იტალიის სოციალური რესპუბლიკა

იტალიის სოციალური რესპუბლიკა (იტალ. Repubblica Sociale Italiana), არაოფიციალურად ასევე ცნობილი როგორც სალოს რესპუბლიკა (იტალ. Repubblica di Salò) — მარიონეტული სახელმწიფო ჩრდილოეთ იტალიის (და ნაწილობრივ ცენტრალური იტალიის) ტერიტორიაზე, რომელმაც იარსება 1943 წლის სექტემბრიდან 1945 წლის მაისამდე.

იტალიის სოციალური რესპუბლიკა Repubblica Sociale Italiana
ჰიმნი: Giovinezza
{{{link alias-s}}} მდებარეობა   იტალიის სოციალური რესპუბლიკის ტერიტორიები 1943 წელს   ნაცისტური გერმანიის საოპერაციო ზონები, რომლებიც იურიდიულად ასევე იტალიის სოციალურ რესპუბლიკას ეკუთვნოდა
დედაქალაქი		რომი (დე-იურე) სალო (დე-ფაქტო) 41°54′ ჩ. გ. 12°29′ ა. გ.
ოფიციალური ენა		იტალიური ენა
რელიგია		რომაული კათოლიციზმი
ეთნოქორონიმი		იტალიელი
მთავრობა		ერთპარტიული ავტორიტარული რესპუბლიკა
-	დუჩე	ბენიტო მუსოლინი
-	რფპ-ის გენერალური მდივანი	ალესანდრო პავოლინი
ისტორია
-	დაარსება	23 სექტემბერი, 1943
-	არსებობის შეწყვეტა	29 აპრილი - 2 მაისი, 1945
ვალუტა		იტალიური ლირა
ა.	^  რომი იყო იტალიის სოციალური რესპუბლიკის ოფიციალური დედაქალაქი, რაც ასახულია ქვეყნის კონსტიტუციის პროექტში. ამავდროულად, იტალიის სოციალური რესპუბლიკის მმართველობის ორგანოები ჩრდილოეთ იტალიის სხვადასხვა ქალაქებში იყო განთავსებული. 1944 წელს რომი მოკავშირეებმა აიღეს.
ბ.	^  რესპუბლიკური ფაშისტური პარტია.

იტალიის სოციალური რესპუბლიკის ჩამოყალიბებას წინ უძღოდა სახელმწიფო გადატრიალება იტალიაში, რომლის დროსაც მუსოლინი გადააყენეს იტალიის პრემიერ-მინისტრის თანამდებობიდან და დააპატიმრეს 1943 წლის 25 ივლისს. ამ დროს ადოლფ ჰიტლერის ინიციატივით ვერმახტის უმაღლესმა მთავარსარდლობამ დაიწყო იტალიის ოკუპაციის გეგმის შედგენა. 1943 წლის 3 სექტემბერს იტალიამ ხელი მოაწერა სამშვიდობო შეთანხმებას მოკავშირეებთან, რითაც გამოეთიშა მეორე მსოფლიო ომს. საპასუხოდ, 8 სექტემბერს ჰიტლერის განკარგულებით გერმანელმა მედესანტეებმა ვაფენ-სს-ის მხარდაჭერით 11 დღიანი ოპერაციის შედეგად პატიმრობიდან გაათავისუფლეს მუსლონი და აიღეს ჩრდილოეთ იტალია და ცენტრალური იტალიის მნიშვნელოვანი ნაწილი, მათ შორის ქალაქი რომი. გერმანიის მიერ ოკუპირებულ ტერიტორიაზე ჩამოყალიბდა იტალიის სოციალური რესპუბლიკა.

ქვეყნის სათავეში იყო იტალიის რესპუბლიკური ფაშისტური პარტია ბენიტო მუსოლინის მეთაურობით. მან თავი იტალიის ერთადერთ კანონიერ მთავრობად გამოაცხადა და იტალიის მეფე ვიტორიო ემანუელე III, რომლის მოწვეულმა ახალმა მთავრობამაც გააფორმა საშვიდობო ხელშეკრულება მოკავშირეებთან, ქვეყნის ღალატში დაადანაშაულა. იტალიის სოციალურმა რესპუბლიკამ საერთაშორისო აღიარება მხოლოდ ნაციონალ-სოციალისტური გერმანიისგან, იმპერიული იაპონიისგან და მათი მარიონეტული სახელმწიფოებისგან მოიპოვა.

დაარსებიდან მალევე იტალიის სოციალურმა რესპუბლიკამ გერმანიას დაუთმო ტრიესტი, ისტრია და სამხრეთ ტიროლი, სადაც გერმანიის საოპერაციო ზონები შეიქმნა.

1945 წლის 2 მაისს იტალიის სოციალურმა რესპუბლიკამ არსებობა შეწყვიტა იმის შემდეგ, რაც მოკავშირეების ძალებმა დაამარცხეს იქ მდებარე გერმანული ძალები. მუსოლინი და მისი თანამოაზრეები იტალიელმა პარტიზანებმა შეიპყრეს და ქალაქ მილანში დახვრიტეს.