ გამოიყენება სხვადასხვა დაჟანგვის პროცესებში, მაგალითად შარპლესის ეპოქსიდაციის დროს[2]. ჩვეულებრივ ინახავენ 69–70%-იან წყალხსნარში.
| ტერტ-ბუტილ ჰიდროპეროქსიდი | |
 | |
 | |
| ზოგადი | |
|---|---|
| სისტემური სახელწოდება | 2-მეთილპროპან-2-პეროქსოლი[1] |
| ტრადიციული სახელწოდება | ტერტ-ბუტილ ჰიდროპეროქსიდი |
| ქიმიური ფორმულა | |
| მოლური მასა | 90.122 გ/მოლი |
| ფიზიკური თვისებები | |
| სიმკვრივე | 0.935 გ/სმ³ |
| თერმული თვისებები | |
| დნობის ტემპერატურა | -3 °C |
| დუღილის ტემპერატურა | 37 °C |
| ქიმიური თვისებები | |
| pKa | 12.69 |
სინთეზი
რედაქტირებასინთეზის სხვადასხვა ხერხებიდან გამოსარჩევია[3]:
- წყალბადის პეროქსიდის რეაქცია იზობუტილენთან ან ტერტ-ბუტილის სპირტთან გოგირდმჟავის თანობისას;
- იზობუტანის ავტო-ოქსიდაცია ჟანგბადით.
უსაფრთხოება
რედაქტირებატერტ-ბუტილ ჰიდროპეროქსიდი არის ძლიერ არასტაბილური, ცეცხლსაშიში და მომწამლავი ნივთიერება. მისი კოროზიული თვისებებიდან გამომდინარე იწვევს კანის, ლორწოვანი გარსისა და სასუნთქი გზების დაზიანებას[4].
ტერტ-ბუტილ ჰიდროპეროქსიდი შედის აშშ-ში ტრანსპორტირებისთვის აკრძალულ ნივთიერებათა სიაში. NFPA 704-ის ჯანმრთელობის, ცეცხლსაშიშობისა და არასტაბილურობის ცხრილში მას უკავია ყველგან უმაღლესი, მე-4 ადგილი[5]. თუმცა სხვა წყაროები ამტკიცებენ, რომ ცხრილში ეს ნიშნულები უფრო დაბალია და არის 3-2-2 ან 1-4-4.[6][7]
სქოლიო
რედაქტირება- ↑ IUPAC Complete Draft 2004. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-03-28. ციტირების თარიღი: 2019-08-18.
- ↑ tert-butyl hydroperoxide at Organic Chemistry Portal
- ↑ Jose Sanchez; Terry N. Myers. „Peroxides and Peroxide Compounds, Organic Peroxides“. Kirk‑Othmer Encyclopedia of Chemical Technology. Wiley-VCH Verlag GmbH & Co. doi:10.1002/0471238961.1518070119011403.a01.
- ↑ Sigma Aldrich MSDS
- ↑ "TERT-BUTYL HYDROPEROXIDE" at CAMEO Chemicals NOAA
- ↑ tert-BUTYL HYDROPEROXIDE at Chemicalland21
- ↑ tert-Butyl hydroperoxide at http://environmentalchemistry.com
