კვების მრეწველობა აზერბაიჯანში
აზერბაიჯანის კვების მრეწველობა მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ქვეყნის ეკონომიკასა და დიდი წვლილი შეაქვს სასურსათო უსაფრთხოების უზრუნველყოფაში. ეს სექტორი მრავალფეროვან პროდუქციას მოიცავს, როგორიცაა სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტები, გადამუშავებული საკვები, სასმელები და სხვა.
აზერბაიჯანი ახორციელებს პროდუქციის ექსპორტს როგორც მეზობელი ქვეყნების, რუსეთის, ირანის, თურქეთისა და საქართველოს ბაზრებზე, ასევე მსოფლიო ბაზრებზე[1].
აზერბაიჯანის კვების მრეწველობა ფოკუსირებულია როგორც პირველადი სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტების წარმოებაზე, ასევე მათ გადამუშავებაზე. ძირითადი პროდუქციები მოიცავს:
- ხორბალსა და სხვა მარცვლეულს,
- ხილსა და ბოსტნეულს,
- ჩაის,
- ძროხის, ცხვრისა და თევზის ხორცს,
- რძის პროდუქტებს,
- შაქრისა და ტკბილეულის წარმოებას.
2003 წელს AzerSun-ის კომპანიების პირველი საკონსერვო ქარხანა - კავკასიურმა საკონსერვო ქარხანამ- საქმიანობა ხაჩმაზის რაიონში დაიწყო[2].
კომპანიამ Bizim Tarla დაიწყო მრავალფეროვანი პროდუქციის წარმოება და ექსპორტი ბევრ ქვეყანაში, მათ შორის აშშ-ში, განახორციელა.
პურის წარმოება ძირითადად ბაქოში ხორციელდება[3]. ბაქოში არის პურის და მაკარონის სხვადასხვა ქარხანა: „აღსუ“, „კარმენი“, „მუღანი“, „ყარაბაღი“, „№1“ (გილან ჰოლდინგი)[4].
სასმელების ინდუსტრია
რედაქტირებააზერბაიჯანში ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული სასმელი ბროწეულის წვენია. 2009 წელს ბროწეულის წვენი სახელად „გრანტე“ (AzNAR, გოიჩაის რაიონი) მე-16 საერთაშორისო სურსათის გამოფენაზე „Prodexpo 2009“ დაჯილდოვდა სამი ოქროს მედლით.
გარდა ამისა, არსებობს მრავალი კომპანია, რომელიც სპეციალიზირებულია გაზიანი და არაგაზირებული წყლის სექტორში: “Shollar”, “TAC”, “Khayal”,” Veysaoglu” და სხვა. შაჰბუზსა და ნახიჩევანში ორი მინერალური წყლის საწარმოა: „ბადამლი“ და „სირაბი“. 1999 წლის 1 ოქტომბერს სოფელ სულუთეფეში გაიხსნა „პეპსი-კოლას“ წყლის საწარმო[3].
Azersun Holding-სა და Beta Group-ს ჩაის ბაზრის შესაბამისად 62.2% და 32.1% უკავია. აზერბაიჯანი პოპულარულია ლენქორანის ჩაით. 2002 წელს მადრიდში გამართულ საერთაშორისო კონკურსზე აზერბაიჯანულ ჩაის მიენიჭა ევროპის ოქროს პრიზი. ანალოგიურად, 2005 წელს კონკურსზე „ხარისხისა და ტექნოლოგიების შესახებ“ ლენქორანის ჩაი დაჯილდოვდა ოქროს მედლით[3]. შავი ჩაი აზერბაიჯანში ჩაის წარმოების 98%-ს შეადგენს[4].
ღვინისა და კონიაკის ქარხნებია განჯაში, გოიჩაიში, შამქორში, ხანლარში, შამახისა და ნახიჩევანში. სულ 60 ბრენდის ღვინოა („ბაიანი“, „მედრესე“, „ნოვრუზლუ“, „შამქორი“ და სხვა). ალკოჰოლური სასმელების მწარმოებელ 44 საწარმოს შორის ლუდის წარმოებაზე 35-იაორიენტირებული[2].
ქვეყნის მთლიანი ტერიტორიის 46% (დაახლოებით 4 მილიონი ჰექტარი) არის სასოფლო-სამეურნეო მიწა, რომლის ნახევარი საძოვრებია. სტატისტიკის მიხედვით, 2017 წელს აზერბაიჯანში ხორცის წარმოების მოცულობამ 316,8 ათასი ტონა შეადგინა. 2008 წლის დეკემბერში ეს რიცხვი 25,3 ათასი ტონა იყო. სტატისტიკის მიხედვით, ქვეყანაში ხორცის წარმოება 0,5%-ით გაიზარდა. ხორცის გადამუშავება ძირითადად ხორციელდება ბაქოში, განჯაში, შაქიში, მინგაჩაურში, ნახიჩევანში, აღდამში, იმიშლიში, ლენქორანსა და ხირდალანში[2].
რძის გადამამუშავებელი საწარმოები განლაგებულია ბაქოში, სუმგაიტში, განჯაში, მინგაჩევირში, ლანკარანში, ქირდალანში, შამახიში, ბარდაში, ზარდაბში, სალიანსა და სიაზანში. რესპუბლიკაში არის ორ ათზე მეტი მსხვილი რძის ქარხანა და 128 მცირე რძის საწარმო. 2008 წელს კომპანია Palmali Group-მა რძის ქარხანა „NurSud“ ლენქორანში გახსნა. ბილასუვარის რაიონში კიდევ ერთი რძის ქარხანა „აგრო“ ფუნქციონირებს[3].
კასპიის ზღვისა და მდინარე მტკვრის თევზის მარაგი ფუნქციონირებს მინგაჩევირში, ჰაჯიყაბულში, ჰილში, ლენქორანში, აფშერონის ეკონომიკურ რეგიონში. ქვეყანაში არის თევზსაშენი მცენარეები, რომელთა უმეტესობა მდებარეობს ნეფთჩალის რაიონში, ხუდათსა და ჰოვსანში[3]. აზერბაიჯანმა მოახდინა ამ სფეროში 12 საერთაშორისო კონვენციის რატიფიცირება „თევზეობის შესახებ“ კანონში 120 შესწორების შემდეგ[5].
2014 წელს მეწარმეობის ეროვნული მხარდაჭერის ფონდის მიერ დაფინანსდა 70 პროექტი. მათგან 57 იყო სურსათის წარმოების პროექტი.