სვეტლანა სავიცკაია
სვეტლანა ევგენის ასული სავიცკაია (რუს. Светла́на Евге́ньевна Сави́цкая; დ. 8 აგვისტო, 1948, მოსკოვი) — საბჭოთა კოსმონავტი, გამომცდელი მფრინავი, პედაგოგი და საზოგადო მოღვაწე, ტექნიკურ მეცნიერებათა კანდიდატი, სსრკ საჰაერო ძალების მაიორი. მსოფლიოში მეორე კოსმონავტი ქალი ვალენტინა ტერეშკოვას შემდეგ და მსოფლიოში პირველი ქალი-ასტრონავტი, რომელიც ღია კოსმოსში გავიდა.
| სვეტლანა სავიცკაია | |
|---|---|
 რუს. Светла́на Евге́ньевна Сави́цкая | |
| დაბადების თარიღი |
8 აგვისტო, 1948 მოსკოვი |
| პარტია | სკკპ/რფკპ |
| მშობლები |
მამა: ევგენი სავიცკი დედა: ლიდია სავიცკაია |
| ხელმოწერა |
 |
საბჭოთა კავშირის ორგზის გმირი (1982, 1984). სსრკ მფრინავი-კოსმონავტი (1982). სსრკ სპორტის დამსახურებული ოსტატი (1970). სკკპ/რფკპ წევრი 1975 წლიდან.
სსრკ უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი (1989-1991 წწ). რუსეთის ფედერაციის ფედერალური კრების II, III, IV, V, VI, VII, VIII მოწვევის სახელმწიფო სათათბიროს დეპუტატი რუსეთის ფედერაციის კომუნისტური პარტიიდან (1995 წლის 17 დეკემბრიდან).
ერთადერთი ქალი, რომელიც ორჯერ გახდა საბჭოთა კავშირის გმირი.[1]
რუსეთის მიერ უკრაინაში შეჭრის გამო, იგი დაექვემდებარა ევროკავშირის, შეერთებული შტატების, დიდი ბრიტანეთის და მრავალი სხვა ქვეყნის საერთაშორისო სანქციებს.
ბიოგრაფია რედაქტირება
დაიბადა 1948 წლის 8 აგვისტოს მოსკოვში. მამა — საბჭოთა მფრინავი და სამხედრო მეთაური, საჰაერო მარშალი ევგენი სავიცკი (1910-1990),[2] დედა — ლიდია სავიცკაია (1924-1986 წწ.), დიდი სამამულო ომის დროს მსახურობდა კორპუსში, სადაც მისი მომავალი მეუღლე იყო მეთაური; შემდგომში მუშაობდა სკოლის მასწავლებლად.[3] მამას, რომელიც უპატრონოდ გაიზარდა, არაჩვეულებრივი შეხედულებები ჰქონდა ქალიშვილის აღზრდაზე, ბავშვობიდანვე მისცა მას სრული თავისუფლება — სვეტლანა სკოლაში ფაკულტატური სტილით სწავლობდა, მაგრამ ამავდროულად სწავლობდა „ჩინებულად“. მფნავის პროფესია თავად აირჩია.[4]
1966 წელს დაამთავრა მოსკოვის №637 სკოლა (ახლანდელი „საბჭოთა კავშირის ფლოტის ადმირალის, ნ. გ. კუზნეცოვის სახელობის №1465 სკოლა“). იგი ჩაირიცხა მოსკოვის საავიაციო ინსტიტუტში, რომელიც დაამთავრა 1972 წელს. მოსკოვის საავიაციო ინსტიტუტში სწავლის დროს ასევე სწავლობდა კალუგის საავიაციო ფრენის ტექნიკურ სკოლაში, რომელიც დაამთავრა 1971 წელს ინსტრუქტორ-პილოტის კვალიფიკაციით.
1969 წლიდან 1977 წლამდე სვეტლანა სავიცკაია იყო სსრკ საჰაერო პილოტაჟის ეროვნული ნაკრების წევრი. 1970 წელს მან მოიგო მსოფლიო ჩემპიონატი დიდ ბრიტანეთში; დაამყარა 3 მსოფლიო რეკორდი პარაშუტით ფრენაში სტრატოსფეროდან ჯგუფურ ნახტომებში და 18 საავიაციო რეკორდი რეაქტიული თვითმფრინავით. 1970 წელს მიენიჭა სსრკ სპორტის დამსახურებული ოსტატის წოდება.
ინსტიტუტის დამთავრების შემდეგ მუშაობდა პილოტ-ინსტრუქტორად, სწავლობდა გამომცდელ პილოტთა სკოლაში. 1976 წელს მან დაიწყო მუშაობა გამომცდელ პილოტად სსგ „აფრენა“-ში. მან ფრენები შეასრულა მიგ-21, მიგ-25, სუ-7, ილ-18, ილ-28 თვითმფრინავებზე.
1975-1978 წლებში მან საბრძოლო-სასწავლო მიგ-25პუ-ით დაამყარა ქალთა შორის ფრენის სიჩქარისა და სიმაღლის 4 რეკორდი:[5]
- სიჩქარის მსოფლიო რეკორდი (2683,44 კმ/სთ, 1975 წლის 22 ივნისი);
- ფრენის სიმაღლის რეკორდი (21,209,9 მ, 1977 წლის 31 აგვისტო);
- სიჩქარის ჩანაწერი 500 კმ მანძილზე (2466,1 კმ/სთ, 1977 წლის 21 ოქტომბერი);
- სიჩქარის რეკორდი დახურულ მარშრუტზე 1000 კმ (2333 კმ/სთ, 1978 წლის 12 აპრილი).
1978 წლის მაისიდან 1981 წლის ივნისამდე მუშაობდა გამომცდელ პილოტად მოსკოვის მანქანათმშენებელ ქარხანაში „სიჩქარე", ა. ს. იაკოვლევის საპროექტო ბიუროში.
1980 წლის აგვისტოში იგი გაგზავნეს კოსმონავტების რაზმში. 1981 წლის ივნისში იგი დაინიშნა კოსმონავტ-მკვლევრად ММЗ «Скорость»-დან.
1982 წელს, როგორც მკვლევარმა კოსმონავტმა, განახორცილა ფრენები კოსმოსური ხომალდებით „სოიუზT-5“, „სოიუზ T-7 და ორბიტალურ სადგურით „სალიუტ-7“.
1984 წელს, როგორც მფრინავი-ინჟინერი, გაფრინდა კოსმოსური ხომალდით სოიუზ T-12 და სალიუტ-7 ორბიტალურ სადგურზე. ფრენის დროს, ქალებს შორის პირველმა, განახორციელა ღია კოსმოსში გასვლა.
.jpg)
იგი ემზადებოდა ფრენისთვის სალიუტ-7 სადგურზე 1986 წელს სოიუზ T-15C- ზე, როგორც მსოფლიოში პირველი, სრულიად ქალთა ეკიპაჟის მეთაური (სამი ქალი კოსმონავტი), მაგრამ ეს გაფრენა არ შედგა.
სავიცკაიამ 1993 წლის ოქტომბერში, პენსიაზე გასვლის გამო, მაიორის წოდებით დატოვა კოსმონავტთა კორპუსი.
1993 წლიდან ასწავლის მოსკოვის საავიაციო ინსტიტუტში, დოცენტი, ტექნიკურ მეცნიერებათა კანდიდატი.
2014 წლის 7 თებერვალს, 2014 წლის ზამთრის ოლიმპიური თამაშების გახსნის ცერემონიაზე სოჭში, მას წილად ხვდა პატივი აღემართა რუსეთის ფედერაციის დროშა, როგორც საბჭოთა კავშირისა და რუსეთის კოსმონავტების ჯგუფის შემადგენლობაში, სერგეი კრიკალიოვის მეთაურობით.
იგი წარდგენილი იყო ქალაქ მოსკოვში „სამოქალაქო კავშირის“ რეგიონალური სიის 1-ლი ნომრით, არჩეული იყო კომუნისტური პარტიიდან.
საკანონმდებლო საქმიანობა რედაქტირება
1996 წლიდან 2019 წლამდე, II, III, IV, V, VI და VII მოწვევის სახელმწიფო სათათბიროს დეპუტატობის პერიოდში, იგი თანაავტორი იყო 43 საკანონმდებლო ინიციატივისა და შესწორებების შესახებ ფედერალური კანონების პროექტებში [6] .
ოჯახი რედაქტირება
მეუღლე — ვიქტორ სტანისლავის ძე ხატკოვსკი (დ. 1944), მფრინავი, ინჟინერ-კონსტრუქტორი მოსკოვის ილიუშინის მანქანათმშენებელ ქარხანაში.
ვაჟი — კონსტანტინე (დ.1986).
ძმა — ევგენი სავიცკი (დ. 1958).
ჯილდოები და აღიარება რედაქტირება
- სსრკ სპორტის დამსახურებული ოსტატი (1970).
- სსრკ მფრინავი-კოსმონავტი (1982).
- ქალაქ კალუგას საპატიო მოქალაქე (1983).
- ქალაქ ვიაზმას საპატიო მოქალაქე (1997).
- მოსკოვის ოსტანკინოს რაიონის საპატიო რეზიდენტი (2008).
- ორჯერ საბჭოთა კავშირის გმირი (1982, 1984), ერთადერთი ქალი — ორჯერ საბჭოთა კავშირის გმირი;
- ორდენი „სამშობლოს წინაშე დამსახურებისთვის“, III ხარისხის (2019 წლის 29 აპრილი )
- ორდენი „სამშობლოს წინაშე დამსახურებისთვის“, IV ხარისხი (2014 წლის 25 მარტი) — შრომითი მიღწევებისთვის, მნიშვნელოვანი წვლილისთვის რუსეთის ფედერაციის სოციალურ-ეკონომიკურ განვითარებაში, დამსახურებისთვის კოსმოსის კვლევაში, ჰუმანიტარულ სფეროში, კანონისა და წესრიგის განმტკიცებაში, მრავალი წლის განმავლობაში. კეთილსინდისიერი მუშაობის, აქტიური კანონშემოქმედებისა და სოციალური საქმიანობისთვის
- ლენინის ორი ორდენი (1982, 1984)
- ღირსების სამკერდე ნიშნის ორდენი (1976)
- მედალი „კოსმოსის გამოკვლევაში დამსახურებისთვის“ (2011 წლის 12 აპრილი) — კოსმოსის გამოკვლევის, ათვისებისა და გამოყენების სფეროში დიდი დამსახურებისთვის, მრავალწლიანი კეთილსინდისიერი მუშაობისთვის;
- ალექსეი ლეონოვის მედალი (კემეროვოს რეგიონი, 2015 წ.) - 1984 წელს შესრულებული ღია კოსმოსში გასვლისათვის ;
- პარტიის დამსახურების ორდენი (KPRF, 2016)
- ოქროს მედალი და აერონავტიკის საერთაშორისო ფედერაციის 18 დიპლომი;
- სსრკ სპორტის 16 ოქროს მედალი;
- სპეციალური მედალი ქალთა მსოფლიო კოსმოსური რეკორდის დამყარებისთვის;
- ორი მცირე პლანეტა (ასტეროიდი) სვეტლანა სავიცკაიას სახელს ატარებს: № 4118 (სვეტა) და № 4303 (სავიცკაია).
სხვადასხვა რედაქტირება
სვეტლანა საცკაიას ბარელიეფი-პორტრეტი დამონტაჟდა სარატოვის რეგიონში, იური გაგარინის სახელობის კოსმოსის დამპყრობელთა პარკში და გაიხსნა 2021 წლის 9 აპრილს.
.jpg)
1984 წლიდან ვიაზმაში (25 ოქტომბრის და რეპინის ქუჩების კვეთა) არის სავიცკაიას სახელობის მოედანი „მიგ-17“ მემორიალით.
2022 წლის 25 თებერვალს, უკრაინაში რუსეთის შემოჭრის ფონზე, იგი შეიტანეს ევროკავშირის სანქციების სიაში.[7] 2022 წლის 11 მარტს შეტანილი იქნა დიდი ბრიტანეთის სანქციების სიაში [8] . 2022 წლის 30 სექტემბერი შეტანილი იქნა აშშ-ს სანქციების სიაში.[9]
2023 წლის 24 თებერვალს შეტანილია კანადის სანქციების სიაში.[10], როგორც „რუსეთის მიერ უკრაინის სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის მუდმივ დარღვევაში ჩართული“ [11]
ის ასევე არის შვეიცარიის, ავსტრალიის, იაპონიის, უკრაინის და ახალი ზელანდიის სანქციების სიაში [12] [13]
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
- Савицкая, Светлана. Вчера и всегда. — М. : Издательство Агентства печати Новости, 1988. — 448 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-7020-0035-8.
- პროფილი სახელმწიფო სათათბიროს ვებსაიტზე
- Первая женщина в открытом космосе. Светлана Савицкая 25 лет спустя (ნეოპრ.) . RIA News (2009 წლის 24 ივლისი). დაშვების თარიღი: 2017 წლის 15 აპრილი.
- Светлана Савицкая. Покорительница открытого космоса (ნეოპრ.). ქალები მეცნიერებაში (2014). დაშვების თარიღი: 2017 წლის 15 აპრილი.
- სვეტლანა ევგენიევნა სავიცკაია .
- კოსმონავტი სვეტლანა სავიცკაია . ვიდეო ენციკლოპედია "კოსმონავტები". როსკოსმოსის სატელევიზიო სტუდია.
- ქალაქის ადმინისტრაციის ოფიციალური ვებგვერდი ბაიკონური. ქალაქის საპატიო მოქალაქეები .
- И. А. Маринин, С. Х. Шамсутдинов, А. В. Глушко (составители). Советские и российские космонавты. 1960—2000 / Под редакцией Ю. М. Батурина. — М.: ООО Информационно-издательский дом «Новости космонавтики», 2001. — ISBN 5-93345-003-0.
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ Первая женщина в открытом космосе. Светлана Савицкая 25 лет спустя. РИА Новости (2009-07-24). ციტირების თარიღი: 2017-04-15.
- ↑ Савицкий Евгений Яковлевич დაარქივებული 2014-02-05 საიტზე Wayback Machine. .
- ↑ Верую (Москва). Беседа с дважды Героем Советского Союза, космонавтом Светланой Евгеньевной Савицкой. Tv-soyuz.ru (2015-04-14). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-04-19. ციტირების თარიღი: 2015-09-27.
- ↑ Светлана Савицкая. Покорительница открытого космоса. Женщины в науке (2014). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2017-04-16. ციტირების თარიღი: 2017-04-15.
- ↑ Рекорды МиГ-25 (Е-133, Е-266, Е-266М) დაარქივებული 2015-09-27 საიტზე Wayback Machine. .
- ↑ Официальный сайт Государственной Думы Федерального Собрания Российской Федерации. old.duma.gov.ru. ციტირების თარიღი: 2019-08-23.
- ↑ L_2022052EN.01000101.xml. ციტირების თარიღი: 2022-12-30
- ↑ Who is subject to financial sanctions in the UK?. ციტირების თარიღი: 2022-12-30
- ↑ Russia-related Designations and Designations Updates; Publication of Russia-related Frequently Asked Question. ციტირების თარიღი: 2022-12-26
- ↑ Накрылись кленовым листом: Канада ввела новые санкции против имеющих отношение к войне россиян, предприятий и организаций. Девятый канал (2023-02-25). ციტირების თარიღი: 2023-03-10.
- ↑ Global Affairs Canada. (2022-11-28) Regulations Amending the Special Economic Measures (Russia) Regulations. GAC. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2023-03-17. ციტირების თარიღი: 2023-03-10.
- ↑ PEP: Савицкая Светлана Евгеньевна, Государственная Дума, депутат, заместитель председателя комитета по обороне ru. ციტირების თარიღი: 2022-12-30.
- ↑ САВИЦКАЯ Светлана Евгеньевна - биография, досье, активы ru. ციტირების თარიღი: 2022-12-30.