ლაკოლითი

ლაკოლითი (ბერძ. lákkos — ორმო, ჩაღრმავება და líthos — ქვა) — ინტრუზიული მასივი (ამოფრქვეული ქანების უზარმაზარი მასა), რომელსაც ჭრილში გააჩნია სოკოსებრი ან გუმბათისებრი ფორმა. წარმოიქმნება ბუნებრივი პროცესების შედეგად, როდესაც მიწის წიაღში მიმდინარეობს მჟავე შედგენილობის ბლანტი მაგმის დაგროვება, რომელმაც ამოფრქვევისას დედამიწის ზედაპირს ვერ მიაღწია და გაქვავდა დანალექი ქანების ფენებს შორის. ასეთ შემთხვევაში ლაკოლითის ზედა ფენა აზევებულია გუმბათების სახით. ლაკოლითი წარმოიქმნება შედარებით არაღრმა სივრცეებში, როდესაც გროვდება ბლანტი მაგმა, რომელიც კრისტალიზაციას ახდენს დიორიტებში, გრანოდიორიტებსა და გრანიტებში.

ლაკოლითის მაგალითი - აიუ-დაღი (უკრაინა)

ტერმინი ლაკოლითი მეცნიერებაში შემოიტანა ამერიკელმა გეოგრაფმა და გეოლოგმა გროვ კარლ ჯილბერტმა 1875 წელს, როდესაც იგი იკვლევდა ჰენრის მთებში დიორიტების შეჭრის პროცესის საკითხებს. მცირე ზომის ლაკოლითებს მიკროლაკოლითებს უწოდებენ. ზოგჯერ დენუდაციის პროცესებს მოჰყვება ლაკოლითის გაშიშვლება. ამის მაგალითია აიუ-დაღი (577 მ, ყირიმი).

ფართოდ არის ცნობილი სტავროპოლში არსებული ლაკოლითები. აქაური ლაკოლითები წარმოადგენენ დესტრუქციის სხვადასხვა სტადიას. ზოგიერთმა მათგანმა შეინარჩუნა თავისი პირვანდელი იერსახე (მთა ლისაია), ზოგიც კი დენუდაციის შედაგად გაშიშვლებულია (სადაც კარგად ვლინდება მათი ვულკანური ბირთვი). ასეთია მაგალითად მთა ჯუცა, ან ზოლოტოი-ყურგანი. ასევე აქ არის ისეთი ლაკოლითები, რომლის დანალექი საფარი წარეცხილია და შესაბამისად, მთის დიდი ნაწილი შედგება ღია-ნაცრისფერი ტრაქიტ-ლიპარიტის ქანებისაგან (მთა რაზვალკა).

სტავროპოლში გამოვლინებულია შემდეგი ლაკოლითები:

ბეშთაუ ჟელეზნაია ყუმი მედოვაია ყაბანი მედოვაია ყუმი მაშუკი ჯუცა

ბიკი ვერბლიუდი შელუდივაია ოსტრაია ჟელეზნაია ზმიევა რაზვალკა ლისაია იუცა

არსებობს ლაკოლითების შესაძლო ბევრი მაგალითი მთვარის ზედაპირზე.

რესურსები ინტერნეტში

• ლაკოლითი — სტატია დიდი რუსული ენციკლოპედიიდან (რუსული)
• ლაკოლითი — სტატია ენციკლოპედია ბრიტანიკიდან (ინგლისური)
• ლაკოლითი // გეოლოგიის ენციკლოპედია (რუსული)

ლიტერატურა

• Геологический словарь, т 1, А-Л., М. 1955.