მანდინკა
მანდინკა ასევე მანდენკა, მანდინკო, მანდინგო და მალინკე[8] — დასავლეთ აფრიკის ეთნიკური ჯგუფი. მანდინკას ხალხი მალის იმპერიის შთამომავლები არიან, რომლის აღმავლობის ხანა XIII საუკუნეში სუნდიატა კეიტას მმართველობის დროს იყო.
| მანდინკა | |
|---|---|
 მუსა I-ის მექაში ვიზიტი, (1324).[1] | |
| საერთო მოსახლეობა | |
| 35 მილიონი, (1996).[2] | |
| რეგიონები მნიშვნელოვანი მოსახლეობით | |
 გამბია |
714,000 (42%)[3] |
 გვინეა |
3,063,431 (28%)[4] |
 მალი |
7,638 988 (50%) |
 კოტ-დ’ივუარი |
5,123,420 (21%)[5] |
 ბურკინა-ფასო |
1,984,200 (15%) |
 გვინეა-ბისაუ |
208,180 (13%)[6] |
 მავრიტანია |
306,900 (10%) |
 სიერა-ლეონე |
465,813 (8%) |
 ლიბერია |
245,300 (7.4%) |
 სენეგალი |
687,822 (7%)[7] |
 საფრანგეთი |
65,000 |
 განა |
30,000 |
 ბენინი |
11,000 |
 აშშ |
5,300 |
| ენები | მანდინკა, მანინკა, კასონკე, კიტა-მანინკა, ინგლისური, ფრანგული, პორტუგალიური, არაბული. |
| რელიგიები | ისლამი (99%), ანიმიზმი. |
მანდინკა არის უფრო დიდი ენობრივი ჯგუფის მანდეს ნაწილი. მანდეს ჯგუფში ასევე შედიან: დიულა, ბოზო, ბისა და ბამბარა. მანდინკას ხალხმა სხვა იმპერიებისგან დამოუკიდებლობა XIII საუკუნეში მოიპოვა და შექმნეს საკუთარი მალის იმპერია. ისინი უკეთესი მიწების ძიებაში მდინარე ნიგერის დასავლეთით გადასახლდნენ, რასაც ფუტა-ჯალონის იმამატთან ფულა-ჯიჰადის სახელითაა ცნობილი კონფლიქტი მოყვა. აფრიკაში მცხოვრები მანდინკების 99 % არის მუსლიმი.
მანდინკას ხალხი ძირითადად ცხოვრობს დასავლეთ აფრიკაში, უმეტესად გამბიასა და გვინეაში სადაც ისინი მოსახლეობის უმეტესობას შეადგენენ.[9] ტრადიციულად მანდინკას ხალხი სოციალურ კასტებადაა დაყოფილი.[8] მათითემები არიან ავტონომიურები და იმარტება ბელადების ან უხუცესების მიერ. მანდინკას ხალხი შემდეგ თაობებს საკუთარ ისტორიას და დაგროვილ ცოდნას ზეპირსიტყვიერად გადასცემდა.[10]
XVI-XIX საუკუნეებში დიდი რაოდენობით მანდინკას ხალხის ამერიკაში მონებად გაყიდეს. ისინი იქ სხვა მონებს და მუშებს შეერივნენ და შექმნეს კრეოლური კულტურა. მათი შთამომავლები დღეს ცხოვრობენ კარიბებში, ბრაზილიაში და ამერიკის შეერთებულ შტატებში.[11]
ლიტერატურა
რედაქტირება- Pascal James Imperato. Historical Dictionary of Mali. Scarecrow Press/ Metuchen. NJ - Kondon (1986) pp. 190–191
- Robert J. Mundt. Historical Dictionary of the Ivory Coast (Côte d'Ivoire). Scarecrow Press/ Metuchen. NJ - Kondon (1987) pp. 98–99
- Robert W. Nicholls. "The Mocko Jumbie of the U.S. Virgin Islands; History and Antecedents". African Arts, Vol. 32, No. 3 (Autumn, 1999), pp. 48–61+94-96
რესურსები ინტერნეტში
რედაქტირებასქოლიო
რედაქტირება- ↑ Richard Brent Turner (2003). Islam in the African-American Experience. Indiana University Press, გვ. 18–19. ISBN 0-253-21630-3.
- ↑ James Stuart Olson (1996). The Peoples of Africa: An Ethnohistorical Dictionary. Greenwood, გვ. 366–367. ISBN 978-0-313-27918-8.
- ↑ pt. Mandinka Tribe, Gambia. Accessgambia.com. ციტირების თარიღი: 2016-06-01
- ↑ Ethnic groups - Guinea. Nationsencyclopedia.com. ციტირების თარიღი: 2013-10-12
- ↑ Ivory Coast - Ethnic Groups And Languages. Countrystudies.us. ციტირების თარიღი: 2013-10-12
- ↑ Ethnic groups - Guinea-Bissau. Nationsencyclopedia.com. ციტირების თარიღი: 2013-10-12
- ↑ Joshua Project. (2009-02-04) Mandingo, Mandinka of Senegal Ethnic People Profile. Joshuaproject.net. ციტირების თარიღი: 2013-10-12.
- ↑ 8.0 8.1 Godfrey Mwakikagile (2010). The Gambia and Its People: Ethnic Identities and Cultural Integration in Africa. New Africa Press, გვ. 43–44. ISBN 978-9987-16-023-5.
- ↑ (2010) Encyclopedia of Africa. Oxford University Press, გვ. 135–136. ISBN 978-0-19-533770-9.
- ↑ Donald Wright (1978). „Koli Tengela in Sonko Traditions of Origin: an Example of the Process of Change in Mandinka Oral Tradition“. History in Africa. Cambridge University Press. 5: 257–271. doi:10.2307/3171489.
- ↑ [ http://muse.jhu.edu/article/187892 History in Africa ]