ისრაელის ახალი შეკელი

ისრაელის ახალი შეკელი ( ებრ. שֶׁקֶל חָדָשׁ ; არაბ. شيكل جديد  ; ნიშანი: ₪ კოდი : ILS ), ასევე ცნობილი როგორც ისრაელის შეკელი ( ებრ. שקל ישראלי , არაბ. شيكل إسرائيلي ) — ოფიციალური ვალუტა ისრაელში. ისასევე გამოიყენება ლეგალურად პალესტინის ტერიტორიების დასავლეთ ნაწილში, ღაზას სექტორში . ახალი შეკელი დაყოფილია 100 აგორად . ახალი შეკელი გამოიყენება 1986 წლის 1 იანვრიდან, როდესაც მან შეცვალა ჰიპერინფლაციური ძველი შეკელი 1000: 1 თანაფარდობით.

ისრაელის ახალი შეკელი
שקל חדש‎ (ებრაული)


شيكل جديد‎ (არაბული)

კოდი ISO 4217 ILS
ქვეყანა ისრაელი
ოფიციალური
მომხმარებლები
ისრაელი


პალესტინის ეროვნული ადმინისტრაცია

სიმბოლო
მონეტები 10 აგოროტი, 1/2 შეკელი, ₪1, ₪2, ₪5, ₪10 (ხშირად გამოყენადი)


1 აგორა, 5 აგოროტი

ბანკნოტები ₪20, ₪50, ₪100, ₪200 (ხშირად გამოყენებადი)


₪5, ₪10 (იშვიათად გამოყენებადი)

ცენტრალური ბანკი ისრაელის ბანკი
საიტი [1]
ფულის ბეჭდვა ორელ ფიუსილი
მონეტების მოჭრა KOMSCO

ისტორია რედაქტირება

ტერმინი შეკელის (שֶׁקֶל) სახელწოდება ამავე სახელწოდების უძველესი ბიბლიური ვალუტადან მომდინარეობს. ბიბლიის ადრეულ ცნობებში ნათქვამია, რომ აბრაამმა ქებრონის პატრიარქების გამოქვაბულისთვის ეფრონ ხეთელს გადაუხადა ,,ოთხასი შეკელი ვერცხლი". [1] შექელი არის ძველ ისრაელში წონის ან ვალუტის რამდენიმე უძველესი ერთეული, ებრაული ფესვიდან ש-ק-ל (š-ql), რაც ნიშნავს ,,წონას". [2][3] თავდაპირველად, ეს შეიძლება გულისხმობდა ქერის წონას. ძველ ისრაელში ცნობილი იყო, რომ შეკელი დაახლოებით 180 მარცვალი იყო (11 გრამი ან 0,35 ტროას უნცია ).

თანამედროვე ისრაელის სახელმწიფოს ჩამოყალიბებიდან, 1948 წლის 14 მაისიდან 1952 წლამდე ანგლო-პალესტინის ბანკმა გამოსცა ბანკნოტები, როგორც პალესტინის ფუნტი, რომელიც მომდინარეობდა ბრიტანულ ფუნტთან . [4] 1952 წელს ანგლო-პალესტინის ბანკმა შეიცვალა სახელი და გახდა ბანკი ლეუმი ლე-იისრაელ ( ისრაელის ეროვნული ბანკი) და ვალუტის სახელი გახდა ისრაელის ფუნტი . [5]

ისრაელის ფუნტი (1952–1980) რედაქტირება

ისრაელის ფუნტი (לירה ישראלית‎ლ ,,lira yisraelit" ) იყო ისრაელის სახელმწიფოს ვალუტა 1952 წლის ივნისიდან 1980 წლის 23 თებერვლამდე, მოგვიანებით კი ის შეიცვალა შეკელით 1980 წლის 24 თებერვალს. 1955 წლიდან, მას შემდეგ რაც ისრაელის ბანკი დაფუძნდა და ბანკნოტების გაცემის მოვალეობა აიღო, მხოლოდ ებრაული სახელი გამოიყენებოდა სიმბოლოსთან ერთად ,,I £". ბრიტანულ გირვანქაზე დამოკიდებულება გაუქმდა 1954 წლის 1 იანვარს, ხოლო 1960 წელს ისრაელის გირვანქის დაყოფა 1000 პრუტოტიდან 100 აგოროტამდე შეიცვალა.

1960-იან წლებში, დებატები არასამთავრობო ებრაული სახელი ისრაელის ვალუტის შედეგად კანონის შეკვეთით ფინანსთა მინისტრის შეცვლა ფუნტი შევიდა ებრაული სახელი, shekel (שקל). კანონი მინისტრს აძლევდა უფლებას, გადაწყვეტილიყო ცვლილების შესაფერის თარიღზე. კანონი არ ამოქმედდა 1980 წლის თებერვლამდე, როდესაც ისრაელის მთავრობამ გადაწყვიტა მონეტარული სისტემის შეცვლა და შეკელის შემოტანა 1 შეკელი = I £ 10.

შეკელი (1980–1985) რედაქტირება

შეკელი, რომელიც ახლა ცნობილია როგორც ძველი შეკელი, იყო ისრაელის სახელმწიფოს ვალუტა 1980 წლის 24 თებერვლიდან 1985 წლის 31 დეკემბრამდე. წინამორბედის მსგავსად ის უცხოური ვალუტების მიმართ ხშირად უფასურდებოდა 1960-70-იან წლებში. ამ ტენდენციამ კულმინაციას მიაღწია იმით, რომ ძველი შეკელი განიცდიდა ჰიპერინფლაციას 1980-იანი წლების დასაწყისში. მას შემდეგ, რაც ინფლაცია შეიზღუდა 1985 წლის ეკონომიკური სტაბილიზაციის გეგმის შედეგად, შემოვიდა ახალი შეკელი, რომელმაც შეცვალა ძველი შეკელი 1986 წლის 1 იანვარს, ამ ცვლილების შედეგად 1000 ძველი შეკელი ერთი ახალი შეკელის ტოლი გახდა.

ახალი შეკელი (1985 – დღემდე) რედაქტირება

1980-იანი წლების ეკონომიკური კრიზისისა და 1985 წელს ახალი შეკელის შემოღების შემდეგ, ისრაელის ბანკმა და ისრაელის მთავრობამ განაგრძეს გაცილებით ფრთხილად და კონსერვატიული ფისკალური და მონეტარული პოლიტიკა და თანდათან გაატარეს ბაზარზე დაფუძნებული ეკონომიკური რეფორმები. გარდა ამისა, თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ ხელშეკრულებების გაფორმებამ ისრაელის ეკონომიკა უფრო კონკურენტუნარიანი გახადა, ხოლო მისმა სამრეწველო და სამეცნიერო ბაზაში დიდმა ინვესტიციებმა ქვეყანას საშუალება მისცა გლობალური ცოდნის ეკონომიკის ზრდასთან დაკავშირებული შესაძლებლობებით ესარგებლა. მნიშვნელოვნად გაიზარდა ექსპორტი და გაიხსნა მისი პროდუქტებისა და მომსახურების ახალი ბაზრები. ამ ფაქტორების შედეგად, ინფლაცია შედარებით დაბალი იყო და ქვეყანა ახლაც ინარჩუნებს საგადახდო დადებით ბალანსს. ვალუტა ევროსა და შვეიცარიული ფრანკის მიმართებით გამყარდა. ასევე 2001 წლიდან 2011 წლამდე აშშ დოლართან შედარებით მისი ღირებულება 20%-ით გაიზარდა.

მონეტები რედაქტირება

1985, მოიჭრა მონეტები ნომინალით 1 აგორა, 5 აგოროტი, 10 აგოროტი, 1/2 შეკელი და 1 შეკელი. [6] 1990 წელს შემოიღეს 5 შეკელის ღირებულების, [7] 1995 წელს კი 10 შეკელის ღირებულების მონეტები. [8] 1 აგორის ღირებულების მონეტების გამოყენება შეწყდა 1990 წლიდან, 1991 წლის 1 აპრილს კი მიმოქცევიდან მთლიანად ამოიღეს. 2 შეკელის ღირებულების მონეტა გამოვიდა 2007 წლის 9 დეკემბერს. [9] 5 აგროტის მონეტა, რომელიც ბოლოს მოჭიჭრა 2007 წელს, ამოიღეს მიმოქცევიდან 2008 წლის 1 იანვარს. [10]

2011 წლის აპრილში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ მოხდებოდა ახალი მონეტების მოჭრა, რომლებიც ნაკლები ლითნისგან დამზადდებოდა და ასევე რომლის გაყალბებაც უფრო რთული იქნებოდა. [11] ისრაელის ბანკი განიხილავს დაგეგმილი მონეტების სერიაზე სიტყვის ,,ახალი" დამატებას. დამტკიცების შემთხვევაში, ეს იქნება ყველა მონეტის პირველი ცვლილებას 1985 წლის სექტემბერში ახალი შეკელი მონეტების შემოღების შემდეგ. [12] მონეტები მოჭრილია Korea Minting and Security Printing Corporation (KOMSCO) მიერ.

ახალი შეკელი მონეტების სერიები
სურათი მნიშვნელობა ტექნიკური პარამეტრები აღწერა Თარიღი
დიამეტრი სისქე მასა კომპოზიცია პირი ავერსი რევერსი მიმოქცევიდან ამოღების თარიღი
  1 აგორა 17 მმ 1.2 მმ 2 გ ალუმინის ბრინჯაო

92% სპილენძი

6% ალუმინის

2% ნიკელი
სადა ძველი გალია, სახელმწიფო ემბლემა, ,,ისრაელი" ებრაულ, არაბულ და ინგლისურ ენებზე მნიშვნელობა, თარიღი 1991 წლის 1 აპრილი
  5 აგოროტი 19.5 მმ 1.3 მმ 3 გ რომის წინააღმდეგ ებრაელთა ომის მეოთხე წლის მონეტის ასლი, რომელშიც გამოსახულია ლულავი ორ ეტროგიმს შორის, სახელმწიფო ემბლემა, ,,ისრაელი" ებრაულად, არაბულად და ინგლისურად 2008 წლის 1 იანვარი
  10 აგოროტი 22 მმ 1.5 მმ 4 გ ანტიგონუს II მატათიასის მიერ გამოშვებული მონეტის ასლი შვიდი ფილიალი კანდელარით, სახელმწიფო ემბლემით, ,,ისრაელი" ებრაულად, არაბულად და ინგლისურად მიმდინარე
  ₪½ 26 მმ 1.6 მმ 6,5 გ ლირი, სახელმწიფო ემბლემა მნიშვნელობა, თარიღი, ,,ისრაელი" ებრაულ, არაბულ და ინგლისურ ენებზე
  ₪1 18 მმ 1.8 მმ 3.5 გ კუპრონიკელი

75% სპილენძი

25% ნიკელის (1985-1993)

ნიკელის მოოქროვილი ფოლადი (1994 წ. დღემდე) [13]
სადა ლილი, ,,იეჰუდი" ძველ ებრაულ ენაზე, სახელმწიფო ემბლემა მნიშვნელობა, თარიღი, ,,ისრაელი" ებრაულ, არაბულ და ინგლისურ ენებზე მიმდინარე
  ₪2 21.6 მმ 2.3 მმ 5,7 გ ნიკელის მოოქროვილი ფოლადი სეგმენტირებული (ჩვეულებრივი და რიდიანი განყოფილებები) ორი კორნუკოპია, სახელმწიფო ემბლემა
  ₪5 24 მმ 2.4 მმ 8,2 გ კუპრონიკელი

75% სპილენძი

25% ნიკელის
12 მხარე სვეტის დედაქალაქი, სახელმწიფო ემბლემა
  თარგი:Coin-silver-color |₪10 23 მმ



</br> ბირთვი: 16 მმ
2.2 მმ 7 გ ბეჭედი: ნიკელით შეკრული ფოლადი



</br> ცენტრი: აურეატებით შეკრული ბრინჯაო
რიდიანი პალმის ხე შვიდი ფოთლით და ორი კალათი ფინიკით, ძველი და თანამედროვე ებრაული ანბანით დაწერილი სიტყვები ,,სიონის გამოსყიდვისთვის"

ბანკნოტები რედაქტირება

სერია A (1985–1999) რედაქტირება

ისრაელში ბანკნოტების გამოყებენის ისტორია 1985 წლის 4 სექტემბრიდან იწყება. ბანკნოტები პირველად გაჩნდა 5 10 და 50 შეკელის ნომინალებში. ₪1 შეიქმნა 1986 წლის 8 მაისს და ₪100 1986 წლის 19 აგვისტოს. 1988 წლის 2 აპრილს გამოიცა ₪20 ბანკნოტი და ₪200 1992 წლის 16 თებერვალს. [14]

სურათი მნიშვნელობა ზომები ფერი ავერსი რევერსი Გაცემის თარიღი გაუქმების

თარიღი

  ₪ 1 76x 138 მმ მწვანე მაიმონიდები ტიბერია, სადაც დაკრძალულია მაიმონიდე; უძველესი ქვის ნათურა 1986 წლის 8 მაისი 1995 წ
  5 შეკელი ლურჯი ლევი ეშკოლი წყლის გაყვანილობის სისტემა, რომელიც ეროვნული გადამზიდავის, მინდვრებისა და უნაყოფო მიწის სიმბოლოა 1985 წლის 4 სექტემბერი 1995 წ
  10 შეკელი ნარინჯისფერი გოლდა მეირი გოლდა მეირის სურათი ხალხში, მოსკოვის საგუნდო სინაგოგის წინ, როდესაც ის 1948 წელს ისრაელის ელჩის სტატუსით ჩავიდა მოსკოვში. 1985 წლის 4 სექტემბერი 1995 წ
  20 შეკელი მუქი ნაცრისფერი მოშე შარეტი ჰერცლიას გიმნაზიის ორიგინალური შენობა, პატარა თელ ავივი 1988 წლის 2 აპრილი 2000 წლის 1 ივლისი
  50 შეკელი მეწამული შმუელ იოსებ აგნონი იერუსალიმის ჰორიზონტი, აღმოსავლეთ ევროპის სახელმწიფო, აგნონის მრავალი მოთხრობის გარემო. 1985 წლის 4 სექტემბერი 2000 წლის 1 ივლისი
  100 შეკელი ყავისფერი იცხაკ ბენ-ზვი პეკიინის სინაგოგა, ქარობის ხე და მღვიმე, ძველი ქვის ნათურა 1986 წლის 19 აგვისტო 2000 წლის 1 ივლისი
  200 შეკელი წითელი ზალმან შაზარი გოგონა, რომელიც მაგიდასთან წერდს, როგორც სავალდებულო განათლების კანონის სიმბოლო, რომლის ინიცირებული იყო შაზარი. ფონად ებრაული ასოები. 1992 წლის 16 თებერვალი 2000 წლის 1 ივლისი

სერია B (1999–2017) რედაქტირება

ბანკნოტების მეორე სერია გამოვიდა 1999 წელს, პირველი სერია კი მთლიანად 2005 წელს გაქრა. გამოიცა 500 შეკელის ღირებულების ბანკნოტი, რომელზედაც იცხაკ რაბინის პორტრეტია გამოსახული. ამასთან, ინფლაციის დაბალი მაჩვენებლის გამო, ასეთი ბანკნოტის საჭიროება აღარ ყოფილა და ის აღარ გამოცემულა. [15]

ახალი შეკელის მეორე სერია
სურათი მნიშვნელობა ზომები ფერი ავერსი უკუ Გაცემის თარიღი
   ₪20 71x 138 მმ მწვანე მოშე შარეტი ებრაელი მოხალისეები მეორე მსოფლიო ომში ; საგუშაგო კოშკი, კოშკისა და საფონდო დასახლებები 1999 წლის 3 იანვარი
  ₪20 მწვანე მოშე შარეტი ებრაელი მოხალისეები მეორე მსოფლიო ომში ; საგუშაგო კოშკი, კოშკისა და საფონდო დასახლებები. პოლიპროპილენის ნოტის დამატებით წითელ ტექსტში წერია ,,60 წლის ისრაელის სახელმწიფო" ებრაულად წითელი მელნით. იგი წარმოდგენილი იყო მხოლოდ 1,8 მილიონიანი ტირაჟით და საიუბილეო გამოცემას წარმოადგენდა.


დაბეჭდილია Orell Füssli Security Printing- ის მიერ, ციურიხის, შვეიცარია . )
2008 წლის 13 აპრილი
  ₪50 მეწამული შმუელ იოსებ აგნონი აგნონის რვეული, კალამი და სათვალეები, იერუსალიმი და ტაძრის მთა 1999 წლის 31 ოქტომბერი
  ₪100 ყავისფერი იცხაკ ბენ-ზვი პეკიინის სინაგოგა 1999 წლის 3 იანვარი
  ₪200 წითელი ზალმან შაზარი ცფათის ქუჩა და ტექსტი შაზარის ესსედან 1999 წლის 31 ოქტომბერი
 
₪500 ლურჯი იცხაკ რაბინი ყოფილი პრემიერ-მინისტრის სიტყვით გამოსვლის ამსახველი კადრი. მისი მკვლელობა სიტყვით გამოსვლიდან მალევე მოხდა [16] არასოდეს დაბეჭდილა

სერია C (2014 – დღემდე) რედაქტირება

კომიტეტმა მიიღო ასეთი გადაწყვეტილება, რომ ახალ სერიაში გამოჩენილი ებრაელი პოეტების პორტრეტები გამოსახულიყო, მათ შორის რეიჩელ ბლუსტეინი, შაულ ტჩერნიხოვსკი, ლეა გოლდბერგი და ნათან ალტერმანი . 2010 წლის დეკემბერში, გადაწყვეიტეს რომ სერიაზე გამოსახულიყო მენახემ ბეგინის, იცხაკ რაბინის და შმუელ იოზეფ აგნონის პორტრეტები. [17] ბეგინის ოჯახი წინააღმდეგი იყო ამ გადაწყვეტილების, ამიტომ კომიტეტი თავიანთი პირველადი ვერსიის მხარდაჭერისკენ გადაიხარა. [18]

2012 წლის 14 ნოემბერს, ისრაელის ბანკმა გამოაცხადა, რომ ბანკნოტების ახალი სერია დასრულების ეტაპზეა. ახალი ახალი ბანკნოტებიდან პირველი, რომელმაც დაიწყო მიმოქცევა, იყო 50 შეკელის ნომინალი 2014 წლის 16 სექტემბერს, რასაც მოჰყვა 200 შეკელის მიმოქცევაში შესვლა 2015 წლის 23 დეკემბერს. ბოლო ორი ნომინალი, 20 და 100 შეკელი გამოიცა 2017 წლის 23 ნოემბერს, რითაც დასრულდა "სერია C" ბანკნოტების სერია. [19] [20] [21]

ბანკნოტები დაბეჭდილია Orell Füssli Security Printing- ის მიერ შვეიცარიაში.

ახალი შექელის მესამე სერია
სურათი მნიშვნელობა ზომები ფერი აღწერა Გაცემის თარიღი
ავერსი უკუ
  ₪20 129 × 71 მმ წითელი რეიჩელ ბლუსტეინი; პოემა კინერეთი მიკრო წარწერაში ; პალმის ხის ტოტები ფონზე გალილეის ზღვის სანაპირო ზოლის ვიტა; სეგმენტი ლექსიდან, ალბათ ეს არაფერი იყო 2017 წლის 23 ნოემბერი
  ₪50 136 × 71 მმ მწვანე შაულ ჩერნიჩოვსკი ; პოემა ოჰ, ჩემო მიწა, ჩემო სამშობლო მიკრო წარწერაში; ციტრუსის ხე და მისი ხილი ფონზე კორინთული სვეტის დედაქალაქი; სეგმენტი ლექსიდან მე მწამს 2014 წლის 16 სექტემბერი
  ₪100 143 71 მმ ნარინჯისფერი ლეა გოლდბერგი ; პოემა ჩემი სიყვარულის ქვეყანაში ნუშის ხე ყვავის მიკრო წარწერაში; ნუშის ხის ყვავილობის ფონზე გაზელების ჯგუფი; სეგმენტი ლექსიდან: თეთრი დღეები 2017 წლის 23 ნოემბერი
  ₪200 150 × 71 მმ ლურჯი ნეითან ალტერმანი ; პოემა მარადიული შეხვედრა მიკრო წარწერაში; შემოდგომის ფოთლები ფონზე მთვარით განათებული ფლორა; სეგმენტი ლექსიდან დილის სიმღერა 2015 წლის 23 დეკემბერი

რესურსები ინტერნეტში რედაქტირება

სქოლიო რედაქტირება

  1. Genesis 23:25 დაარქივებული 2021-01-26 საიტზე Wayback Machine. .
  2. http://www.assyrianlanguages.org/akkadian/dosearch.php?searchkey=469&language=id
  3. https://www.sefaria.org.il/Jastrow%2C_%D7%AA%D6%B4%D6%BC%D7%A7%D6%B0%D7%9C%D6%B8%D7%90?lang=he
  4. One Palestine Pound, IL: Bank of Israel, http://www.bankisrael.gov.il/catal/eng/bill_all_eng.htm?series_num=1&series_name=Anglo%20Palestine%20Bank%20Series&pg_name=p002&pg_kot=ONE%20PALESTINE%20POUND. წაკითხვის თარიღი: 2020-11-26 დაარქივებული 2006-04-27 საიტზე Wayback Machine.
  5. One Israeli Pound, IL: Bank of Israel, http://www.bankisrael.gov.il/catal/eng/bill_all_eng.htm?series_num=2&series_name=Bank%20Leumi%20Le-Israel%20Series&pg_name=p007&pg_kot=ONE%20ISRAELI%20POUND. წაკითხვის თარიღი: 2020-11-26 დაარქივებული 2007-09-27 საიტზე Wayback Machine.
  6. About the Agora and New Shekel Series. Banknotes and Coins Catalog. Bank of Israel. ციტირების თარიღი: 26 December 2007.[მკვდარი ბმული]
  7. 5 NEW SHEQALIM. Banknotes and Coins Catalog. The Bank of Israel. ციტირების თარიღი: 26 December 2007.[მკვდარი ბმული]
  8. 10 NEW SHEQALIM. Banknotes and Coins Catalog. The Bank of Israel. ციტირების თარიღი: 26 December 2007.[მკვდარი ბმული]
  9. „The new NIS 2 coin“ (პრეს-რელიზი). The Bank of Israel. 8 July 2007. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 3 ივნისი 2012. ციტირების თარიღი: 26 December 2007.
  10. Cancellation of the 5 agora coin.. The Bank of Israel (1 January 2008). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 6 მაისი 2016. ციტირების თარიღი: 4 September 2016.
  11. Tomer Avital's report in Calcalist, 21 April 2011 (Hebrew)
  12. Gad Lior's report in Ynet, 21 April 2011
  13. Note that nickel-clad steel 1 new sheqalim coins were issued in 1994 and 1995
  14. The Banknote Book. www.BanknoteNews.com. 
  15. The 500 NIS banknote that was never released (Obverse). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-03-23. ციტირების თარიღი: 2020-11-26.
  16. שטר בסימן שאלה, Bulletin of the Numismatics Association in Israel, October 2005, http://www.collect.co.il/content.aspx?id=301 დაარქივებული 2021-01-13 საიტზე Wayback Machine.
  17. Press release, Bank of Israel დაარქივებული 2012-03-29 საიტზე Wayback Machine. , 19 December 2009
  18. Press release, Bank of Israel დაარქივებული 2012-03-29 საიტზე Wayback Machine. , 10 March 2011
  19. Press release, Bank of Israel: The next banknotes in the new series – the NIS 20 and NIS 100 banknotes – will be distributed to the public on from Thursday, November 23, 2017 – 5 Kislev 5778 დაარქივებული April 17, 2021[Date mismatch], საიტზე Wayback Machine.Category:Webarchive-ის თარგის შეტყობინებები Bank of Israel (www.bankisrael.gov.il). 16 November 2017
  20. Press release, Bank of Israel: Information on the new series of banknotes დაარქივებული 2013-05-01 საიტზე Wayback Machine. 14 November 2012
  21. Press release by the Bank of Israel: Images and descriptions on the new series of Israeli new shekel banknotes დაარქივებული 2016-11-15 საიტზე Wayback Machine. Bank of Israel (www.bankisrael.gov.il). 28 April 2013. Retrieved on 1 May 2013.