მსოფლიო მუზეუმი
მსოფლიო მუზეუმი — დიდი მუზეუმი ლივერპულში, ინგლისში, რომელსაც აქვს ვრცელი კოლექციები არქეოლოგიის, ეთნოლოგიის, ბუნებრივი და ფიზიკური მეცნიერებების შესახებ. განსაკუთრებული ღირსშესანიშნაობები მოიცავს, ბუნების ისტორიის ცენტრს და პლანეტარიუმს. მუზეუმში შესვლა უფასოა. იგი ლივერპულის ეროვნული მუზეუმების ნაწილია.
| მსოფლიო მუზეუმი | |
|---|---|
 | |
| 53°24′36″ ჩ. გ. 2°58′54″ დ. გ. / 53.41000° ჩ. გ. 2.98167° დ. გ. | |
| ქვეყანა |
.svg){kind=small} გაერთიანებული სამეფო |
| მდებარეობა | ლივერპული |
| ვიზიტორები | [1] |
| ოფიციალური საიტი | http://www.liverpoolmuseums.org.uk/wml/ და http://www.liverpoolmuseums.org.uk/wml/index.aspx[2] |
 | |
ისტორია რედაქტირება
.jpg)
მუზეუმი თავდაპირველად შეიქმნა როგორც დერბის მუზეუმი, რადგან იგი შედიოდა დერბის XIII გრაფის ბუნებრივი ისტორიის კოლექციაში. ის გაიხსნა 1851 წელს, გაიზიარა ორი ოთახი დიუკის ქუჩაზე ბიბლიოთეკით. მუზეუმი უკიდურესად პოპულარული იყო და საჭირო გახდა დანიშნულებისამებრ აშენებულიყო შენობა.
მიწა ახალი შენობისთვის, ახლანდელი უილიამ ბრაუნის ქუჩაზე, წმინდა გიორგის დარბაზის მოპირდაპირედ, ადგილობრივმა დეპუტატმა და ვაჭარმა უილიამ ბრაუნმა შესწირა, ისევე როგორც შენობის დაფინანსების დიდი ნაწილი, რომელიც ცნობილი იქნებოდა როგორც უილიამ ბრაუნის ბიბლიოთეკა და მუზეუმი. დაახლოებით 400 000 ადამიანი დაესწრო ახალი შენობის გახსნას, 1860 წელს. თავად მუზეუმს ეწოდა ლივერპულის მუზეუმი.
XIX საუკუნის ბოლოს, მუზეუმის კოლექციამ დაიწყო თავისი შენობის გადალახვა, ამიტომ დაიწყო კონკურსი მუზეუმისა და ტექნოლოგიური კოლეჯის კომბინირებული გაფართოების შესაქმნელად. კონკურსი გაიმარჯვა ედუარდ უილიამ მაუნტფორდმა, ტექნოლოგიისა და მუზეუმის გაფართოების კოლეჯი გაიხსნა 1901 წელს.
ლივერპული, როგორც გაერთიანებული სამეფოს ერთ-ერთი მთავარი პორტი, ძლიერ დაზიანდა გერმანიის დაბომბვის შედეგად ბლიცის დროს. მიუხედავად იმისა, რომ ომის დროს მუზეუმის კოლექციის დიდი ნაწილი გადაიტანეს ნაკლებად დაუცველ ადგილებში, მუზეუმის შენობამ, მაინც განიცადა მძიმე დაზიანება გერმანული ბომბების დაარტყმის შედეგად. მუზეუმის ნაწილმა მხოლოდ თხუთმეტი წლის შემდეგ დაიწყო ხელახალი გახსნა. 1941 წელს განადგურებული ერთ-ერთი ექსპონატი იყო პატარა რაგუსა, 20 ფუტიანი ქალაქი, რომელმაც ორჯერ გადალახა ატლანტიკა, პირველად 1870 წელს, ხოლო მეორედ 1871 წელს, ორი ადამიანის ეკიპაჟით.[3][4]
2005 წელს მუზეუმმა გაიარა 35 მილიონი ფუნტი სტერლინგი, რათა გაეორმაგებინა გამოფენის ადგილები და უფრო მეტი კოლექცია ხელმისაწვდომი ყოფილიყო ვიზიტორებისთვის. სამუშაოს ფარგლებში შეიქმნა ცენტრალური შესასვლელი დარბაზი და ექვსსართულიანი ატრიუმი. ძირითადი ახალი გალერეები მოიცავდა “World Cultures“, “Bug House“ და “Weston Discovery Center“. მუზეუმის გახსნისას სახელი კვლავ შეიცვალა და გახდა მსოფლიო მუზეუმი.[5]
ექსპონატები რედაქტირება
ასტრონომია, სივრცე და დრო რედაქტირება
ცეცხლის გაჩენის შედეგად, განადგურების შემდეგ, მსოფლიო მუზეუმის ფიზიკურ მეცნიერებათა კოლექცია შეიქმნა, 1941 წელს. კოლექცია ნაწილობრივ გაფართოვდა დეკორატიული ხელოვნების დეპარტამენტის, რეგიონული ისტორიის დეპარტამენტის, უოკერის ხელოვნების გალერეისა და პრესკოტის მუზეუმის ტრანსფერების გამო. კოლექცია ასევე შეიცავს რამდენიმე მნიშვნელოვან კოლექციას, ლივერპულის სამეფო ინსტიტუტიდან, ბიდსტონის ობსერვატორიიდან, მოგვიანებით პრუდმენის ოკეანოგრაფიული მეცნიერებების ინსტიტუტიდან და ლივერპულის უნივერსიტეტის ფიზიკის განყოფილებიდან.
ასეთი კოლექციები ხშირად შედგება ცალკეული ტიპის ნივთებისაგან, რომლებიც შექმნილია კონკრეტული ექსპერიმენტისთვის, როგორიცაა “DELPHI“ ან “LEP CERN“ ბირთვული კვლევების ევროპული ორგანიზაცია, ან ეკვატორიუმი, პოსტკოპერნიკული პლანეტარული კალკულატორი, რომელიც დამზადებულია სპეციალური შეკვეთით, XVII საუკუნის დასაწყისში. შედეგად, კოლექცია მცირეა, მაგრამ შეიცავს უამრავ მნიშვნელოვან ნივთს.
პლანეტარიუმი რედაქტირება
მსოფლიო მუზეუმი პლანეტარიუმის სახლია. პლანეტარიუმი გაიხსნა 1970 წელს და აქვს 62 ადგილი. ამჟამად ის იზიდავს დაახლოებით 90 000 ადამიანს წელიწადში. შოუები ფარავს კოსმოსური მეცნიერების სხვადასხვა ასპექტს, მათ შორის მზის სისტემას და კოსმოსის კვლევას. ასევე არის სპეციალური საბავშვო შოუები.
კაცობრიობის ისტორია რედაქტირება
არქეოლოგია და ეგვიპტოლოგია რედაქტირება
არქეოლოგიური კოლექცია მოიცავს უამრავ ბრიტანულ ობიექტს, მათ შორის ანგლოსაქსურ კინგსტონის გულსაბნეველს და ლიუდჰარდ მედალეტს, სხვა საგნებს კენტერბერი-სენტ მარტინის განძიდან.
ეგვიპტური სიძველეთა კოლექცია შეიცავს, დაახლოებით 15 000 ობიექტს ეგვიპტიდან და სუდანიდან, იგი არის სიძველეთა განყოფილების კოლექციების, ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი კომპონენტი. კოლექციის ქრონოლოგიური დიაპაზონი ვრცელდება, პრეისტორიული პერიოდიდან, ისლამურ პერიოდამდე. უდიდესი არქეოლოგიური ძეგლების კოლექციებია აბიდოსი, ამარნა, ბენი ჰასანი, ესნა და მეროე.
1867 წელს, 5000-ზე მეტი ეგვიპტური სიძველე, მუზეუმს გადასცა ჯოზეფ მაიერმა[1] (1803–1886), ადგილობრივმა ოქრომჭედელმა და ანტიკვარმა. მაიერმა შეიძინა კოლექციები ჯოზეფ სამს დარლინგტონისგან, ლორდ ვალენტიასგან, ბრამ ჰერცისგან, მეუფე ჰენრი სტობარტისა და მეუფე ბრაიან ფაუსეტის მემკვიდრეებისგან. მაიერმა თავისი კოლექცია ლივერპულში, საკუთარ “ეგვიპტურ მუზეუმში“ გამოაქვეყნა, რათა წარმოდგენა შეექმნა ეგვიპტური ცივილიზაციის მიღწევებზე,მათთვის ვინც ვერ შეძლეს ლონდონის ბრიტანული მუზეუმის მონახულება. ამ მნიშვნელოვანი შემოწირულობის საფუძველზე, სხვა ადამიანებმა დაიწყეს ეგვიპტური მასალის შეწირვა, ხოლო XIX საუკუნის ბოლო წლებში მუზეუმს ჰქონდა მნიშვნელოვანი კოლექცია, რომელიც ამელია ედვარდსმა აღწერა, როგორც ეგვიპტური სიძველეების ყველაზე მნიშვნელოვანი კოლექცია ინგლისში, ბრიტანული მუზეუმის შემდეგ.
მაიერის შემოწირულობის ხარისხი მაღალია და ასევე არის გამოჩენილი ნივთები, მაგრამ არის გამონაკლისი, მთელი კოლექცია დაუმტკიცებელია. კოლექცია სისტემატურად გაუმჯობესდა ეგვიპტეში გათხრების ხელმოწერით. სულ მუზეუმმა ჩაატარა ეგვიპტის საძიებო ფონდის, ეგვიპტის არქეოლოგიის ბრიტანული სკოლის და ეგვიპტური კვლევითი ანგარიშის მიერ ჩატარებული 25 გათხრა, რომლებიც ჩატარდა 1884-1914 წლებში. ლივერპულის უნივერსიტეტში, მნიშვნელოვანი კოლექციები მოვიდა ჯონ გარსტანგის გათხრების შედეგად,ჯონ გარსტანგი იყო ლივერპულის უნივერსიტეტის ეგვიპტური არქეოლოგიის საპატიო მკითხველი 1902–1907 წლებში, ხოლო არქეოლოგიის მეთოდებისა და პრაქტიკის პროფესორი 1907–1941 წლებში. მუზეუმს ყოველთვის ახლო ურთიერთობა ჰქონდა უნივერსიტეტთან. 1920-იანი წლების დასაწყისში პერსი ნიუბერმა, ეგვიპტოლოგიის პროფესორმა და მისმა მემკვიდრემ თ. ერიკ პიტმა დაარეგისტრირა კოლექცია, დაეხმარა ჩვენების გადაკეთებაში, შეაქმნევინა სახელმძღვანელო და გზამკვლევი ეგვიპტური კოლექციისათვის (პირველი გამოცემა, 1923 წელს).
1941 წლის მაისში, ლივერპულის ბლიცის სიმაღლეზე, ბომბი დაეცა მუზეუმს, რომელიც დაიწვა ჭურვიდან. ომის დაწყებისთანავე კოლექციის დიდი ნაწილი ამოღებულ იქნა, მაგრამ ბევრი დარჩა გამოფენაზე ან მაღაზიაში და მრავალი არტეფაქტი განადგურდა. რაც დარჩა, საკმაოდ მიუწვდომელი იყო და მხოლოდ 1976 წლამდე გაიხსნა, ეგვიპტის გადაკეთებულ მუზეუმში მუდმივი გალერეა. ომის შემდგომ მუზეუმმა აქტიურად გაზარდა კოლექცია ეგვიპტეში, სუდანში გათხრებიდან ახალი მასალების შეგროვებით და სხვა მუზეუმის კოლექციების შეძენით. 1947-1949 წლებში მასალა მეტროში გარსტანგის გათხრების შედეგად აღმოჩენილი იქნა და გადაცა მუზეუმს, ხოლო 1955 წელს, ლივერპულის უნივერსიტეტმა მუზეუმში განათავსა მნიშვნელოვანი კოლექციები, მათ შორის ბენი ჰასანისა და აბიდოსის მრავალი ნივთი. 1956 წელს, მუზეუმმა შეიძინა ნორივიჩის ციხის მუზეუმის თითქმის მთელი “არა ბრიტანული“ კოლექციები. ეს მოიცავდა “EARA“–ს ამოთხრილ მასალას ამარნიდან და სხვა ადგილებიდან, ბოტანიკური ნაშთები კაჰუნიდან და სერ ჰენრი რაიდერ ჰაგარდის პირადი კოლექცია. 1973 წელს, კოლექცია კიდევ უფრო გაიზარდა სერ ჰენრი ველკომის კოლექციის ნაწილის შეძენით და პოლკოვნიკ ჯ. დანსონის ანდერძით 1976 წელს, რომელიც მოიცავდა მეტ მასალას ამარნას და გარსტანგის გათხრების შედეგად, აბიდოსზე.
კოლექციის მდიდრულად ილუსტრირებული სახელმძღვანელო ხელმისაწვდომია: ნილოსის საჩუქრებში (ლონდონი: 1995 წელი).
“DCMS“–ის და ვოლფსონის ფონდის მუზეუმების და გალერეების გაუმჯობესების ფონდში,[2] დაარქივებული 2007-06-06 საიტზე Wayback Machine. წარმატებული განაცხადის შემდეგ, მუზეუმმა გახსნა ეგვიპტის ახალი გალერეა, 2008 წლის აგვისტოში. უაღრესად პოპულარული მსოფლიო მუზეუმი ეგვიპტური გალერეის გაცოცხლებით, ახლა 30 წლისაა.
ეთნოლოგია რედაქტირება
მსოფლიო მუზეუმის ეთნოლოგიური კოლექცია, ქვეყნის ექვს საუკეთესო კოლექციაში შედის. წარმოდგენილი ოთხი ძირითადი სფეროა: აფრიკა, ამერიკა, ოკეანია და აზია. გამოფენა მოიცავს ინტერაქტიული ჩვენებებს.
Ბუნებრივი ისტორია რედაქტირება
ბიოლოგია და ზოოლოგია რედაქტირება
ბუნებრივ სამყაროში შეგიძლიათ ნახოთ მრავალი ექსპონატი, მათ შორის მწერების ცოცხალი კოლონიები და ისტორიული ზოოლოგიური და ბოტანიკური ექსპონატები.
დერბის XIII გრაფმა დააარსა ორიგინალური მუზეუმი, 1851 წელს, ზოოლოგიური ნიმუშების დიდი შემოწირულობით, მათ შორის ბევრი იშვიათი “ტიპის“ ნიმუში, რომლებიც ემსახურებიან როგორც სახეობებს. ასევე არსებობს მუზეუმში დაცული რამდენიმე გადაშენებული სახეობის ნიმუში, მათ შორის ლივერპულის მტრედი, დიდი აუკი, ფოლკლენდის კუნძულების მგელი, სამხრეთ კუნძულის პიოპიო, ლორდ ჰოუ ჭაობი, დოდო, გრძელი კუდიანი თაგვი და თილაცინი. ბუნებრივი სამყაროს კიდევ ერთი ღირსშესანიშნაობაა სამხატვრო გალერეა, ბუნებრივი მხატვრის ედუარდ ლირის სურათებით.
მუზეუმის კოლექციები მას შემდეგ მნიშვნელოვნად გაიზარდა და ახლა ასევე შეიცავს მნიშვნელოვან ბოტანიკურ ნიმუშებს, რომლებიც დათარიღებულია 200 წელზე მეტი ხნით ადრე, რომლებიც წარმოადგენენ ბრიტანეთისა და ირლანდიის მშობლიური ფლორის უმეტესობას. დამთვალიერებლებს შეუძლიათ შეისწავლონ კოლექციები ახლოდან ჯილდოს მფლობელ “Clore Natural History Center“-ში, სადაც არის ინტერაქტიული ჩვენებები.
გეოლოგია რედაქტირება
მსოფლიო მუზეუმის გეოლოგიური კოლექცია შეიცავს 40 000-ზე მეტ ნამარხს, აგრეთვე კლდეებისა და მინერალების ფართო კოლექციებს. თითოეული ეს ექსპონატი აჩვენებს ინფორმაციას პლანეტა დედამიწის წარმოშობის, სტრუქტურისა და ისტორიის შესახებ.
სახის ამოცნობის ტექნოლოგია რედაქტირება
სახის ამოცნობის ტექნოლოგია, ფართოდ გავრცელებული ჩინეთში, გამოიყენეს ლივერპულის მსოფლიო მუზეუმში, ჩინეთის პირველი იმპერატორისა და ტერაკოტა მეომრების გამოფენის დროს. მუზეუმში აცხადებდნენ, რომ სკანირების მოწყობილობა, გამოყენებული იყო, ადგილობრივი პოლიციის რჩევით და არა ჩინელი კრედიტორების მიერ. განცხადებაში, “Big Brother Watch“–ის დირექტორმა, სილკი კარლომ თქვა, რომ „ავტორიტარული მეთვალყურეობის ინსტრუმენტი იშვიათად ჩანს ჩინეთის გარეთ.“[6] 2019 წელს საინფორმაციო კომისარმა, ელიზაბეტ დენჰემმა, დაიწყო გამოძიება ლონდონის კინგს ჯვრის მიდამოში სახის ამოცნობის პროგრამული უზრუნველყოფის გამოყენების შესახებ.[7]
რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება
სქოლიო რედაქტირება
- ↑ ALVA - Association of Leading Visitor Attractions. ციტირების თარიღი: 23 October 2020
- ↑ https://vocaleyes.co.uk/research/heritage-access-2022/benchmark/
- ↑ „Livepool buildings blitzed (with photo on page 4)“. Liverpool Evening Express. British Newspaper Archive. 15 May 1941. p. 3 col.2. ციტირების თარიღი: 7 September 2020.
- ↑ Eterovich, Adam; Žubrinić, Darko. Nikola Primorac Croatian captain of City of Ragusa craft sailing from Liverpool to New York and back in 1870. Crown, Croatian World Network (18 June 2013). ციტირების თარიღი: 7 September 2020
- ↑ BBC - Liverpool - Capital of Culture - World Museum Liverpool opens doors. ციტირების თარიღი: 12 May 2018
- ↑ Pes, Javier. (16 August 2019) Privacy Advocates Slam a UK Museum for Using Facial-Recognition Surveillance at Its Terracotta Warriors Show en-US. ციტირების თარიღი: 17 August 2019
- ↑ „Facial recognition test run on unwitting shoppers“. BBC News (ინგლისური). 16 August 2019. ციტირების თარიღი: 17 August 2019.