ვიკიპედია

ვენსის გეგმა

ამ გვერდს არა აქვს შემოწმებული ვერსია, სავარაუდოდ მისი ხარისხი არ შეესაბამებოდა პროექტის სტანდარტებს.

ვენსის გეგმა — სამშვიდობო გეგმა, შედგენილი შეერთებული შტატების ყოფილი სახელმწიფო მდივნის, კირუს ვენსის მიერ 1991 წლის ნოემბერში, ხორვატიის დამოუკიდებლობის ომის დროს. ამ დროს ვენსი იყო გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური მდივნის სპეციალური დესპანი. მას დაეხმარა შეერთებული შტატების დიპლომატი ჰერბერტ ოკუნი მოლაპარაკებების დროს. გეგმა მიზნად ისახავდა ცეცხლის შეწყვეტის ორგანიზებას, ხორვატიის იმ ნაწილების დემილიტარიზაციისთვის,რომლებიც ხორვატიის, სერბებისა და იუგოსლავიის სახალხო არმიის (JNA) კონტროლის ქვეშ იყო. ამ გეგმის განხორციელებით, ლტოლვილებს დაბრუნების საშუალება მიეცემოდათ და ასევე შეიქმნებოდა კარგი პირობები მოსახლეობისთვის.

ვენსის გეგმა I — ჟენევის ხელშეკრულება
ხელი მოეწერა 1991 წლის 23 ნოემბერი
ადგილი ჟენევა, შვეიცარია
ხელი მოაწერეს იუგოსლავიის თავდაცვის მინისტრმა გენერალ ველიკო კადიჯევიჩმა, სერბეთის პრეზიდენტმა სლობოდან მილოშევიჩმა და ხორვატიის პრეზიდენტმა ფრანო ტუმანმა
ვენსის გეგმა II — მეორე ხელშეკრულება
ხელი მოეწერა 1992 წლის 2 იანვარი
ადგილი სარაევო, ბოსნია და ჰერცეგოვინა
ხელი მოაწერეს JNA- ს გენერალ-პოლკოვნიკმა ანდრია რაჟეტამ და ხორვატიის თავდაცვის მინისტრმა გოკო ჩუჩაკმა

ვენსის გეგმა ორი ხელშეკრულებისგან შედგებოდა. პირველი ხელშეკრულება ცნობილია, როგორც ჟენევის ხელშეკრულება, რომელსაც ხელი მოაწერეს იუგოსლავიის თავდაცვის მინისტრმა გენერალ ველიკო კადიჯევიჩმა, სერბეთის პრეზიდენტმა სლობოდან მილოშევიჩმა და ხორვატიის პრეზიდენტმა ფრანო ტუმანმა. ხელშეკრულებას ხელი მოეწერა შვეიცარიაში, ჟენევაში, 1991 წლის 23 ნოემბერს. იმის გამო, რომ ამ დროისთვის, შეთანხმებისამებრ, ცეცხლის შეწყვეტა არ ორგანიზებულა, შემდგომი მოლაპარაკებები განხორციელდა. მეორე ხელშეკრულებას ხელი მოეწერა 1992 წლის 2 იანვარს, ბოსნიასა და ჰერცეგოვინას სარაევოში, რომელსაც ხელი მოაწერეს JNA- ს გენერალ-პოლკოვნიკმა ანდრია რაჟეტამ და ხორვატიის თავდაცვის მინისტრმა გოკო ჩუჩაკმა. შეწყვიტეს ცეცხლის გახსნა, რომელიც დიდი ხნის განმავლობაში გრძელდებოდა. ამ ყველაფერს უხელმძღვანელა გაეროს დაცვის ძალებმა (UNPROFOR). მხარეებმა ვერ შეძლეს ვანსის გეგმის დარჩენილი ძირითადი ასპექტების სრულად განხორციელება.

კირუს ვენსი


პარალელურად მიმდინარე მოვლენები

რედაქტირება

1990 წლის აგვისტოში, ხორვატიაში მოხდა აჯანყება, რომელიც ლოგის რევოლუციის სახელით არის ცნობილი.[1] იგი ორიენტირებული იყო ძირითადად, სერბებით დასახლებულ პუნქტებზე, რომელიც დალმათის მხარეში მდებარეობს ქალაქ კნინის გარშემო.[2] ნაწილები ლიკას, კორდუნისა და ბანოვინას რეგიონებში მდებარეობს, აღმოსავლეთ ხორვატიის დასახლებებში, სადაც უმეტესად სერბული მოსახლეობა სჭარბობს. [3] მოგვიანებით, ეს ტერიტორიები გამოცხადდა სერბეთის კრჯინას რესპუბლიკად (RSK). მას შემდეგ, რაც RSK-მ ოფიციალურად დაადასტურა სერბეთში გაწევრიანების განზრახვა, ხორვატიის მთავრობამ RSK -ს საჯაროდ უწოდა ამბოხებული ორგანიზაცია. [4] 1991 წლის მარტისათვის კონფლიქტი გამწვავდა, რასაც შედეგად მოჰყვა ხორვატიის დამოუკიდებლობის ომი. [5] 1991 წლის ივნისში ხორვატიამ გამოაცხადა დამოუკიდებლობა. ამავდროულად იუგოსლავია გამოცხადდა დაშლილად.[6] RSK– ს მიერ დამოუკიდებლობის გამოცხადებას მოჰყვა ხორვატიის სამთვიანი მორატორიუმი, [7] მაგრამ ორივე დეკლარაცია ძალაში შევიდა 8 ოქტომბერს. [8]

ხორვატიის ეროვნული გვარდია ( Zbor narodne Garde, ZNG) ჩამოყალიბდა 1991 წლის მაისში.[9] ხორვატიის სამხედრო შტატების ჩამოყალიბებას ხელი შეუშალა გაეროს შეიარაღებულმა ემბარგომ, რომელიც წარადგინეს სექტემბერში.[10] 1991 წლის ბოლო თვეებში მიმდინარეობდა ომის ყველაზე ძლიერი ბრძოლები. ესენია, ყაზარმების ბრძოლა,[11] დუბროვნიკის ალყა[12] და ვუკოვარის ბრძოლა. [13]

ჟენევის შეთანხმება

რედაქტირება

ვენსის გეგმას დიპლომატიური მისია ჰქონდა,რომელიც შედგენილი იყო შეერთებული შტატების ყოფილი სახელმწიფო მდივნის, კიროს ვენსის, შემდეგ კი გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური მდივნის დესპანის მიერ. მას დახმარებას უწევდნენ აშშ-ს დიპლომატი ჰერბერტ ოკუნი[14] და გაეროს გენერალური მდივნის მოადგილე პოლიტიკური საქმეების საკითხებში მარაკ გულდინგი. [15] ხელშეკრულება გაიგზავნა იუგოსლავიაში და მიზნად ისახავდა 1991 წლის ბოლოს ხორვატიაში საომარი მოქმედებების დასრულების თაობაზე მოლაპარაკებას. გეგმა ითვალისწინებდა ცეცხლის შეწყვეტას, გაეროს დაცულ ტერიტორიებზე დასახლებული სამოქალაქო პირების დაცვას კონკრეტულ ადგილებში და სამშვიდობო ძალების ოპერაციას ხორვატიაში.

გეგმა პირველად სერბეთის პრეზიდენტს, სლობოდან მილოშევიჩს, წარუდგინეს. მილოშევიჩისთვის გეგმა ბოლომდე მისაღები აღმოჩნდა და გადაწყვიტა, რომ საბოლოოდ მხარს დაუჭერდა RSK- ს ხელმძღვანელობას. მან დაამტკიცა ეს გეგმა, რადგან უზრუნველყოფდა 1991 წელს გაზრდილი სერბული ტერიტორიების შენარჩუნებას. შემდეგ ვენსი შეხვდა იუგოსლავიის თავდაცვის მინისტრს JNA-ს გენერალს, ველიკო კადიჯევიჩს, რომელმაც ასევე დაადასტურა გეგმა და აშკარად მოუწოდა მილოშევიჩს ამის გაკეთებისკენ. გეგმის მიღების შემდეგ, ჟენევის ხელშეკრულებას ხელი მოაწერეს ტუმანმა, მილოშევიჩმა და კადიჯევიჩმა შვეიცარიაში, ჟენევაში, 1991 წლის 23 ნოემბერს. [16] შეთანხმებაში იყო გაეროს სამშვიდობო ძალების განლაგების წინაპირობა.[17]იგი მოიცავდა ოთხ დებულებას: JNA-ის ყაზარმის ხორვატიული ბლოკადის დასრულებას, JNA- ს თანამშრომლებისა და აღჭურვილობის გაყვანას ხორვატიიდან, ცეცხლის შეწყვეტის განხორციელებასა და ჰუმანიტარული დახმარების მიწოდების უზრუნველყოფას. [18]

მხარეები ასევე შეთანხმდნენ იმაზეც, რომ გაერო-ს სამშვიდობო ძალები განლაგდებოდნენ ხორვატიაში, რომელმაც მოგვიანებით, იუგოსლავიის მთავრობის მიერ წარმოდგენილი სამშვიდობოების განლაგების ოფიციალური მოთხოვნის წინა დღეს, მიიღო უფლებამოსილება აღნიშნულზე.

ვენსის გეგმა დამტკიცდა გაეროს უშიშროების საბჭოს 721 რეზოლუციის შესაბამისად, როგორც გაეროს გენერალური მდივნის მოხსენების ნაწილი, რომელიც წარდგენილია 11 დეკემბერს, [19] როგორც გაეროს უშიშროების საბჭოს 1524 წლის 15 დეკემბრის 724 რეზოლუცია. ამ რეზოლუციამ განსაზღვრა, რომ სამშვიდობოების განლაგების აუცილებელი პირობები ჯერ კიდევ არ იყო შესრულებული. ამის ნაცვლად, გაერომ 50 ურთიერთმოქმედების კავშირის ოფიცერი განალაგა მისიისთვის მოსამზადებლად [20], მთელი 1991 წლის ბრძოლის განმავლობაში. [21] JNA– ს ყაზარმის ბლოკადა HV- ის მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე 1991 წლის დეკემბრამდე დარჩა. [22]

ბოლო ათდღიანი შეხვედრების განმავლობაში, ვენსმა შეძლო მოლაპარაკება ცეცხლის შეწყვეტის თაობაზე, როგორც დროებითი შეთანხმება, რომელსაც მხარს უჭერდა გაეროს სამშვიდობო ძალები. [23]


ხელშეკრულების განხორციელება

რედაქტირება

საბოლოო ხელშეკრულება ცნობილია როგორც ვენსის გეგმა, იმპლემენტაციის შესახებ შეთანხმება, ან სარაევოს ხელშეკრულება (ხორვატია: სარაევსკის სპორაზუმი). შეთანხმება არ წარმოადგენს საბოლოო პოლიტიკურ შეთანხმება.

ოთხისაათიანი მოლაპარაკების შემდეგ, ხელშეკრულებას ხელი მოაწერეს ხორვატიის თავდაცვის მინისტრმა და JNA- ს მე-5 სამხედრო ოლქის მეთაურის მოადგილემ სარაევოში, ბოსნია-ჰერცეგოვინაში 1992 წლის 2 იანვარს. ხორვატიის დამოუკიდებლობის ომის დაწყების დღიდან, 1991 წლის 31 მარტიდან, ეს იყო მე-15 ხელშეკრულება ცეცხლის შეწყვეტის თაობაზე. მას შემდეგ, რაც ხელშეკრულება ძალაში შევიდა, ცეცხლი შეწყდა 3 იანვარს, 18:00 საათზე. მთავარი გამონაკლისი იყო ადგილები, სადაც JNA-ს ეკავა პოზიციები 1992 წლის ივლისამდე. [24] ეს ტერიტორიები არ მოიცავდა გაეროს სამშვიდობო განლაგების განრიგს.[25] 4 იანვარს იუგოსლავიის საზღვაო ძალებმა უკან დაიხია. 5 იანვარს, გენერალ-მაიორმა იმრა აგოტიჩმა, ZNG-ს მეთაურმა, აღნიშნა სერბული მხარის მიერ ცეცხლის შეწყვეტის 84 დარღვევა. 7 იანვარს იუგოსლავიის საჰაერო ძალებმა ჩამოაგდეს ევროკავშირის ვერტმფრენი. მეორე დღეს თავდაცვის მინისტრი გადადგა, რომელიც შეცვალა გენერალ-პოლკოვნიკმა, ბლაგოჯე ადიჩმა (Blagoje Adžić).

ვენსის გეგმა შეიქმნა ხორვატიაში საბრძოლო მოქმედებების შესაჩერებლად. გეგმა ითვალისწინებდა გაეროს 10 000 მძლავრი ორგანიზაციის დაცვის ძალების განლაგებას კონფლიქტის სამ მთავარ მხარეში, რომლებიც გაეროს დაცულ ტერიტორიებად არის მიჩნეული (UNPA). [26] გაეროს განვითარების პროგრამის შექმნა აუცილებელი იყო მილოშევიჩისა და ტუჟანისთვის გეგმის მისაღებად. სერბეთისა და ხორვატიის მთავრობამ, თავდაპირველად, მოითხოვა გაეროს ძალების განლაგება სერბეთისა და ხორვატიის რეგიონებს შორის არსებულ ზონაში. ასევე ხორვატიას სურდა, გაეროს ძალები განლაგებულიყო მისი საერთაშორისო საზღვრების გასწვრივ. გაეროს განვითარების პროგრამა (UNPA) ორივე მხარის ოფიციალურად დაკმაყოფილებას ემსახურებოდა. [27]

RSK– ის პრეზიდენტმა მილან ბაბიჩმა უარი თქვა გეგმის განხორციელებაზე. მილოშევიჩმა იგი ბელგრადში დაიბარა, სადაც მან, ფედერალური პრეზიდენტობის სერბმა წევრებმა, JNA- ს მეთაურებმა და სერბეთის ლიდერებმა შეეცადნენ ,დაერწმუნებინათ ბაბიჩი. მიუხედავად იმისა, რომ მისი დარწმუნება ვერ შეძლო, მილოშევიჩმა მოაწყო შეხვედრა იმისთვის, რომ RSK- ს პარლამენტს დაემტკიცებინა გეგმა. ბაბიჩისა და მილოშევიჩის მომხრეებმა მოაწყეს RSK-ის პარლამენტის ერთდროული სხდომა. 27 თებერვალს, მილოშევიჩის ჩარევის შემდეგ, ბაბიჩი თანამდებობიდან გადააყენეს. თანამდებობა დაიკავა გორან ჰადჩიჩმა(Goran Hadžić).

 


შედეგები

რედაქტირება

მიუხედავად ჟენევის შეთანხმებისა, რომელიც მოითხოვს JNA პერსონალის და აღჭურვილობის დაუყოვნებლივ გატანას ხორვატიიდან, JNA იქ დარჩა კიდევ 7-8 თვის განმავლობაში. საბოლოოდ, როდესაც უკან დაიხიეს, ტექნიკა დატოვეს RSK ძალებისთვის. 2 იანვარს ცეცხლის შეწყვეტამ JNA- ს საშუალება მისცა, შეენარჩუნებინა თავისი პოზიციები აღმოსავლეთ და დასავლეთ სლავონიაში, რომლებიც დაშლის პირას იყო. [28] სამშვიდობო ჯარებმა ვერ შეძლეს ვენსის გეგმის დებულებების შესრულება, მაგალითად, რსკ-ის განიარაღება, ლტოლვილთა დაბრუნება, სამოქალაქო ხელისუფლების აღდგენა და ეთნიკურად შერეული პოლიციური ძალების შექმნა. [29] რსკ-ს სამხედროები პოლიციად იქნა გამოცხადებული. შეერთებული შტატების დაცვის ძალები (UNPROFOR) იძულებული გახდნენ, ხელი შეეშალათ ლტოლვილების დაბრუნებისთვის უსაფრთხოების ცუდი პირობების გამო. არანაირი მცდელობა არ განხორციელებულა ეთნიკურად შერეული პოლიციური ძალების დასადგენად. [30] UNPROFOR-მა ასევე ვერ შეძლო RSK-ის ძალების ამოღება იმ განსაზღვრული ტერიტორიებიდან, რომლებიც RSK-ს კონტროლს ექვემდებარებოდნენ იმპლემენტაციის შესახებ შეთანხმების შეწყვეტის შემდეგ. ეს ტერიტორიები — მოგვიანებით უფრო ცნობილი გახდა, როგორც „ვარდისფერი ზონები“. ვენსის გეგმის განხორციელების ამ ასპექტის უკმარისობამ „ვარდისფერი ზონები“ ხორვატიასა და RSK- ს შორის კონფლიქტის მთავარ წყაროდ აქცია. [31]

1993 წელს, ხორვატიამ დაიწყო მცირე მასშტაბური სამხედრო ოპერაცია RSK- ს წინააღმდეგ, ადგილობრივი მიზნებისისა და საერთაშორისო ყურადღების მიპყრობისთვის. ამის საპასუხოდ, რსკ-ს სამხედროებმა იარაღი მოიპოვეს გაეროს მიერ კონტროლირებად საცავებში. 1995 წლის შემდეგ, ტერიტორიის უმეტესი ნაწილი RSK– ს მიერ დაპყრობილ იქნა, რაც ბაბიჩმა ივარაუდა 1991 წელს, როდესაც იგი ვანსის გეგმას დაუპირისპირდა. RSK– ს მიერ მოპოვებული დანარჩენი ტერიტორიები ხორვატიამ დაიბრუნა მას შემდეგ, რაც ერდუთის შეთანხმება მოხდა 1995 წლის 12 ნოემბერს ხორვატიისა და სერბეთის ხელისუფლებას შორის, სამშვიდობო მოლაპარაკებების დროს, რომელიც ასევე წარმოადგენდა დეიტონის ხელშეკრულებას. [32]

ტერმინები

რედაქტირება
  • იუგოსლავიის სახალხო არმია — JNA
  • გაეროს დაცვის ძალეები — UNPROFOR
  • სერბეთის კრჯინას რესპუბლიკა — RSK
  • ხორვატიის ეროვნული გვარდია — Zbor narodne Garde, ZNG

ლიტერატურა

რედაქტირება
  • "Odluka" [Decision]. Narodne novine (in Croatian). Narodne novine (53). 8 October 1991. ISSN 1333-9273.
  • Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States. London, England: Routledge. 1999. ISBN 978-1-85743-058-5 pp. 272–278.
  • Bjelajac, Mile; Žunec, Ozren (2009). "The War in Croatia, 1991–1995". In Charles W. Ingrao; Thomas Allan Emmert (eds.). Confronting the Yugoslav Controversies: A Scholars' Initiative. West Lafayette, Indiana: Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-533-7, pp. 249–250.
  • Armatta, Judith (2010). Twilight of Impunity: The War Crimes Trial of Slobodan Milosevic. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-4746-0pp. 194–196
  • Trbovich, Ana S. (2008). A Legal Geography of Yugoslavia's Disintegration. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-533343-5 Archived from the original on 17 January 2017. p. 299.
  • Marijan, Davor (May 2012). "The Sarajevo Ceasefire – Realism or strategic error by the Croatian leadership?". Review of Croatian History. Croatian Institute of History. 7(1): 103–123. ISSN 1845-4380. P.120
  • Armatta, Judith (2010). Twilight of Impunity: The War Crimes Trial of Slobodan Milosevic. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-4746-0, p.196.
  • Ramcharan, B. G., ed. (1997). The International Conference on the Former Yugoslavia: Official Papers, Volume 1. BRILL. ISBN 978-90-411-0429-8, p. 59.
  • Bjelajac, Mile; Žunec, Ozren (2009). "The War in Croatia, 1991–1995". In Charles W. Ingrao; Thomas Allan Emmert (eds.). Confronting the Yugoslav Controversies: A Scholars' Initiative. West Lafayette, Indiana: Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-533-7, p. 246.
  • Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis (2002). Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990–1995. Washington, D.C.: Central Intelligence Agency. OCLC 50396958. p.106
  • Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis (2002). Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990–1995. Washington, D.C.: Central Intelligence Agency. OCLC 50396958. pp. 157–158.
  • Ramcharan, B. G., ed. (1997). The International Conference on the Former Yugoslavia: Official Papers, Volume 1. BRILL. ISBN 978-90-411-0429-8, pp. 449–450
  • Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis (2002). Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990–1995. Washington, D.C.: Central Intelligence Agency. OCLC 50396958. P.106.
  • Sell, Louis (2002). Slobodan Milosevic and the Destruction of Yugoslavia. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-3223-7 p. 154.
  • Hoare, Marko Attila (2010). "The War of Yugoslav Succession". In Ramet, Sabrina P. (ed.). Central and Southeast European Politics Since 1989. Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-48750-4, p. 123.
  • Denitch, Bogdan (1996). Ethnic nationalism: the tragic death of Yugoslavia. Minneapolis, Minnesota: University of Minnesota Press. ISBN 978-0-8166-2947-3, P.5.
  • Libal, Michael (1997). Limits of Persuasion: Germany and the Yugoslav Crisis, 1991–1992. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-95798-8, p. 89.
  • Nambiar, Satish (2001). "UN peacekeeping operations in the former Yugoslavia – from UNPROFOR to Kosovo". In Thakur, Ramesh; Schnabel, Albrecht (eds.). United Nations peacekeeping operations: ad hoc missions, permanent engagement. United Nations University Press. ISBN 978-92-808-1067-7, p. 172.


რესურსები ინტერნეტში

რედაქტირება


სქოლიო

რედაქტირება
  1. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Croatian_War_of_Independence
  2. ↑ https://www.nytimes.com/1990/08/19/world/roads-sealed-as-yugoslav-unrest-mounts.html
  3. ↑ http://www.icty.org/x/cases/martic/tjug/en/070612.pdf
  4. ↑ https://www.nytimes.com/1991/04/02/world/rebel-serbs-complicate-rift-on-yugoslav-unity.html
  5. ↑ https://www.nytimes.com/1991/03/03/world/belgrade-sends-troops-to-croatia-town.html
  6. ↑ https://www.nytimes.com/1991/06/26/world/2-yugoslav-states-vote-independence-to-press-demands.html
  7. ↑ https://www.nytimes.com/1991/06/29/world/conflict-in-yugoslavia-2-yugoslav-states-agree-to-suspend-secession-process.html
  8. ↑ "Odluka" [Decision]. Narodne novine (in Croatian). Narodne novine (53). 8 October 1991. ISSN 1333-9273.
  9. ↑ Eastern Europe and the Commonwealth of Independent States. London, England: Routledge. 1999. ISBN 978-1-85743-058-5 pp. 272–278.
  10. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-08-07. ციტირების თარიღი: 2020-05-16.
  11. ↑ https://www.nytimes.com/1991/09/24/world/serbs-and-croats-seeing-war-in-different-prisms.html
  12. ↑ Bjelajac, Mile; Žunec, Ozren (2009). "The War in Croatia, 1991–1995". In Charles W. Ingrao; Thomas Allan Emmert (eds.). Confronting the Yugoslav Controversies: A Scholars' Initiative. West Lafayette, Indiana: Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-533-7, pp. 249–250.
  13. ↑ https://www.nytimes.com/1991/11/18/world/croats-concede-danube-town-s-loss.html
  14. ↑ Armatta, Judith (2010). Twilight of Impunity: The War Crimes Trial of Slobodan Milosevic. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-4746-0 pp. 194–196
  15. ↑ Trbovich, Ana S. (2008). A Legal Geography of Yugoslavia's Disintegration. Oxford, England: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-533343-5 Archived from the original on 17 January 2017. p. 299.
  16. ↑ Trbovich, Ana S. (2008). A Legal Geography of Yugoslavia's Disintegration. Oxford, England: Oxford University Press.ISBN 978-0-19-533343-5. Archived from the original on 17 January 2017.p. 299.
  17. ↑ Marijan, Davor (May 2012). "The Sarajevo Ceasefire – Realism or strategic error by the Croatian leadership?". Review of Croatian History. Croatian Institute of History. 7 (1): 103–123. ISSN 1845-4380. P.120
  18. ↑ Armatta, Judith (2010). Twilight of Impunity: The War Crimes Trial of Slobodan Milosevic. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-4746-0, p.196.
  19. ↑ http://daccess-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N91/487/33/PDF/N9148733.pdf?OpenElement[მკვდარი ბმული]
  20. ↑ Ramcharan, B. G., ed. (1997). The International Conference on the Former Yugoslavia: Official Papers, Volume 1. BRILL. ISBN 978-90-411-0429-8, p. 59.
  21. ↑ https://www.nytimes.com/1992/01/03/world/yugoslav-factions-agree-to-un-plan-to-halt-civil-war.html
  22. ↑ Bjelajac, Mile; Žunec, Ozren (2009). "The War in Croatia, 1991–1995". In Charles W. Ingrao; Thomas Allan Emmert (eds.). Confronting the Yugoslav Controversies: A Scholars' Initiative. West Lafayette, Indiana: Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-533-7, p. 246.
  23. ↑ Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis (2002). Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990–1995. Washington, D.C.: Central Intelligence Agency. OCLC 50396958. p.106
  24. ↑ Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis (2002). Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990–1995. Washington, D.C.: Central Intelligence Agency. OCLC 50396958. pp. 157–158.
  25. ↑ Ramcharan, B. G., ed. (1997). The International Conference on the Former Yugoslavia: Official Papers, Volume 1. BRILL. ISBN 978-90-411-0429-8, pp. 449–450.
  26. ↑ Central Intelligence Agency, Office of Russian and European Analysis (2002). Balkan Battlegrounds: A Military History of the Yugoslav Conflict, 1990–1995. Washington, D.C.: Central Intelligence Agency. OCLC 50396958. P.106.
  27. ↑ Sell, Louis (2002). Slobodan Milosevic and the Destruction of Yugoslavia. Durham, North Carolina: Duke University Press. ISBN 978-0-8223-3223-7 p. 154.
  28. ↑ Hoare, Marko Attila (2010). "The War of Yugoslav Succession". In Ramet, Sabrina P. (ed.). Central and Southeast European Politics Since 1989. Cambridge University Press. ISBN 978-1-139-48750-4, p. 123.
  29. ↑ Denitch, Bogdan (1996). Ethnic nationalism: the tragic death of Yugoslavia. Minneapolis, Minnesota: University of Minnesota Press. ISBN 978-0-8166-2947-3, P.5.
  30. ↑ Libal, Michael (1997). Limits of Persuasion: Germany and the Yugoslav Crisis, 1991–1992. Westport, Connecticut: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-95798-8, p. 89.
  31. ↑ Nambiar, Satish (2001). "UN peacekeeping operations in the former Yugoslavia – from UNPROFOR to Kosovo". In Thakur, Ramesh; Schnabel, Albrecht (eds.). United Nations peacekeeping operations: ad hoc missions, permanent engagement. United Nations University Press. ISBN 978-92-808-1067-7, p. 172.
  32. ↑ Biondich, Mark (2004). "Croatia". In Richard C. Frucht (ed.). Eastern Europe: An Introduction to the People, Lands, and Culture. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ISBN 978-1-57607-800-6, p. 439.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ვენსის_გეგმა“-დან